Over Raymond Schlössels
Prof.mr. R.J.N. Schlössels is hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Raymond Schlössels
Prof.mr. R.J.N. Schlössels is hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Meer over de auteurs
Raymond Schlössels,
Sjoerd Zijlstra
Onderwijseditie Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat, band 1
Bestuursrecht algemeen, Normering, Uitvoering, Handhaving
Paperback Nederlands 2017 9789013142563Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Samenvatting
Onderwijseditie Bestuursrecht in de Sociale Rechtsstaat bestaat uit twee banden en is speciaal bedoeld voor het juridisch onderwijs. Band 1, 2017 behandelt de Grondslagen, Begrippen, Normering, Uitvoering en Handhaving. Band 2, 2014 behandelt Rechtsbescherming en Overheidsaansprakelijkheid.
Onderwijseditie band 1, 2017 bevat - speciaal voor het onderwijs - een selectie van hoofdstukken uit band 1 van het in 2017 volledig geactualiseerde Handboek ‘Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat’ (druk 7). Daarbij vermeld, dat het meer omvangrijke handboek (extra band 1: Organisatie, Wet- en regelgeving en registers) met ingang van 2017 eveneens in twee banden is opgedeeld waarvan band 1 gelijktijdig met de onderwijseditie band 1, 2017 is verschenen.
Onderwijseditie band 2, 2014 is in 2014 voor het laatst bewerkt op basis van de 6e druk van het handboek. Het streven is om band 2 van het handboek (druk 7) begin 2018 te laten verschijnen. Gelijktijdig zal dan zal ook Onderwijseditie band 2, 2018 verschijnen.
Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat behandelt het algemeen deel van het bestuursrecht vanuit een zo breed mogelijke benadering. Niet alleen de normerende en waarborgfunctie van het bestuursrecht komen aan de orde, maar ook de instrumentele functie. De instrumentele functie van het bestuursrecht dient een volwaardige plaats te hebben bij de bespreking van de algemene leerstukken en begrippen van dat rechtsgebied. Daarnaast wordt uitgegaan van de centrale betekenis van de beginselen van de democratische rechtsstaat als beoordelingskader bij uitstek van het positieve bestuursrecht. Deze gedachte zet zich voort in de behandeling van vragen over de verhouding tussen staat en samenleving, maar ook over zaken als delegatie van wetgeving, gebruik van vergunningstelsels en de inrichting van de bestuursrechtspraak. Door dit alles biedt het boek meer dan de gangbare bestuursrechtelijke handboeken.
Deze onderwijseditie bestaat uit twee banden. In band 1 worden de onderwerpen Grondslagen, begrippen, normering, uitvoering en handhaving behandeld. Na enkele inleidende hoofdstukken worden de belangrijkste begrippen besproken: bestuursorgaan, bestuursbevoegdheid, belanghebbende, bestuurshandelingen en bestuursrechtelijke rechtsbescherming. Vervolgens wordt de normering van het bestuurshandelen besproken, met een tweetal algemene hoofdstukken, een hoofdstuk over openbaarheid van bestuur en een hoofdstuk over normering van privaatrechtelijk overheidshandelen. Daarna komen de uitvoerende bestuursinstrumenten aan de orde: eenzijdig dwingend bestuur, presterend bestuur en overeenkomsten, (andere) privaatrechtelijke middelen en feitelijke middelen. Ten slotte wordt de handhaving besproken. De onderwerpen rechtsbescherming en overheidsaansprakelijkheid zijn in een afzonderlijke band 2 opgenomen.
Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat is behalve voor de bestuurspraktijk bij uitstek geschikt voor de (gevorderde) juridische bachelorstudent, alsmede voor de student van master- en post-academische juridische opleidingen.
Specificaties
ISBN13:9789013142563
Taal:Nederlands
Bindwijze:paperback
Aantal pagina's:730
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:2
Verschijningsdatum:18-3-2017
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Bestuursrecht [algemeen]
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Geef uw waardering
Inhoudsopgave
DEEL I. GRONDSLAGEN / 1
HOOFDSTUK 1
Bestuursrecht / 3
1.1 AARD EN KARAKTERISERING / 3
1 Eerste omschrijving / 3
2 Eigen benadering / 4
3 Bestuur. Trias politica / 4
4 Bestuur is (veel) meer dan uitvoering / 5
5 Het algemeen belang / 6
6 Bestuursrecht / 8
7 Legitimerende functie / 9
8 Instrumentele functie / 10
9 Waarborgfunctie / 10
10 Samenhang van en spanning tussen functies / 11
11 Bestuursrecht ziet op bestuur in al zijn facetten / 13
12 Bestuursrecht is niet alleen Awb-recht / 14
1.2 DE DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT / 14
1.2.1 Karakter en inhoud / 14
13 Democratische rechtsstaat als norm / 14
14 Gebondenheid aan het recht / 15
15 Drie dimensies / 15
16 Dimensies en beginselen; spanning / 16
17 Harde kern; optimaliseren / 16
18 Nadere uitwerking van de idee van de democratische rechtsstaat / 17
1.2.2 Uitwerking / 18
1.2.2.1 Democratie / 18
19 Beslissen door algemeen vertegenwoordigende organen; kiesrecht; politieke verantwoordelijkheid; (politieke) burgerschapsrechten; decentralisatie / 18
20 Inspraak / 19
21 Openbaarheid / 20
1.2.2.2 Liberale rechtsstaat / 21
22 Wetmatigheid van bestuur / 21
23 Machtsverdeling / 22
24 Grondrechten / 22
25 Rechterlijke controle / 23
26 Voorlichting / 24
1.2.2.3 Sociale rechtsstaat / 25
27 Algemeen / 25
28 Effectiviteit / 27
29 Doelmatigheid / 28
1.2.3 Betekenis voor het bestuursrecht / 29
30 Algemene betekenis voor het bestuursrecht / 29
31 Betekenis voor de verhouding overheid-samenleving I: primaat van het particulier initiatief / 29
32 Betekenis voor de verhouding overheid-samenleving II: helder onderscheid / 30
33 Discussie / 31
34 Eigen opvatting / 32
35 Gevolgen voor de verhouding overheid-burger. Een ‘wederkerige’ rechtsbetrekking? / 34
1.3 POSITIE TEN OPZICHTE VAN ANDERE RECHTSGEBIEDEN / 37
36 Eenheid van recht / 37
37 Samenhang in instrumenteel opzicht / 38
38 Verhouding tot het privaatrecht / 39
39 Drie vragen / 40
40 Principieel verschil / 40
41 Verhouding tot het strafrecht / 41
42 Gradueel verschil / 41
43 Verhouding tot het staatsrecht / 43
44 Verhouding tot het inter- en supranationaal publiekrecht / 44
HOOFDSTUK 2
Structuur en opbouw / 45
2.1 KARAKTERISERING / 45
45 Onderscheidingen / 45
2.2 ALGEMEEN EN BIJZONDER DEEL / 46
2.2.1 Onderscheid en betekenis / 46
46 Inhoud / 46
47 Belang van het bijzonder deel / 47
2.2.2 Het bijzonder deel / 48
48 Benaderingen / 48
49 Instrumentele benadering / 49
50 Structurerende elementen / 50
51 Een voorbeeld: invoering van betaald parkeren / 52
2.2.3 Het algemeen deel. De Algemene wet bestuursrecht / 54
2.2.3.1 Het algemeen deel / 54
52 Begrip en karakter algemeen deel / 54
2.2.3.2 De Algemene wet bestuursrecht / 55
53 Grondwettelijke opdracht / 55
54 Doelstellingen Awb / 56
55 Harmonisatie / 57
56 Vier gradaties van harmonisatie / 58
57 Vereenvoudiging en systematisering / 60
58 Codificatie / 60
59 Onderwerpen die niet in de bijzondere wet kunnen worden geregeld / 61
60 Structuur en toepassingsbereik Awb / 61
61 Karakter Awb: aanbouwwetgeving / 62
62 Perspectief / 63
63 Juridisering / 64
64 De Awb en de burger / 67
65 Harmonisatie versus optimale rechtsbedeling / 68
2.3 NEDERLANDS EN EUROPEES BESTUURSRECHT / 69
66 Het begrip ‘Europees bestuursrecht’ / 69
67 EVRM-recht en bestuursrecht / 71
68 De EU-rechtsorde en het nationaal bestuursrecht; intensieve vervlechting / 72
69 Unierecht en algemeen deel van het bestuursrecht; constitutionalisering / 74
70 Relatie nationaal recht-Unierecht; enkele kenmerken / 76
71 Institutionele en procedurele autonomie; gedeeld bestuur / 77
72 Bestuursrechtelijke verhoudingen; legaliteitsfricties;
rechtszekerheid / 78
73 Doorwerkingsinstrumenten / 80
DEEL II. CENTRALE BEGRIPPEN / 83
HOOFDSTUK 3
Bestuursorgaan en bestuursbevoegdheid / 85
3.1 ALGEMEEN / 85
74 Centrale begrippen en de Awb / 85
3.2 BESTUURSORGAAN / 86
75 Bestuursrechtelijke rechtssubjectiviteit / 86
76 Bestuursorgaan / 86
77 A-organen (art. 1:1 lid 1 onder a Awb) / 87
78 B-organen (art. 1:1 lid 1 onder b Awb) / 89
79 Drie manieren van verkrijging van openbaar gezag / 89
80 Bij of krachtens wettelijk voorschrift / 90
81 Overwegende overheidsinvloed / 90
82 Stichting Silicose-criterium / 92
83 ‘Voor zover’ / 93
84 De uitzonderingen van art. 1:1 lid 2 / 94
3.3 BESTUURSBEVOEGDHEID / 95
3.3.1 Algemeen / 95
85 Bestuursbevoegdheid en openbaar gezag / 95
86 Het begrip bestuursbevoegdheid / 96
87 De Awb en het bevoegdheidsbegrip / 96
88 Soorten bestuursbevoegdheid / 97
3.3.2 Bevoegdheidsverkrijging / 97
3.3.2.1 Algemeen / 97
