Inhoud
Voorwoord
Leeswijzer
Inleiding
Interview Ronald Paul (Projectorganisatie Maasvlakte 2)
1. Mutual Gains als inspiratiebron
1.1 Mutual Gains
1.2 Onderhandelingsstrategieën
1.3 Essenties van de Mutual Gains-benadering
1.4 Standpunten en belangen
1.5 Bouwen aan vertrouwen
Interview Frans Evers (Vereniging Natuurmonumenten)
1.6 Mutual Gains-technieken
Interview Maartje van de Hulsbeek (Projectorganisatie Maasvlakte 2)
2. Omgevingsmanagement en de stap naar SOM
2.1 Waarom en wanneer kiezen voor SOM?
2.2 Definities van omgevingsmanagement
2.3 Ingrediënten van SOM
Interview Juun de Boer (Vereniging Natuurmonumenten)
2.4 De rol van de omgevingsmanager (en het team)
2.5 De SOM-methode samengevat in twaalf principes
Interview Rinse van der Woude (Nederlandse Kitesurf Vereniging)
3. Werken met het SOM-model
3.1 De kleuren van het SOM-model
Het SOM-model (Illustratie)
3.2 De schillen van het SOM-model
3.3 De kwadranten van het SOM-model
3.4 Randvoorwaarden voor toepassing van het SOM-model
Interview Anne Geurts (Twynstra Gudde)
4. Het voorbereidend kwadrant
4.1 Stap 1. Doelen stellen
Interview René van der Plas (Projectorganisatie Maasvlakte 2)
4.2 Stap 2. Inventariseren issues en stakeholders
4.3 Verankering van SOM in het eerste kwadrant
4.4 Rol van de omgevingsmanager
Interview Maartje van de Hulsbeek (Projectorganisatie Maasvlakte 2)
5. Analytisch en controlerend kwadrant
5.1 Stap 3. Identificeren/analyseren van (tegenstrijdige) standpunten en belangen
5.2 Stap 4. Strategie per stakeholder bepalen
Interview Barbara Geers (Gemeente Westvoorne)
5.3 Stap 5. Effectief en resultaatgericht de dialoog starten
5.4 Het SOM-gesprek
Interview Tom den Boer (Vereniging Natuurmonumenten)
Interview Rob Bagchus (Deltalinqs)
5.5 Verankering van SOM in het tweede kwadrant
5.6 Rol van de omgevingsmanager
6. Uitvoerend kwadrant
6.1 Stap 6. Construerend onderhandelen
Interview Leo Klaassen (Groenservice Zuid-Holland)
6.2 Rol van de omgevingsmanager bij construerend onderhandelen
6.3 Stap 7. Conflictoplossend onderhandelen
Interview Hans van Zijst (Twynstra Gudde)
6.4 Verankering SOM in het derde kwadrant
6.5 Rol van de omgevingsmanager
Interview Chris Moes (Projectorganisatie Maasvlakte 2)
7. Monitorend kwadrant
7.1 Stap 8. Verankeren en monitoren afspraken met stakeholders
Interview Ellen Verkoelen (Milieufederatie Zuid-Holland)
7.2 Stap 9. Evalueren werkwijze en aanpassen procedures
Interview Claus Verbrugge (Gemeente Rotterdam)
7.3 Verankering van SOM in het vierde kwadrant
7.4 Rol van de omgevingsmanager
Interview Jacco van der Tak (Havenbedrijf Rotterdam N.V.)
8. Tien vragen over SOM
1 Moet SOM altijd zo groots worden ingezet?
2 Kost die inventarisatie, het maken van een uitgebreide analyse, in het eerste kwadrant niet te veel tijd?
3 Hoe groot moet het omgevingsteam zijn, welke samenstelling heeft het team en over welke competenties moet
het team beschikken?
4 Moet de opdrachtgever/bestuurder in de aanpak geloven?
5 Wat nou als de tegenstander Machiavelli blijft bedrijven?
6 Werkt SOM alleen voor projecten of ook voor programma's en samenwerkingsvraagstukken?
7 Hoe ga je om met principiële, fundamentele 'tegenstanders'?
8 Werkt de SOM-aanpak, eenmaal op de rit, als vanzelf?
9 Hoe begin je nu aan zo'n traject?
10 Past SOM op alle vraagstukken met conflicterende belangen?
Bijlagen
Bijlage 1 Bronnen
Bijlage 2 Trefwoordenregister
Bijlage 3 Overzicht illustraties