89 In het publiekrecht geen algemene rechtsbevoegdheid / 97
3.3.2.2 Wettelijke grondslag / 98
90 Centrale positie van de wet / 98
91 Het legaliteitsvereiste / 98
92 Discussie / 99
93 Eigen opvatting / 100
94 Het ‘legaliteitsbeginsel’ / 102
95 Een adequate grondslag / 103
3.3.2.3 Manieren van bevoegdheidsverkrijging / 104
96 Attributie, mandaat, delegatie en ongeschreven bevoegdheidsgrondslagen / 104
3.3.2.4 Attributie / 105
97 Algemeen / 105
98 Attributie aan ondergeschikten (art. 10:22 en 10:23 Awb) / 106
3.3.2.5 Mandaat / 107
99 Begrip (art. 10:1 Awb) / 107
100 Grondslag en beperkingen (art. 10:3 lid 1 Awb) / 107
101 Andere beperkingen (art. 10:3 lid 2, 3 en 4 Awb) / 109
102 Mandaat aan niet-ondergeschikten (art. 10:4 Awb) / 110
103 Overige aspecten / 111
104 Schakelbepaling; mandaat en volmacht / 113
105 Gevolgen van gebreken rond mandaat / 114
3.3.2.6 Delegatie / 115
106 Begrip (art. 10:13 Awb) / 115
107 Grondslag (art. 10:15) / 116
108 Overige aspecten / 117
109 Gevolgen van gebreken rond delegatie / 117
3.4 BESTUURLIJKE BESLISSINGSRUIMTE / 118
3.4.1 Algemeen / 118
110 Bestuurlijke vrijheid; het voorbeeld van een vergunningstelsel / 118
111 Soorten van bestuurlijke vrijheid / 119
112 De structuur van bestuursbevoegdheid; normconditie; beoordelingsfase en besluitfase / 120
3.4.2 Beoordelingsfase / 122
113 Normconditie en objectieve vage begrippen / 122
114 Normconditie en subjectieve vage begrippen / 123
115 Beoordelingsruimte en bestuurlijk oordeel / 124
116 Wetsinterpreterend versus kwalificerend oordeel / 125
117 Beoordelingsruimte versus beoordelingsvrijheid / 126
3.4.3 Besluitfase / 127
118 Beleidsvrijheid / 127
119 Beleidsvrijheid: visies over belangenafweging / 128
120 Beleidsvrijheid is toegekende vrijheid / 129
121 Geen strikte waterscheiding / 129
122 De rechter en dogmatische indelingen van beslissingsruimte / 131
123 Rechterlijke toetsingsintensiteit / 132
HOOFDSTUK 4
Belanghebbende / 135
4.1 INLEIDING EN ALGEMENE ASPECTEN / 135
124 Het belanghebbendebegrip / 135
125 Algemene eisen voor belanghebbendheid / 136
126 Personen en andere entiteiten / 138
4.2 ALGEMEEN BELANGHEBBENDEBEGRIP / 139
127 Belang / 139
128 Eigen belang / 141
129 Objectief bepaalbaar belang / 141
130 Actueel belang / 142
131 Persoonlijk belang / 143
132 Afstand en zicht / 144
133 Concurrenten / 147
134 Besluiten van algemene strekking / 148
135 Rechtstreeks betrokken belang / 150
136 Afgeleid belang / 151
137 Rechtspraak afgeleid belang / 152
4.3 BESTUURSORGANEN ALS BELANGHEBBENDEN / 155
138 Het bestuursorgaan als belanghebbende / 155
139 Belanghebbende, bestuursorgaan en rechtspersoon / 156
140 Bevoegdheids- en taakcriterium / 157
141 Staatsrechtelijke complicaties / 158
142 Art. 1:2 lid 2 Awb een systeemfout? / 159
4.4 STATUTAIR BELANGHEBBENDEN / 160
143 Rechtspersonen als belangenhebbende op grond van statutaire belangen / 160
144 Rechtspersoon / 162
145 Tijdstip van oprichting / 163
146 Algemene en collectieve belangen / 164
147 Statutaire doelstelling en ‘in bijzonder’-criterium / 165
148 Finaliteitsvereiste / 167
149 Feitelijke werkzaamheden / 168
4.5 EUROPESE EN INTERNATIONALE RANDVOORWAARDEN / 170
150 Europese aspecten van het belanghebbendebegrip / 170
151 Internationale aspecten van het belanghebbendebegrip / 172
HOOFDSTUK 5
Bestuurshandelingen / 173
5.1 INDELING VAN BESTUURSHANDELINGEN / 173
152 Algemeen / 173
153 Hoofdindeling bestuurshandelingen / 174
154 Rechtshandeling versus feitelijke handeling / 174
155 Feitelijke bestuurshandelingen / 175
156 Privaatrechtelijke bestuurshandelingen / 176
5.2 BESLUITEN / 177
5.2.1 Algemeen / 177
157 Inleiding en definitie van het besluitbegrip / 177
158 Het schriftelijkheidsvereiste / 179
159 Besluit, bekendmaking en schriftelijkheid / 180
160 Beslissing / 180
5.2.2 Publiekrechtelijke grondslag / 181
5.2.2.1 Geschreven bestuursbevoegdheid, handeling naar burgerlijk recht, publieke taak / 181
161 Publiekrechtelijk / 181
162 Handeling naar burgerlijk recht / 184
163 Publieke taakcriterium / 186
5.2.2.2 Zelfstandige besluiten / 189
164 Gemeenschappelijke rechtsbeginselen als publiekrechtelijke grondslag / 189
165 Rechtspraak: het zelfstandig terugvorderingsbesluit / 191
166 Rechtspraak: het zelfstandig schadebesluit / 192
167 Rechtsmacht, connexiteit en rechtsontwikkeling / 193
168 Staatsrechtelijke kritiek / 194
5.2.3 Gericht op rechtsgevolg / 196
5.2.3.1 Algemeen / 196
169 Rechtshandeling / 196
170 Strategisch rechtshandelingbegrip / 197
171 Extern rechtsgevolg; rechtsgevolg ex lege; geen rechtsgevolg / 199
172 Positief en negatief besluitbegrip / 200
173 Onbevoegd genomen besluiten; nietigheid versus vernietigbaarheid / 201
5.2.3.2 Declaratoire besluiten, bestuurlijke rechtsoordelen en reacties op meldingen / 202
174 Declaratoir besluit / 202
175 Bestuurlijke rechtsoordelen; algemeen / 203
176 Rechtsoordeel en ontbrekend rechtsgevolg / 204
177 De oudere bestuursrechtspraak / 205
178 De meer recente rechtspraak / 206
179 Reacties op meldingen / 208
180 Inlichtingen en mededelingen / 210
5.3 BESCHIKKINGEN / 211
5.3.1 Algemeen / 211
181 Het begrip beschikking / 211
182 Persoonscriterium / 213
183 Zaakscriterium / 214
184 Samenhang / 214
5.3.2 Voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 215
185 Voorschriften / 215
186 Beperkingen / 216
187 Voorwaarden / 216
188 Wettelijke grondslag voor voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 217
5.4 BESLUITEN VAN ALGEMENE STREKKING / 218
5.4.1 Algemeen / 218
189 Begrip besluit van algemene strekking / 218
190 Soorten besluiten van algemene strekking / 219
5.4.2 Algemeen verbindende voorschriften / 219
191 Algemeen / 219
192 Begripsomschrijving / 220
193 Rechtsregel en zelfstandige normstelling; concretisering en uitvoering / 221
194 Visie van de Awb-wetgever / 222
5.4.3 Beleidsregels / 224
195 Algemeen / 224
196 De derde tranche Awb / 225
197 Begrip beleidsregel (Awb) / 226
198 Bij besluit vastgesteld / 227
199 Privaatrechtelijke bevoegdheid en beleidsregels / 228
200 Géén algemeen verbindend voorschrift / 229
201 Awb en wettelijke grondslag / 230
202 Algemene regel omtrent belangenafweging, feitenvaststelling of wetsuitleg / 231
203 Bij gebruik bestuursbevoegdheid / 233
204 Bevoegdheid tot beleidsregelgeving; richtlijnen / 234
5.4.4 Plannen / 235
205 Begrip / 235
206 Wettelijke en buitenwettelijke plannen / 238
207 Awb en plannen / 238
5.4.5 Concretiserende besluiten van algemene strekking of bestuurlijke maatregelen / 239
208 Algemeen / 239
209 Concretiserend besluit van algemene strekking versus zaaksgerichte beschikking / 241
210 Concretiserend besluit van algemene strekking versus algemeen verbindend voorschrift / 242
5.4.6 Overige besluiten van algemene strekking / 245
211 Restcategorie / 245
HOOFDSTUK 6
Bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 247
6.1 INLEIDING / 247
212 Algemeen / 247
213 Het begrip bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 247
214 Varianten van bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 251
215 Het begrip rechtspraak / 251
6.2 BESTUURSRECHTSPRAAK / 252
6.2.1 Algemeen / 252
216 Het begrip bestuursrechtspraak / 252
217 Argumenten voor en tegen afzonderlijke bestuursrechtspraak; de randvoorwaarden / 253
218 Het begrip bestuursrechter / 255
6.2.2 Het stelsel van bestuursrechtspraak op hoofdlijnen / 256
219 De Grondwet en de bestuursrechtspraak / 256
220 Wat de Grondwet wel regelt / 258
221 Het verbrokkeld stelsel van bestuursrechtspraak / 259
222 Negen bestuursrechtelijke rechtsgangen, waarvan één ‘algemene’ / 260
223 Het ingetrokken wetsvoorstel organisatie hoogste bestuursrechtspraak / 263
6.2.3 De rechtsingang bij de bestuursrechter op hoofdlijnen / 264
224 De ‘algemene’ rechtsingang / 264
225 Wettelijke uitzonderingen / 265
6.2.4 Aanvullende rechtsbescherming door de burgerlijke rechter / 265
226 Bevoegdheid (art. 112 Gw) / 265
227 Geen rechtsingang bij de bestuursrechter / 267
228 Wel een rechtsingang bij de bestuursrechter / 268
6.3 BEZWAAR EN ADMINISTRATIEF BEROEP / 269
229 Bezwaar / 269
230 Administratief beroep / 270
DEEL III. NORMERING / 271
HOOFDSTUK 7
Normering in het bestuursrecht en algemeen besluitvormingsrecht / 273
7.1 NORMERING IN HET BESTUURSRECHT / 273
231 Inleiding / 273
232 Rechter, bronnen van bestuursrecht, normering en rechtsvorming / 274
7.2 REGELS EN RECHTSBEGINSELEN / 275
233 Rechtsbeginselen en rechtsvorming / 275
234 Goed bestuur; een grondrecht op behoorlijk bestuur / 277
7.3 DE RECHTSBETREKKING TUSSEN BESTUUR EN BURGER / 279
235 Géén wederkerigheid; géén ongeschreven afdwingbare burgerplichten / 279
236 Objectiefrechtelijk karakter van het bestuursrecht / 281
237 De behartiging van het algemeen belang / 282
7.4 BESTUURLIJK RECHTSVERKEER EN COMMUNICATIE TUSSEN BESTUUR EN BURGER / 283
238 Bijstand en vertegenwoordiging / 283
239 Doorzendplichten en informatieplichten / 285
240 De doorzendplicht van art. 2:3 Awb / 287
241 Geheimhouding / 288
242 Gebruik van de taal in het bestuurlijk verkeer / 288
243 Elektronisch bestuurlijk verkeer / 289
7.5 ALGEMEEN BESLUITVORMINGSRECHT / 293
7.5.1 Kenmerken en structuur van het besluitvormingsrecht / 293
244 Het besluitvormingsmodel van de Algemene wet bestuursrecht / 293
245 Gelaagde structuur Algemene wet bestuursrecht, algemeen en specifiek besluitvormingsrecht / 294
246 Gevolgen gelaagde structuur / 294
247 Andere handelingen van bestuursorganen; de schakelbepaling / 296
248 Normering van algemeen verbindende voorschriften / 297
249 Normering van overige besluiten van algemene strekking / 298
7.5.2 Voorbereidingsprocedures en coördinatie van besluitvorming / 298
250 Voorbereidingsprocedures / 298
251 De uniforme openbare voorbereidingsprocedure: totstandkoming / 299
252 Kenmerken van de uniforme openbare voorbereidingsprocedure / 299
253 Samenhangende besluiten; Dienstenwet / 300
254 Informatieregeling en coördinatie van besluitvorming / 302
7.5.3 De aanvraag / 303
255 Het begrip aanvraag / 303
256 Eisen aanvraag / 305
257 Weigering gegevensverstrekking / 306
258 Buiten behandelingstelling / 306
259 Herstelmogelijkheid / 307
260 Beschikking tot buiten behandeling laten / 309
261 Taal en complexiteit / 310
262 Nieuwe en herhaalde aanvraag / 310
263 Toepassing art. 4:6 Awb; nieuwe lijn / 312
264 Herhaalde beschikking en rechtsbescherming; begrip nova / 314
265 Europees recht; Kühne & Heitz NV / 315
7.5.4 Beslistermijn en tijdig beslissen / 317
266 Beslistermijn en opschorting beslistermijn / 317
267 Dwangsomregeling / 318
268 Silencio positivo; besluit van rechtswege door verstrijken van de beslistermijn / 319
7.5.5 Bekendmaking / 321
269 Bekendmaking en mededeling / 321
270 Bekendmakingsmethoden / 323
271 Rechtsmiddelverwijzing / 327
HOOFDSTUK 8
Beginselen van behoorlijk bestuur en wettelijke uitwerkingen / 329
8.1 DE ONTWIKKELING VAN DE BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR / 329
272 Normering van besluiten: wet en algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 329
273 Geschiedenis beginselen van behoorlijk bestuur / 330
274 Naoorlogse ontwikkeling en Algemene wet bestuursrecht / 331
8.2 ALGEMENE LEERSTUKKEN EN INDELING / 332
275 De compensatietheorie / 332
276 Rechtskarakter van de abbb / 333
277 Een open stelsel / 334
278 Materiële en formele beginselen van behoorlijk bestuur / 334
279 Indeling algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 335
8.3 DE BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR / 338
8.3.1 Zorgvuldigheid, horen en advisering / 338
280 Zorgvuldigheidsbeginsel / 338
281 Ambtshalve onderzoek / 338
282 Informatieplicht aanvrager (art. 4:2 lid 2 Awb) / 340
283 Wettelijke hoorplichten / 341
284 Hoorplicht art. 4:7 Awb / 343
285 Hoorplicht art. 4:8 Awb / 344
286 Uitzonderingen op de hoorplicht (art. 4:11 Awb) / 345
287 Uitzonderingen op de hoorplicht (art. 4:12 Awb) / 346
288 Advisering; algemeen / 347
289 Adviseur, adviesorgaan en bestuursorgaanbegrip / 348
290 Interne versus externe advisering; contra-expertise / 349
291 Besluitvormingsverantwoordelijkheid en vergewisplicht / 350
292 Differentiatie vergewisplicht / 352
293 Afwijking van een (wettelijk) deskundigenadvies; motivering / 354
294 Adviestermijn; alternatieve advisering / 354
8.3.2 Verbod van vooringenomenheid en fair play / 355
295 Verbod van vooringenomenheid / 355
296 Algemene strekking art. 2:4 Awb / 357
297 Tot het bestuursorgaan behorende of daarvoor werkzame personen / 357
298 Overige rechtspraak / 359
299 Fair play-beginsel / 362
8.3.3 Specialiteitsbeginsel en belangenafweging / 363
300 Specialiteitsbeginsel / 363
301 Grenzen aan de belangenafweging; art. 3:4 lid 1 Awb / 364
302 Publieke versus particuliere, speciale versus vreemde belangen / 365
303 Verbod van détournement de pouvoir / 369
304 Rechtspraak / 369
305 Verbod van détournement de procedure / 370
8.3.4 Belangenafweging, evenredigheidsbeginsel en verbod van willekeur / 371
306 Belangenafweging en evenredigheid / 371
307 Verbod van willekeur / 373
308 Van Doetinchem-arrest tot Kwantumhal Venlo / 374
309 Art. 3:4 Awb nader beschouwd / 375
310 Uitzonderingen op de marginale toetsing / 377
311 Europees recht en evenredigheid / 378
8.3.5 Formele rechtszekerheid en motivering / 379
312 Formeel rechtszekerheids- of duidelijkheidsbeginsel / 379
313 Motiveringsbeginsel / 381
314 Kenbaarheid en draagkrachtigheid van de motivering / 381
315 Tijdstip van motivering / 383
8.3.6 Gelijkheidsbeginsel en non-discriminatie / 384
316 Gelijkheidsbeginsel / 384
317 Nationale, Europese en internationale uitwerkingen van het gelijkheidsbeginsel / 385
318 Rechtspraak / 386
8.3.7 Vertrouwensbeginsel en materiële rechtszekerheid / 389
319 Vertrouwensbeginsel / 389
320 Gerechtvaardigd vertrouwen en belangenafweging / 390
321 Wie kan op welke wijze gerechtvaardigd vertrouwen wekken? / 391
322 Het wekken van vertrouwen en bevoegdheid / 394
323 Dispositievereiste / 397
324 Algemeen belang en belangen van derden / 398
325 Contra legem-werking / 399
326 Doorbraak-jurisprudentie / 401
327 Vertrouwen en Europees recht; geen contra legem / 402
328 Materieel rechtszekerheidsbeginsel / 406
329 Recht doen aan een opgebouwde rechtspositie / 407
8.3.8 Wijziging en intrekking van beschikkingen / 409
330 Materiële rechtskracht / 409
331 Wijziging versus intrekking; ex tunc versus ex nunc / 410
332 Gronden voor intrekking; sanctie versus andere gronden / 412
333 Wettelijke grondslag voor intrekking en wijzing; legaliteitsvereiste / 413
334 Intrekking anders dan bij wijze van sanctie / 415
335 Gebonden versus vrije beschikkingen / 417
336 Duurbeschikking en aflopende beschikking / 417
337 Bevoegdheid of plicht? / 419
338 Intrekking en Europees recht / 420
HOOFDSTUK 9
Openbaarheid van bestuur / 423
9.1 OPENBAARHEID ALS WAARBORG / 423
339 Openbaarheid en de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) / 423
340 Toekomst Wob, naar een Wet open overheid? / 424
341 Doelstelling huidige Wet openbaarheid van bestuur / 426
342 Openbaarheid, bestuurlijke openheid en recht op informatie / 426
343 Openbaarheid van registers; relatie Wob / 428
344 Persoonsgegevens / 428
345 Archieven / 429
9.2 TOEPASSING VAN DE WET OPENBAARHEID VAN BESTUUR / 429
346 De Wet openbaarheid van bestuur en andere wetten / 429
347 Bestuurlijke aangelegenheid, informatiestelsel / 432
348 Welke bestuursorganen? / 433
349 Verruimd toepassingsbereik / 434
350 Passieve openbaarheid en anti-misbruik / 436
351 Actieve openbaarheid / 439
352 Absolute uitzonderingsgronden / 440
353 Relatieve uitzonderingsgronden / 441
354 Intern beraad; persoonlijke beleidsopvattingen / 444
355 Besluitbegrip / 447
9.3 EUROPEES OPENBAARHEIDSRECHT / 447
356 Algemeen / 447
357 Europese toegang tot documenten / 448
358 Verhouding tot nationale Wob; Europese en nationale documenten / 450
HOOFDSTUK 10
Normering van het privaatrechtelijk handelen van het bestuur / 453
10.1 OVERHEID EN PRIVAATRECHT / 453
10.1.1 Algemeen / 453
359 Het privaatrechtelijk overheidshandelen / 453
360 Het onderscheid tussen publiek- en privaatrecht; cultuurhistorisch kader / 454
361 Rechtsculturele tradities / 455
10.2 HET OVERHEIDSPRIVAATRECHT NAAR GELDEND RECHT / 456
10.2.1 Algemeen / 456
362 Overheidsdeelname aan het vermogensrecht / 456
363 Drie vragen / 457
10.2.2 Toelaatbaarheid / 458
10.2.2.1 Oudere rechtspraak: de gemene rechtsleer en de tweewegenleer / 458
364 De gemene rechtsleer / 458
365 De overheid in twee hoedanigheden? De tweewegenleer / 459
10.2.2.2 Huidig recht: de gemengde rechtsleer en de doorkruisingsleer / 461
366 De gemengde rechtsleer / 461
367 Het Windmill-arrest / 462
368 Overige toepassingen van de doorkruisingsleer / 464
369 Het arrest Amsterdam/Geschiere / 468
370 Kritiek op de doorkruisingsformule: de criteria van de Hoge Raad / 469
10.2.3 Toepasselijk recht / 470
371 Het arrest Amsterdam/Ikon / 470
372 Gemengde rechtsleer en schakelbepalingen / 471
373 Leemten. Visie van de wetgever / 472
374 Binding aan de grondrechten / 473
10.2.4 Rechtsbescherming / 475
375 De bestuursrechter en het primaat van de burgerlijke rechter / 475
376 Rechtspraak bestuursrechter / 475
10.3 HET OVERHEIDSPRIVAATRECHT BEDISCUSSIEERD / 477
10.3.1 Algemeen / 477
377 Overheidsprivaatrecht: het principiële debat / 477
10.3.2 Opvattingen in de literatuur / 478
378 Toelaatbaarheid / 478
379 Toepasselijk recht. Waarborgen / 481
10.3.3 Eigen opvatting / 483
380 De democratisch-rechtsstaatidee als uitgangspunt / 483
381 Uitwerking / 485
10.4 BESTUURSRECHTELIJKE GELDSCHULDEN / 486
382 Bestuursrechtelijke geldschulden; publiekrechtelijke normering / 486
383 Toepassingsbereik van de regeling inzake bestuursrechtelijke geldschulden / 487
384 Algemene aspecten; verrekening / 487
385 Verzuim en wettelijke rente; invordering bij dwangbevel / 488
386 Verjaring / 490
Hoofdstukken 11 t/m 15, zijn niet opgenomen in deze onderwijseditie
DEEL VI. UITVOERING / 493
HOOFDSTUK 16
Uitvoering algemeen / 495
517 Begrip / 495
518 Wisselwerking met wetgeving / 496
519 Opzet van dit deel / 497
HOOFDSTUK 17
Eenzijdig dwingend bestuur / 501
17.1 ONTEIGENING, VOORKEURSRECHTEN EN GELDELIJKE VERPLICHTINGEN / 501
17.1.1 Onteigening en voorkeursrechten / 501
520 Algemeen / 501
521 Bevoegdheid / 501
522 Onteigening / 502
523 Voorkeursrechten / 503
524 Gedoogplichten / 503
17.1.2 Belastingen en andere geldelijke verplichtingen / 504
525 Begrip en bevoegdheid / 504
526 Instrumentele betekenis / 504
527 Belastingrecht en bestuursrecht / 505
528 Premies, (andere) heffingen en retributies / 506
17.2 VERBODEN EN GEBODEN / 507
17.2.1 Algemeen / 507
529 Categorieën / 507
530 Bevoegdheid / 508
17.2.2 Verboden en geboden / 508
531 Algemeen / 508
532 Verbods- en gebodsbeschikkingen / 509
17.3 VERGUNNINGEN, VRIJSTELLINGEN, ONTHEFFINGEN EN CONCESSIES / 510
533 Algemeen / 510
534 Vergunning in ruime zin / 511
535 Publiekrechtelijke en privaatrechtelijke ‘vergunningen’ / 513
536 Soorten vergunningen / 514
537 De vergunning als instrument / 515
538 Instrumentele voor- en nadelen / 516
539 Deregulering / 517
540 Coördinatie vergunningenbeleid / 519
541 De omgevingsvergunning / 521
542 Beoordeling / 522
543 Voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 523
544 Financiële verplichtingen / 525
545 Aanvaardbaarheid van buitenwettelijke voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 527
546 Handelen krachtens vergunning: vrijwarende werking / 529
547 Overdraagbaarheid van vergunningen / 531
548 Verdeling van schaarse vergunningen / 532
549 Intrekking en wijziging / 533
550 Concessies / 534
551 De concessie als instrument / 535
552 Rechtskarakter / 536
17.4 STATUSVERLENINGEN / 537
553 Begrip / 537
554 De statusverlening als instrument / 538
555 Grondslag; voorschriften; intrekking / 538
HOOFDSTUK 18
Presterend bestuur / 539
18.1 ALGEMEEN / 539
556 Vormen / 539
18.2 SUBSIDIES / 540
557 Subsidies als instrument / 540
558 Regeling in Awb / 541
559 Definitie en reikwijdte / 541
560 Rechtsvorm; de subsidieovereenkomst / 543
561 Wettelijke grondslag / 544
562 Fasering / 544
563 Subsidieplafond en begrotingsvoorbehoud / 545
564 Weigering en lagere vaststelling / 546
565 Verplichtingen van de ontvanger / 547
566 Intrekking, wijziging, beëindiging, betaling en terugvordering / 548
567 Per boekjaar verstrekte subsidies aan rechtspersonen / 550
568 Overige verstrekkingen en financiële faciliteiten met het oog op activiteiten / 550
569 Prijzen en onderscheidingen / 551
18.3 UITKERINGEN / 552
570 Begrip / 552
571 Uitkeringen als instrument / 553
572 Onverplichte tegemoetkomingen / 554
573 Kritiek / 555
574 Regeling in de Awb? / 556
HOOFDSTUK 19
Overeenkomsten, (andere) privaatrechtelijke middelen en feitelijke middelen / 559
19.1 OVEREENKOMSTEN EN (ANDERE) PRIVAATRECHTELIJKE MIDDELEN / 559
19.1.1 Algemeen / 559
575 Privaatrechtelijke middelen en uitvoering / 559
19.1.2 Overeenkomsten / 560
19.1.2.1 Algemeen / 560
576 Plaats van de overeenkomst / 560
577 Typologie / 560
578 Object doorslaggevend / 562
579 Behandeling / 562
19.1.2.2 Vermogensovereenkomsten / 563
580 Twee vormen / 563
581 Bevoegdheid / 563
582 ‘Beleidsneutrale’ overeenkomsten / 564
583 Beleidsovereenkomsten / 565
584 Beleidsovereenkomsten als instrument / 566
585 Toepasselijk recht en bevoegde rechter / 566
586 Geldigheid. Doorkruisingsleer / 567
587 Wilsgebreken / 568
588 Strijd met de wet, goede zeden of openbare orde / 569
589 Precontractuele fase / 570
590 Algemene voorwaarden / 571
591 Gebondenheid van de overheid / 572
592 Beëindiging / 574
593 Overige leerstukken privaatrecht / 575
594 Eigen opvatting over de beleidsovereenkomst / 575
19.1.2.3 Bevoegdhedenovereenkomsten / 577
595 Begrip / 577
596 Bevoegdhedenovereenkomsten als instrument / 578
597 Bevoegdheid / 579
598 Geldigheidsvereisten / 579
599 Financiële tegenprestatie / 582
600 Toepasselijk recht en bevoegde rechter / 583
601 Gebondenheid van de overheid / 584
602 Beëindiging / 585
603 Eigen opvatting over de bevoegdhedenovereenkomst / 585
19.1.2.4 Enige bijzondere vormen / 587
604 Aanbesteding van werken, leveringen en diensten / 587
605 Gemeenschappelijke regelingen / 588
606 Bestuursakkoorden / 589
607 Subsidie-uitvoeringsovereenkomsten / 590
608 Convenanten / 591
609 Publiek-private samenwerking / 591
19.1.3 Overige privaatrechtelijke middelen / 592
19.1.3.1 Zaakwaarneming door de overheid / 592
610 Algemeen / 592
611 Rechtspraak / 593
19.1.3.2 Onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking / 594
612 Algemene toepasbaarheid van art. 6:203 BW / 594
613 Ongerechtvaardigde verrijking / 596
19.1.4 Publiek domein en de normering van eigendomsrechtelijke handelingen / 597
614 Roerende en onroerende zaken van de overheid / 597
615 Publiek domein; openbare zaken / 598
616 Eigendom met een openbare bestemming / 599
617 Zaken buiten de handel / 601
618 Begrenzing van privaatrechtelijke bevoegdheden door publieke functie / 602
619 Algemeen en bijzonder gebruik van publiek domein / 603
620 Algemeen gebruik; gebruik overeenkomstig de openbare bestemming / 604
621 Functioneel gebonden bijzonder gebruik / 605
622 Niet functioneel gebonden bijzonder gebruik / 606
19.1.5 Regeling in de Awb? / 609
623 Discussie / 609
19.2 FEITELIJKE MIDDELEN / 611
19.2.1 Algemeen / 611
624 Begrip / 611
625 Juridische en instrumentele relevantie / 611
626 Accessoire en zelfstandige middelen / 612
627 Bevoegdheid / 612
628 Normering en rechtsbescherming / 613
629 Transformatie / 614
630 Te behandelen vormen / 615
19.2.2 Actieve openbaarheid / 616
631 Openbaarheid als instrument / 616
632 Bevoegdheid / 617
633 Beleidsvoorlichting / 617
634 Overige vormen van actieve informatie aan het publiek / 619
635 Uitvoeringsinformatie / 620
19.2.3 Informatieregistratie / 620
636 Algemeen / 620
637 Vormen / 621
638 Wet bescherming persoonsgegevens / 623
DEEL VII. HANDHAVING / 627
HOOFDSTUK 20
Bestuurlijke handhaving algemeen / 629
20.1 ALGEMEEN / 629
639 Begrip / 629
640 Besturen en handhaven / 630
641 ‘Politie’ en ‘Justitie’ / 631
20.2 BESTUURSRECHTELIJKE HANDHAVING / 631
642 Twee hoofdvormen / 631
643 Toezicht op de naleving / 632
644 Sancties / 632
645 Handhavingstekort / 633
646 Handhaving jegens de overheid / 634
20.3 HANDHAVING IN DE AWB / 634
647 Algemeen / 634
648 Bestuursrechtelijke handhaving en besluiten / 635
HOOFDSTUK 21
Toezicht op de naleving / 637
21.1 ALGEMEEN / 637
649 Begrip / 637
650 Toezicht en opsporing / 638
651 Regeling in de Awb / 639
21.2 TOEZICHTHOUDERS / 639
652 Begrip / 639
653 Bevoegdheden van de toezichthouder / 640
654 Specifieke bevoegdheden / 641
655 De medewerkingsplicht en art. 6 EVRM / 643
21.3 SANCTIONERING EN RECHTSBESCHERMING / 644
656 Sanctionering van het toezicht / 644
657 Rechtsbescherming / 644
21.4 TOEZICHT OP DE NALEVING JEGENS DE OVERHEID / 645
658 Geen onderscheid / 645
HOOFDSTUK 22
Sancties / 647
22.1 ALGEMEEN / 647
659 Begrip / 647
660 Twee hoofdvormen en een restcategorie / 648
661 Het onderscheid nader bezien. ‘Criminal charge’ / 650
662 Gevolgen van het onderscheid / 652
663 Onrechtmatig verkregen bewijs / 654
664 Toetsing door de rechter / 655
665 Wettelijke grondslag / 656
666 Overtreding en overtreder / 657
667 Beginselplicht tot handhaving / 659
668 Criteria beginselplicht / 661
669 Reikwijdte / 663
670 Gedogen / 664
671 Ruimte om te gedogen / 665
672 De gedoogverklaring / 666
673 Procedure en rechtsbescherming / 668
674 Handhaving van gedoogbeschikkingen / 668
675 Sancties in de Awb / 669
22.2 LAST ONDER BESTUURSDWANG / 669
676 Begrip en karakter / 669
677 Bevoegdheid / 671
678 Belangenafweging / 672
679 Oplegging van de last. Beschikking / 673
680 Tenuitvoerlegging / 675
681 Kostenverhaal / 677
682 Preventief gebruik / 678
683 Instrumentele betekenis / 679
22.3 LAST ONDER DWANGSOM / 680
684 Begrip en karakter / 680
685 Bevoegdheid / 681
686 Belangenafweging / 682
687 Oplegging van de last. Beschikking / 683
688 Eisen aan de dwangsom / 683
689 Invordering en opheffing / 684
690 Instrumentele betekenis / 685
22.4 BESTUURLIJKE BOETE / 686
691 Inleiding / 686
692 Begrip / 688
693 Instrumentele betekenis. Omstreden figuur / 688
694 Strafkarakter. Waarborgen EVRM en IVBPR / 690
695 Bevoegdheid / 691
696 Belangenafweging / 692
697 Onderzoek en boetebesluit / 693
698 Hoogte van de boete. Rechtelijke toetsing. Inning / 695
22.5 OVERIGE BESTUURLIJKE SANCTIES / 697
699 Algemeen / 697
700 Intrekking en wijziging begunstigende beschikking / 697
701 Intrekking en wijziging als bestraffende sanctie / 698
702 Intrekking en wijziging als herstelsanctie / 699
703 Geen constante rechtspraak / 700
704 Wet bibob / 702
705 Openbaarmaking van sancties: ‘naming en shaming’ / 703
706 Overige sancties / 704
707 Sancties in het ambtenarenrecht / 706
22.6 STRAFRECHTELIJKE EN PRIVAATRECHTELIJKE HANDHAVING / 708
22.6.1 Strafrechtelijke handhaving / 708
708 Algemeen / 708
709 OM-afdoening / 709
710 Beleid inzake de keuze tussen bestuurlijke boete en strafrecht / 710
711 Eigen opvatting / 711
22.6.2 Privaatrechtelijke handhaving / 713
712 Private handhaving / 713
713 Privaatrechtelijke handhaving door de overheid / 714
714 Toelaatbaarheid / 714
715 Instrumentele betekenis / 715
716 Discussie. Eigen opvatting / 716
22.7 CUMULATIE EN SAMENLOOP / 718
717 Begrippen / 718
718 Cumulatie zonder samenloop / 719
719 Cumulatie door samenloop / 721
TREFWOORDENREGISTER / 723
HOOFDSTUK 1
Bestuursrecht / 3
1.1 AARD EN KARAKTERISERING / 3
1 Eerste omschrijving / 3
2 Eigen benadering / 4
3 Bestuur. Trias politica / 4
4 Bestuur is (veel) meer dan uitvoering / 5
5 Het algemeen belang / 6
6 Bestuursrecht / 8
7 Legitimerende functie / 9
8 Instrumentele functie / 10
9 Waarborgfunctie / 10
10 Samenhang van en spanning tussen functies / 11
11 Bestuursrecht ziet op bestuur in al zijn facetten / 13
12 Bestuursrecht is niet alleen Awb-recht / 14
1.2 DE DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT / 14
1.2.1 Karakter en inhoud / 14
13 Democratische rechtsstaat als norm / 14
14 Gebondenheid aan het recht / 15
15 Drie dimensies / 15
16 Dimensies en beginselen; spanning / 16
17 Harde kern; optimaliseren / 16
18 Nadere uitwerking van de idee van de democratische rechtsstaat / 17
1.2.2 Uitwerking / 18
1.2.2.1 Democratie / 18
19 Beslissen door algemeen vertegenwoordigende organen; kiesrecht; politieke verantwoordelijkheid; (politieke) burgerschapsrechten; decentralisatie / 18
20 Inspraak / 19
21 Openbaarheid / 20
1.2.2.2 Liberale rechtsstaat / 21
22 Wetmatigheid van bestuur / 21
23 Machtsverdeling / 22
24 Grondrechten / 22
25 Rechterlijke controle / 23
26 Voorlichting / 24
1.2.2.3 Sociale rechtsstaat / 25
27 Algemeen / 25
28 Effectiviteit / 27
29 Doelmatigheid / 28
1.2.3 Betekenis voor het bestuursrecht / 29
30 Algemene betekenis voor het bestuursrecht / 29
31 Betekenis voor de verhouding overheid-samenleving I: primaat van het particulier initiatief / 29
32 Betekenis voor de verhouding overheid-samenleving II: helder onderscheid / 30
33 Discussie / 31
34 Eigen opvatting / 32
35 Gevolgen voor de verhouding overheid-burger. Een ‘wederkerige’ rechtsbetrekking? / 34
1.3 POSITIE TEN OPZICHTE VAN ANDERE RECHTSGEBIEDEN / 37
36 Eenheid van recht / 37
37 Samenhang in instrumenteel opzicht / 38
38 Verhouding tot het privaatrecht / 39
39 Drie vragen / 40
40 Principieel verschil / 40
41 Verhouding tot het strafrecht / 41
42 Gradueel verschil / 41
43 Verhouding tot het staatsrecht / 43
44 Verhouding tot het inter- en supranationaal publiekrecht / 44
HOOFDSTUK 2
Structuur en opbouw / 45
2.1 KARAKTERISERING / 45
45 Onderscheidingen / 45
2.2 ALGEMEEN EN BIJZONDER DEEL / 46
2.2.1 Onderscheid en betekenis / 46
46 Inhoud / 46
47 Belang van het bijzonder deel / 47
2.2.2 Het bijzonder deel / 48
48 Benaderingen / 48
49 Instrumentele benadering / 49
50 Structurerende elementen / 50
51 Een voorbeeld: invoering van betaald parkeren / 52
2.2.3 Het algemeen deel. De Algemene wet bestuursrecht / 54
2.2.3.1 Het algemeen deel / 54
52 Begrip en karakter algemeen deel / 54
2.2.3.2 De Algemene wet bestuursrecht / 55
53 Grondwettelijke opdracht / 55
54 Doelstellingen Awb / 56
55 Harmonisatie / 57
56 Vier gradaties van harmonisatie / 58
57 Vereenvoudiging en systematisering / 60
58 Codificatie / 60
59 Onderwerpen die niet in de bijzondere wet kunnen worden geregeld / 61
60 Structuur en toepassingsbereik Awb / 61
61 Karakter Awb: aanbouwwetgeving / 62
62 Perspectief / 63
63 Juridisering / 64
64 De Awb en de burger / 67
65 Harmonisatie versus optimale rechtsbedeling / 68
2.3 NEDERLANDS EN EUROPEES BESTUURSRECHT / 69
66 Het begrip ‘Europees bestuursrecht’ / 69
67 EVRM-recht en bestuursrecht / 71
68 De EU-rechtsorde en het nationaal bestuursrecht; intensieve vervlechting / 72
69 Unierecht en algemeen deel van het bestuursrecht; constitutionalisering / 74
70 Relatie nationaal recht-Unierecht; enkele kenmerken / 76
71 Institutionele en procedurele autonomie; gedeeld bestuur / 77
72 Bestuursrechtelijke verhoudingen; legaliteitsfricties;
rechtszekerheid / 78
73 Doorwerkingsinstrumenten / 80
DEEL II. CENTRALE BEGRIPPEN / 83
HOOFDSTUK 3
Bestuursorgaan en bestuursbevoegdheid / 85
3.1 ALGEMEEN / 85
74 Centrale begrippen en de Awb / 85
3.2 BESTUURSORGAAN / 86
75 Bestuursrechtelijke rechtssubjectiviteit / 86
76 Bestuursorgaan / 86
77 A-organen (art. 1:1 lid 1 onder a Awb) / 87
78 B-organen (art. 1:1 lid 1 onder b Awb) / 89
79 Drie manieren van verkrijging van openbaar gezag / 89
80 Bij of krachtens wettelijk voorschrift / 90
81 Overwegende overheidsinvloed / 90
82 Stichting Silicose-criterium / 92
83 ‘Voor zover’ / 93
84 De uitzonderingen van art. 1:1 lid 2 / 94
3.3 BESTUURSBEVOEGDHEID / 95
3.3.1 Algemeen / 95
85 Bestuursbevoegdheid en openbaar gezag / 95
86 Het begrip bestuursbevoegdheid / 96
87 De Awb en het bevoegdheidsbegrip / 96
88 Soorten bestuursbevoegdheid / 97
3.3.2 Bevoegdheidsverkrijging / 97
3.3.2.1 Algemeen / 97
89 In het publiekrecht geen algemene rechtsbevoegdheid / 97
3.3.2.2 Wettelijke grondslag / 98
90 Centrale positie van de wet / 98
91 Het legaliteitsvereiste / 98
92 Discussie / 99
93 Eigen opvatting / 100
94 Het ‘legaliteitsbeginsel’ / 102
95 Een adequate grondslag / 103
3.3.2.3 Manieren van bevoegdheidsverkrijging / 104
96 Attributie, mandaat, delegatie en ongeschreven bevoegdheidsgrondslagen / 104
3.3.2.4 Attributie / 105
97 Algemeen / 105
98 Attributie aan ondergeschikten (art. 10:22 en 10:23 Awb) / 106
3.3.2.5 Mandaat / 107
99 Begrip (art. 10:1 Awb) / 107
100 Grondslag en beperkingen (art. 10:3 lid 1 Awb) / 107
101 Andere beperkingen (art. 10:3 lid 2, 3 en 4 Awb) / 109
102 Mandaat aan niet-ondergeschikten (art. 10:4 Awb) / 110
103 Overige aspecten / 111
104 Schakelbepaling; mandaat en volmacht / 113
105 Gevolgen van gebreken rond mandaat / 114
3.3.2.6 Delegatie / 115
106 Begrip (art. 10:13 Awb) / 115
107 Grondslag (art. 10:15) / 116
108 Overige aspecten / 117
109 Gevolgen van gebreken rond delegatie / 117
3.4 BESTUURLIJKE BESLISSINGSRUIMTE / 118
3.4.1 Algemeen / 118
110 Bestuurlijke vrijheid; het voorbeeld van een vergunningstelsel / 118
111 Soorten van bestuurlijke vrijheid / 119
112 De structuur van bestuursbevoegdheid; normconditie; beoordelingsfase en besluitfase / 120
3.4.2 Beoordelingsfase / 122
113 Normconditie en objectieve vage begrippen / 122
114 Normconditie en subjectieve vage begrippen / 123
115 Beoordelingsruimte en bestuurlijk oordeel / 124
116 Wetsinterpreterend versus kwalificerend oordeel / 125
117 Beoordelingsruimte versus beoordelingsvrijheid / 126
3.4.3 Besluitfase / 127
118 Beleidsvrijheid / 127
119 Beleidsvrijheid: visies over belangenafweging / 128
120 Beleidsvrijheid is toegekende vrijheid / 129
121 Geen strikte waterscheiding / 129
122 De rechter en dogmatische indelingen van beslissingsruimte / 131
123 Rechterlijke toetsingsintensiteit / 132
HOOFDSTUK 4
Belanghebbende / 135
4.1 INLEIDING EN ALGEMENE ASPECTEN / 135
124 Het belanghebbendebegrip / 135
125 Algemene eisen voor belanghebbendheid / 136
126 Personen en andere entiteiten / 138
4.2 ALGEMEEN BELANGHEBBENDEBEGRIP / 139
127 Belang / 139
128 Eigen belang / 141
129 Objectief bepaalbaar belang / 141
130 Actueel belang / 142
131 Persoonlijk belang / 143
132 Afstand en zicht / 144
133 Concurrenten / 147
134 Besluiten van algemene strekking / 148
135 Rechtstreeks betrokken belang / 150
136 Afgeleid belang / 151
137 Rechtspraak afgeleid belang / 152
4.3 BESTUURSORGANEN ALS BELANGHEBBENDEN / 155
138 Het bestuursorgaan als belanghebbende / 155
139 Belanghebbende, bestuursorgaan en rechtspersoon / 156
140 Bevoegdheids- en taakcriterium / 157
141 Staatsrechtelijke complicaties / 158
142 Art. 1:2 lid 2 Awb een systeemfout? / 159
4.4 STATUTAIR BELANGHEBBENDEN / 160
143 Rechtspersonen als belangenhebbende op grond van statutaire belangen / 160
144 Rechtspersoon / 162
145 Tijdstip van oprichting / 163
146 Algemene en collectieve belangen / 164
147 Statutaire doelstelling en ‘in bijzonder’-criterium / 165
148 Finaliteitsvereiste / 167
149 Feitelijke werkzaamheden / 168
4.5 EUROPESE EN INTERNATIONALE RANDVOORWAARDEN / 170
150 Europese aspecten van het belanghebbendebegrip / 170
151 Internationale aspecten van het belanghebbendebegrip / 172
HOOFDSTUK 5
Bestuurshandelingen / 173
5.1 INDELING VAN BESTUURSHANDELINGEN / 173
152 Algemeen / 173
153 Hoofdindeling bestuurshandelingen / 174
154 Rechtshandeling versus feitelijke handeling / 174
155 Feitelijke bestuurshandelingen / 175
156 Privaatrechtelijke bestuurshandelingen / 176
5.2 BESLUITEN / 177
5.2.1 Algemeen / 177
157 Inleiding en definitie van het besluitbegrip / 177
158 Het schriftelijkheidsvereiste / 179
159 Besluit, bekendmaking en schriftelijkheid / 180
160 Beslissing / 180
5.2.2 Publiekrechtelijke grondslag / 181
5.2.2.1 Geschreven bestuursbevoegdheid, handeling naar burgerlijk recht, publieke taak / 181
161 Publiekrechtelijk / 181
162 Handeling naar burgerlijk recht / 184
163 Publieke taakcriterium / 186
5.2.2.2 Zelfstandige besluiten / 189
164 Gemeenschappelijke rechtsbeginselen als publiekrechtelijke grondslag / 189
165 Rechtspraak: het zelfstandig terugvorderingsbesluit / 191
166 Rechtspraak: het zelfstandig schadebesluit / 192
167 Rechtsmacht, connexiteit en rechtsontwikkeling / 193
168 Staatsrechtelijke kritiek / 194
5.2.3 Gericht op rechtsgevolg / 196
5.2.3.1 Algemeen / 196
169 Rechtshandeling / 196
170 Strategisch rechtshandelingbegrip / 197
171 Extern rechtsgevolg; rechtsgevolg ex lege; geen rechtsgevolg / 199
172 Positief en negatief besluitbegrip / 200
173 Onbevoegd genomen besluiten; nietigheid versus vernietigbaarheid / 201
5.2.3.2 Declaratoire besluiten, bestuurlijke rechtsoordelen en reacties op meldingen / 202
174 Declaratoir besluit / 202
175 Bestuurlijke rechtsoordelen; algemeen / 203
176 Rechtsoordeel en ontbrekend rechtsgevolg / 204
177 De oudere bestuursrechtspraak / 205
178 De meer recente rechtspraak / 206
179 Reacties op meldingen / 208
180 Inlichtingen en mededelingen / 210
5.3 BESCHIKKINGEN / 211
5.3.1 Algemeen / 211
181 Het begrip beschikking / 211
182 Persoonscriterium / 213
183 Zaakscriterium / 214
184 Samenhang / 214
5.3.2 Voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 215
185 Voorschriften / 215
186 Beperkingen / 216
187 Voorwaarden / 216
188 Wettelijke grondslag voor voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 217
5.4 BESLUITEN VAN ALGEMENE STREKKING / 218
5.4.1 Algemeen / 218
189 Begrip besluit van algemene strekking / 218
190 Soorten besluiten van algemene strekking / 219
5.4.2 Algemeen verbindende voorschriften / 219
191 Algemeen / 219
192 Begripsomschrijving / 220
193 Rechtsregel en zelfstandige normstelling; concretisering en uitvoering / 221
194 Visie van de Awb-wetgever / 222
5.4.3 Beleidsregels / 224
195 Algemeen / 224
196 De derde tranche Awb / 225
197 Begrip beleidsregel (Awb) / 226
198 Bij besluit vastgesteld / 227
199 Privaatrechtelijke bevoegdheid en beleidsregels / 228
200 Géén algemeen verbindend voorschrift / 229
201 Awb en wettelijke grondslag / 230
202 Algemene regel omtrent belangenafweging, feitenvaststelling of wetsuitleg / 231
203 Bij gebruik bestuursbevoegdheid / 233
204 Bevoegdheid tot beleidsregelgeving; richtlijnen / 234
5.4.4 Plannen / 235
205 Begrip / 235
206 Wettelijke en buitenwettelijke plannen / 238
207 Awb en plannen / 238
5.4.5 Concretiserende besluiten van algemene strekking of bestuurlijke maatregelen / 239
208 Algemeen / 239
209 Concretiserend besluit van algemene strekking versus zaaksgerichte beschikking / 241
210 Concretiserend besluit van algemene strekking versus algemeen verbindend voorschrift / 242
5.4.6 Overige besluiten van algemene strekking / 245
211 Restcategorie / 245
HOOFDSTUK 6
Bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 247
6.1 INLEIDING / 247
212 Algemeen / 247
213 Het begrip bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 247
214 Varianten van bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 251
215 Het begrip rechtspraak / 251
6.2 BESTUURSRECHTSPRAAK / 252
6.2.1 Algemeen / 252
216 Het begrip bestuursrechtspraak / 252
217 Argumenten voor en tegen afzonderlijke bestuursrechtspraak; de randvoorwaarden / 253
218 Het begrip bestuursrechter / 255
6.2.2 Het stelsel van bestuursrechtspraak op hoofdlijnen / 256
219 De Grondwet en de bestuursrechtspraak / 256
220 Wat de Grondwet wel regelt / 258
221 Het verbrokkeld stelsel van bestuursrechtspraak / 259
222 Negen bestuursrechtelijke rechtsgangen, waarvan één ‘algemene’ / 260
223 Het ingetrokken wetsvoorstel organisatie hoogste bestuursrechtspraak / 263
6.2.3 De rechtsingang bij de bestuursrechter op hoofdlijnen / 264
224 De ‘algemene’ rechtsingang / 264
225 Wettelijke uitzonderingen / 265
6.2.4 Aanvullende rechtsbescherming door de burgerlijke rechter / 265
226 Bevoegdheid (art. 112 Gw) / 265
227 Geen rechtsingang bij de bestuursrechter / 267
228 Wel een rechtsingang bij de bestuursrechter / 268
6.3 BEZWAAR EN ADMINISTRATIEF BEROEP / 269
229 Bezwaar / 269
230 Administratief beroep / 270
DEEL III. NORMERING / 271
HOOFDSTUK 7
Normering in het bestuursrecht en algemeen besluitvormingsrecht / 273
7.1 NORMERING IN HET BESTUURSRECHT / 273
231 Inleiding / 273
232 Rechter, bronnen van bestuursrecht, normering en rechtsvorming / 274
7.2 REGELS EN RECHTSBEGINSELEN / 275
233 Rechtsbeginselen en rechtsvorming / 275
234 Goed bestuur; een grondrecht op behoorlijk bestuur / 277
7.3 DE RECHTSBETREKKING TUSSEN BESTUUR EN BURGER / 279
235 Géén wederkerigheid; géén ongeschreven afdwingbare burgerplichten / 279
236 Objectiefrechtelijk karakter van het bestuursrecht / 281
237 De behartiging van het algemeen belang / 282
7.4 BESTUURLIJK RECHTSVERKEER EN COMMUNICATIE TUSSEN BESTUUR EN BURGER / 283
238 Bijstand en vertegenwoordiging / 283
239 Doorzendplichten en informatieplichten / 285
240 De doorzendplicht van art. 2:3 Awb / 287
241 Geheimhouding / 288
242 Gebruik van de taal in het bestuurlijk verkeer / 288
243 Elektronisch bestuurlijk verkeer / 289
7.5 ALGEMEEN BESLUITVORMINGSRECHT / 293
7.5.1 Kenmerken en structuur van het besluitvormingsrecht / 293
244 Het besluitvormingsmodel van de Algemene wet bestuursrecht / 293
245 Gelaagde structuur Algemene wet bestuursrecht, algemeen en specifiek besluitvormingsrecht / 294
246 Gevolgen gelaagde structuur / 294
247 Andere handelingen van bestuursorganen; de schakelbepaling / 296
248 Normering van algemeen verbindende voorschriften / 297
249 Normering van overige besluiten van algemene strekking / 298
7.5.2 Voorbereidingsprocedures en coördinatie van besluitvorming / 298
250 Voorbereidingsprocedures / 298
251 De uniforme openbare voorbereidingsprocedure: totstandkoming / 299
252 Kenmerken van de uniforme openbare voorbereidingsprocedure / 299
253 Samenhangende besluiten; Dienstenwet / 300
254 Informatieregeling en coördinatie van besluitvorming / 302
7.5.3 De aanvraag / 303
255 Het begrip aanvraag / 303
256 Eisen aanvraag / 305
257 Weigering gegevensverstrekking / 306
258 Buiten behandelingstelling / 306
259 Herstelmogelijkheid / 307
260 Beschikking tot buiten behandeling laten / 309
261 Taal en complexiteit / 310
262 Nieuwe en herhaalde aanvraag / 310
263 Toepassing art. 4:6 Awb; nieuwe lijn / 312
264 Herhaalde beschikking en rechtsbescherming; begrip nova / 314
265 Europees recht; Kühne & Heitz NV / 315
7.5.4 Beslistermijn en tijdig beslissen / 317
266 Beslistermijn en opschorting beslistermijn / 317
267 Dwangsomregeling / 318
268 Silencio positivo; besluit van rechtswege door verstrijken van de beslistermijn / 319
7.5.5 Bekendmaking / 321
269 Bekendmaking en mededeling / 321
270 Bekendmakingsmethoden / 323
271 Rechtsmiddelverwijzing / 327
HOOFDSTUK 8
Beginselen van behoorlijk bestuur en wettelijke uitwerkingen / 329
8.1 DE ONTWIKKELING VAN DE BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR / 329
272 Normering van besluiten: wet en algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 329
273 Geschiedenis beginselen van behoorlijk bestuur / 330
274 Naoorlogse ontwikkeling en Algemene wet bestuursrecht / 331
8.2 ALGEMENE LEERSTUKKEN EN INDELING / 332
275 De compensatietheorie / 332
276 Rechtskarakter van de abbb / 333
277 Een open stelsel / 334
278 Materiële en formele beginselen van behoorlijk bestuur / 334
279 Indeling algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 335
8.3 DE BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR / 338
8.3.1 Zorgvuldigheid, horen en advisering / 338
280 Zorgvuldigheidsbeginsel / 338
281 Ambtshalve onderzoek / 338
282 Informatieplicht aanvrager (art. 4:2 lid 2 Awb) / 340
283 Wettelijke hoorplichten / 341
284 Hoorplicht art. 4:7 Awb / 343
285 Hoorplicht art. 4:8 Awb / 344
286 Uitzonderingen op de hoorplicht (art. 4:11 Awb) / 345
287 Uitzonderingen op de hoorplicht (art. 4:12 Awb) / 346
288 Advisering; algemeen / 347
289 Adviseur, adviesorgaan en bestuursorgaanbegrip / 348
290 Interne versus externe advisering; contra-expertise / 349
291 Besluitvormingsverantwoordelijkheid en vergewisplicht / 350
292 Differentiatie vergewisplicht / 352
293 Afwijking van een (wettelijk) deskundigenadvies; motivering / 354
294 Adviestermijn; alternatieve advisering / 354
8.3.2 Verbod van vooringenomenheid en fair play / 355
295 Verbod van vooringenomenheid / 355
296 Algemene strekking art. 2:4 Awb / 357
297 Tot het bestuursorgaan behorende of daarvoor werkzame personen / 357
298 Overige rechtspraak / 359
299 Fair play-beginsel / 362
8.3.3 Specialiteitsbeginsel en belangenafweging / 363
300 Specialiteitsbeginsel / 363
301 Grenzen aan de belangenafweging; art. 3:4 lid 1 Awb / 364
302 Publieke versus particuliere, speciale versus vreemde belangen / 365
303 Verbod van détournement de pouvoir / 369
304 Rechtspraak / 369
305 Verbod van détournement de procedure / 370
8.3.4 Belangenafweging, evenredigheidsbeginsel en verbod van willekeur / 371
306 Belangenafweging en evenredigheid / 371
307 Verbod van willekeur / 373
308 Van Doetinchem-arrest tot Kwantumhal Venlo / 374
309 Art. 3:4 Awb nader beschouwd / 375
310 Uitzonderingen op de marginale toetsing / 377
311 Europees recht en evenredigheid / 378
8.3.5 Formele rechtszekerheid en motivering / 379
312 Formeel rechtszekerheids- of duidelijkheidsbeginsel / 379
313 Motiveringsbeginsel / 381
314 Kenbaarheid en draagkrachtigheid van de motivering / 381
315 Tijdstip van motivering / 383
8.3.6 Gelijkheidsbeginsel en non-discriminatie / 384
316 Gelijkheidsbeginsel / 384
317 Nationale, Europese en internationale uitwerkingen van het gelijkheidsbeginsel / 385
318 Rechtspraak / 386
8.3.7 Vertrouwensbeginsel en materiële rechtszekerheid / 389
319 Vertrouwensbeginsel / 389
320 Gerechtvaardigd vertrouwen en belangenafweging / 390
321 Wie kan op welke wijze gerechtvaardigd vertrouwen wekken? / 391
322 Het wekken van vertrouwen en bevoegdheid / 394
323 Dispositievereiste / 397
324 Algemeen belang en belangen van derden / 398
325 Contra legem-werking / 399
326 Doorbraak-jurisprudentie / 401
327 Vertrouwen en Europees recht; geen contra legem / 402
328 Materieel rechtszekerheidsbeginsel / 406
329 Recht doen aan een opgebouwde rechtspositie / 407
8.3.8 Wijziging en intrekking van beschikkingen / 409
330 Materiële rechtskracht / 409
331 Wijziging versus intrekking; ex tunc versus ex nunc / 410
332 Gronden voor intrekking; sanctie versus andere gronden / 412
333 Wettelijke grondslag voor intrekking en wijzing; legaliteitsvereiste / 413
334 Intrekking anders dan bij wijze van sanctie / 415
335 Gebonden versus vrije beschikkingen / 417
336 Duurbeschikking en aflopende beschikking / 417
337 Bevoegdheid of plicht? / 419
338 Intrekking en Europees recht / 420
HOOFDSTUK 9
Openbaarheid van bestuur / 423
9.1 OPENBAARHEID ALS WAARBORG / 423
339 Openbaarheid en de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) / 423
340 Toekomst Wob, naar een Wet open overheid? / 424
341 Doelstelling huidige Wet openbaarheid van bestuur / 426
342 Openbaarheid, bestuurlijke openheid en recht op informatie / 426
343 Openbaarheid van registers; relatie Wob / 428
344 Persoonsgegevens / 428
345 Archieven / 429
9.2 TOEPASSING VAN DE WET OPENBAARHEID VAN BESTUUR / 429
346 De Wet openbaarheid van bestuur en andere wetten / 429
347 Bestuurlijke aangelegenheid, informatiestelsel / 432
348 Welke bestuursorganen? / 433
349 Verruimd toepassingsbereik / 434
350 Passieve openbaarheid en anti-misbruik / 436
351 Actieve openbaarheid / 439
352 Absolute uitzonderingsgronden / 440
353 Relatieve uitzonderingsgronden / 441
354 Intern beraad; persoonlijke beleidsopvattingen / 444
355 Besluitbegrip / 447
9.3 EUROPEES OPENBAARHEIDSRECHT / 447
356 Algemeen / 447
357 Europese toegang tot documenten / 448
358 Verhouding tot nationale Wob; Europese en nationale documenten / 450
HOOFDSTUK 10
Normering van het privaatrechtelijk handelen van het bestuur / 453
10.1 OVERHEID EN PRIVAATRECHT / 453
10.1.1 Algemeen / 453
359 Het privaatrechtelijk overheidshandelen / 453
360 Het onderscheid tussen publiek- en privaatrecht; cultuurhistorisch kader / 454
361 Rechtsculturele tradities / 455
10.2 HET OVERHEIDSPRIVAATRECHT NAAR GELDEND RECHT / 456
10.2.1 Algemeen / 456
362 Overheidsdeelname aan het vermogensrecht / 456
363 Drie vragen / 457
10.2.2 Toelaatbaarheid / 458
10.2.2.1 Oudere rechtspraak: de gemene rechtsleer en de tweewegenleer / 458
364 De gemene rechtsleer / 458
365 De overheid in twee hoedanigheden? De tweewegenleer / 459
10.2.2.2 Huidig recht: de gemengde rechtsleer en de doorkruisingsleer / 461
366 De gemengde rechtsleer / 461
367 Het Windmill-arrest / 462
368 Overige toepassingen van de doorkruisingsleer / 464
369 Het arrest Amsterdam/Geschiere / 468
370 Kritiek op de doorkruisingsformule: de criteria van de Hoge Raad / 469
10.2.3 Toepasselijk recht / 470
371 Het arrest Amsterdam/Ikon / 470
372 Gemengde rechtsleer en schakelbepalingen / 471
373 Leemten. Visie van de wetgever / 472
374 Binding aan de grondrechten / 473
10.2.4 Rechtsbescherming / 475
375 De bestuursrechter en het primaat van de burgerlijke rechter / 475
376 Rechtspraak bestuursrechter / 475
10.3 HET OVERHEIDSPRIVAATRECHT BEDISCUSSIEERD / 477
10.3.1 Algemeen / 477
377 Overheidsprivaatrecht: het principiële debat / 477
10.3.2 Opvattingen in de literatuur / 478
378 Toelaatbaarheid / 478
379 Toepasselijk recht. Waarborgen / 481
10.3.3 Eigen opvatting / 483
380 De democratisch-rechtsstaatidee als uitgangspunt / 483
381 Uitwerking / 485
10.4 BESTUURSRECHTELIJKE GELDSCHULDEN / 486
382 Bestuursrechtelijke geldschulden; publiekrechtelijke normering / 486
383 Toepassingsbereik van de regeling inzake bestuursrechtelijke geldschulden / 487
384 Algemene aspecten; verrekening / 487
385 Verzuim en wettelijke rente; invordering bij dwangbevel / 488
386 Verjaring / 490
Hoofdstukken 11 t/m 15, zijn niet opgenomen in deze onderwijseditie
DEEL VI. UITVOERING / 493
HOOFDSTUK 16
Uitvoering algemeen / 495
517 Begrip / 495
518 Wisselwerking met wetgeving / 496
519 Opzet van dit deel / 497
HOOFDSTUK 17
Eenzijdig dwingend bestuur / 501
17.1 ONTEIGENING, VOORKEURSRECHTEN EN GELDELIJKE VERPLICHTINGEN / 501
17.1.1 Onteigening en voorkeursrechten / 501
520 Algemeen / 501
521 Bevoegdheid / 501
522 Onteigening / 502
523 Voorkeursrechten / 503
524 Gedoogplichten / 503
17.1.2 Belastingen en andere geldelijke verplichtingen / 504
525 Begrip en bevoegdheid / 504
526 Instrumentele betekenis / 504
527 Belastingrecht en bestuursrecht / 505
528 Premies, (andere) heffingen en retributies / 506
17.2 VERBODEN EN GEBODEN / 507
17.2.1 Algemeen / 507
529 Categorieën / 507
530 Bevoegdheid / 508
17.2.2 Verboden en geboden / 508
531 Algemeen / 508
532 Verbods- en gebodsbeschikkingen / 509
17.3 VERGUNNINGEN, VRIJSTELLINGEN, ONTHEFFINGEN EN CONCESSIES / 510
533 Algemeen / 510
534 Vergunning in ruime zin / 511
535 Publiekrechtelijke en privaatrechtelijke ‘vergunningen’ / 513
536 Soorten vergunningen / 514
537 De vergunning als instrument / 515
538 Instrumentele voor- en nadelen / 516
539 Deregulering / 517
540 Coördinatie vergunningenbeleid / 519
541 De omgevingsvergunning / 521
542 Beoordeling / 522
543 Voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 523
544 Financiële verplichtingen / 525
545 Aanvaardbaarheid van buitenwettelijke voorschriften, beperkingen en voorwaarden / 527
546 Handelen krachtens vergunning: vrijwarende werking / 529
547 Overdraagbaarheid van vergunningen / 531
548 Verdeling van schaarse vergunningen / 532
549 Intrekking en wijziging / 533
550 Concessies / 534
551 De concessie als instrument / 535
552 Rechtskarakter / 536
17.4 STATUSVERLENINGEN / 537
553 Begrip / 537
554 De statusverlening als instrument / 538
555 Grondslag; voorschriften; intrekking / 538
HOOFDSTUK 18
Presterend bestuur / 539
18.1 ALGEMEEN / 539
556 Vormen / 539
18.2 SUBSIDIES / 540
557 Subsidies als instrument / 540
558 Regeling in Awb / 541
559 Definitie en reikwijdte / 541
560 Rechtsvorm; de subsidieovereenkomst / 543
561 Wettelijke grondslag / 544
562 Fasering / 544
563 Subsidieplafond en begrotingsvoorbehoud / 545
564 Weigering en lagere vaststelling / 546
565 Verplichtingen van de ontvanger / 547
566 Intrekking, wijziging, beëindiging, betaling en terugvordering / 548
567 Per boekjaar verstrekte subsidies aan rechtspersonen / 550
568 Overige verstrekkingen en financiële faciliteiten met het oog op activiteiten / 550
569 Prijzen en onderscheidingen / 551
18.3 UITKERINGEN / 552
570 Begrip / 552
571 Uitkeringen als instrument / 553
572 Onverplichte tegemoetkomingen / 554
573 Kritiek / 555
574 Regeling in de Awb? / 556
HOOFDSTUK 19
Overeenkomsten, (andere) privaatrechtelijke middelen en feitelijke middelen / 559
19.1 OVEREENKOMSTEN EN (ANDERE) PRIVAATRECHTELIJKE MIDDELEN / 559
19.1.1 Algemeen / 559
575 Privaatrechtelijke middelen en uitvoering / 559
19.1.2 Overeenkomsten / 560
19.1.2.1 Algemeen / 560
576 Plaats van de overeenkomst / 560
577 Typologie / 560
578 Object doorslaggevend / 562
579 Behandeling / 562
19.1.2.2 Vermogensovereenkomsten / 563
580 Twee vormen / 563
581 Bevoegdheid / 563
582 ‘Beleidsneutrale’ overeenkomsten / 564
583 Beleidsovereenkomsten / 565
584 Beleidsovereenkomsten als instrument / 566
585 Toepasselijk recht en bevoegde rechter / 566
586 Geldigheid. Doorkruisingsleer / 567
587 Wilsgebreken / 568
588 Strijd met de wet, goede zeden of openbare orde / 569
589 Precontractuele fase / 570
590 Algemene voorwaarden / 571
591 Gebondenheid van de overheid / 572
592 Beëindiging / 574
593 Overige leerstukken privaatrecht / 575
594 Eigen opvatting over de beleidsovereenkomst / 575
19.1.2.3 Bevoegdhedenovereenkomsten / 577
595 Begrip / 577
596 Bevoegdhedenovereenkomsten als instrument / 578
597 Bevoegdheid / 579
598 Geldigheidsvereisten / 579
599 Financiële tegenprestatie / 582
600 Toepasselijk recht en bevoegde rechter / 583
601 Gebondenheid van de overheid / 584
602 Beëindiging / 585
603 Eigen opvatting over de bevoegdhedenovereenkomst / 585
19.1.2.4 Enige bijzondere vormen / 587
604 Aanbesteding van werken, leveringen en diensten / 587
605 Gemeenschappelijke regelingen / 588
606 Bestuursakkoorden / 589
607 Subsidie-uitvoeringsovereenkomsten / 590
608 Convenanten / 591
609 Publiek-private samenwerking / 591
19.1.3 Overige privaatrechtelijke middelen / 592
19.1.3.1 Zaakwaarneming door de overheid / 592
610 Algemeen / 592
611 Rechtspraak / 593
19.1.3.2 Onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking / 594
612 Algemene toepasbaarheid van art. 6:203 BW / 594
613 Ongerechtvaardigde verrijking / 596
19.1.4 Publiek domein en de normering van eigendomsrechtelijke handelingen / 597
614 Roerende en onroerende zaken van de overheid / 597
615 Publiek domein; openbare zaken / 598
616 Eigendom met een openbare bestemming / 599
617 Zaken buiten de handel / 601
618 Begrenzing van privaatrechtelijke bevoegdheden door publieke functie / 602
619 Algemeen en bijzonder gebruik van publiek domein / 603
620 Algemeen gebruik; gebruik overeenkomstig de openbare bestemming / 604
621 Functioneel gebonden bijzonder gebruik / 605
622 Niet functioneel gebonden bijzonder gebruik / 606
19.1.5 Regeling in de Awb? / 609
623 Discussie / 609
19.2 FEITELIJKE MIDDELEN / 611
19.2.1 Algemeen / 611
624 Begrip / 611
625 Juridische en instrumentele relevantie / 611
626 Accessoire en zelfstandige middelen / 612
627 Bevoegdheid / 612
628 Normering en rechtsbescherming / 613
629 Transformatie / 614
630 Te behandelen vormen / 615
19.2.2 Actieve openbaarheid / 616
631 Openbaarheid als instrument / 616
632 Bevoegdheid / 617
633 Beleidsvoorlichting / 617
634 Overige vormen van actieve informatie aan het publiek / 619
635 Uitvoeringsinformatie / 620
19.2.3 Informatieregistratie / 620
636 Algemeen / 620
637 Vormen / 621
638 Wet bescherming persoonsgegevens / 623
DEEL VII. HANDHAVING / 627
HOOFDSTUK 20
Bestuurlijke handhaving algemeen / 629
20.1 ALGEMEEN / 629
639 Begrip / 629
640 Besturen en handhaven / 630
641 ‘Politie’ en ‘Justitie’ / 631
20.2 BESTUURSRECHTELIJKE HANDHAVING / 631
642 Twee hoofdvormen / 631
643 Toezicht op de naleving / 632
644 Sancties / 632
645 Handhavingstekort / 633
646 Handhaving jegens de overheid / 634
20.3 HANDHAVING IN DE AWB / 634
647 Algemeen / 634
648 Bestuursrechtelijke handhaving en besluiten / 635
HOOFDSTUK 21
Toezicht op de naleving / 637
21.1 ALGEMEEN / 637
649 Begrip / 637
650 Toezicht en opsporing / 638
651 Regeling in de Awb / 639
21.2 TOEZICHTHOUDERS / 639
652 Begrip / 639
653 Bevoegdheden van de toezichthouder / 640
654 Specifieke bevoegdheden / 641
655 De medewerkingsplicht en art. 6 EVRM / 643
21.3 SANCTIONERING EN RECHTSBESCHERMING / 644
656 Sanctionering van het toezicht / 644
657 Rechtsbescherming / 644
21.4 TOEZICHT OP DE NALEVING JEGENS DE OVERHEID / 645
658 Geen onderscheid / 645
HOOFDSTUK 22
Sancties / 647
22.1 ALGEMEEN / 647
659 Begrip / 647
660 Twee hoofdvormen en een restcategorie / 648
661 Het onderscheid nader bezien. ‘Criminal charge’ / 650
662 Gevolgen van het onderscheid / 652
663 Onrechtmatig verkregen bewijs / 654
664 Toetsing door de rechter / 655
665 Wettelijke grondslag / 656
666 Overtreding en overtreder / 657
667 Beginselplicht tot handhaving / 659
668 Criteria beginselplicht / 661
669 Reikwijdte / 663
670 Gedogen / 664
671 Ruimte om te gedogen / 665
672 De gedoogverklaring / 666
673 Procedure en rechtsbescherming / 668
674 Handhaving van gedoogbeschikkingen / 668
675 Sancties in de Awb / 669
22.2 LAST ONDER BESTUURSDWANG / 669
676 Begrip en karakter / 669
677 Bevoegdheid / 671
678 Belangenafweging / 672
679 Oplegging van de last. Beschikking / 673
680 Tenuitvoerlegging / 675
681 Kostenverhaal / 677
682 Preventief gebruik / 678
683 Instrumentele betekenis / 679
22.3 LAST ONDER DWANGSOM / 680
684 Begrip en karakter / 680
685 Bevoegdheid / 681
686 Belangenafweging / 682
687 Oplegging van de last. Beschikking / 683
688 Eisen aan de dwangsom / 683
689 Invordering en opheffing / 684
690 Instrumentele betekenis / 685
22.4 BESTUURLIJKE BOETE / 686
691 Inleiding / 686
692 Begrip / 688
693 Instrumentele betekenis. Omstreden figuur / 688
694 Strafkarakter. Waarborgen EVRM en IVBPR / 690
695 Bevoegdheid / 691
696 Belangenafweging / 692
697 Onderzoek en boetebesluit / 693
698 Hoogte van de boete. Rechtelijke toetsing. Inning / 695
22.5 OVERIGE BESTUURLIJKE SANCTIES / 697
699 Algemeen / 697
700 Intrekking en wijziging begunstigende beschikking / 697
701 Intrekking en wijziging als bestraffende sanctie / 698
702 Intrekking en wijziging als herstelsanctie / 699
703 Geen constante rechtspraak / 700
704 Wet bibob / 702
705 Openbaarmaking van sancties: ‘naming en shaming’ / 703
706 Overige sancties / 704
707 Sancties in het ambtenarenrecht / 706
22.6 STRAFRECHTELIJKE EN PRIVAATRECHTELIJKE HANDHAVING / 708
22.6.1 Strafrechtelijke handhaving / 708
708 Algemeen / 708
709 OM-afdoening / 709
710 Beleid inzake de keuze tussen bestuurlijke boete en strafrecht / 710
711 Eigen opvatting / 711
22.6.2 Privaatrechtelijke handhaving / 713
712 Private handhaving / 713
713 Privaatrechtelijke handhaving door de overheid / 714
714 Toelaatbaarheid / 714
715 Instrumentele betekenis / 715
716 Discussie. Eigen opvatting / 716
22.7 CUMULATIE EN SAMENLOOP / 718
717 Begrippen / 718
718 Cumulatie zonder samenloop / 719
719 Cumulatie door samenloop / 721
TREFWOORDENREGISTER / 723
Rubrieken
- Advisering
- Algemeen management
- Coaching en trainen
- Communicatie en media
- Economie
- Financieel management
- Inkoop en logistiek
- Internet en social media
- IT-management / ICT
- Juridisch
- Leiderschap
- Marketing
- Mens en maatschappij
- Non-profit
- Ondernemen
- Organisatiekunde
- Personal finance
- Personeelsmanagement
- Persoonlijke effectiviteit
- Projectmanagement
- Psychologie
- Reclame en verkoop
- Strategisch management
- Verandermanagement
- Werk en loopbaan