Pensioen in de loonsfeer

Voorwoord / V
Lijst van gebruikte afkortingen / XIII

HOOFDSTUK 1
Maatschappelijke ontwikkeling van het pensioenbegrip / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 Beknopte historische ontwikkeling van het pensioenbegrip / 2
1.3 Beleidsdoelstellingen met betrekkingen tot pensioen / 11
1.3.1 De maatschappelijke pensioenambities / 11
1.3.2 Betaalbaarheid van het pensioenstelsel / 13
1.3.3 Herziening van het pensioenstelsel en pensioenakkoord / 19
1.3.4 Bestuurlijke verantwoordelijkheidsdeling / 22
1.4 Inpassing van het pensioen in het fiscale inkomensbegrip / 23
1.4.1 Uitsteltheorie / 23
1.4.2 Ongelijke behandeling van spaarstromen / 25
1.4.3 Financieel-economische argumentatie voor toepassing van de uitsteltheorie / 27
1.4.4 Beperking van de uitstelfaciliteit / 27
1.4.5 De heffingsgrondslag in internationaal perspectief / 29
1.5 Pensioenbegrip in het privaatrecht / 33
1.5.1 Pensioen als beloning voor verrichte arbeid / 33
1.5.2 Pensioen als verzorgingsvoorziening of als zelfstandig vermogensrecht / 35
1.6 De fiscale ontwikkeling van het pensioenbegrip / 44
1.6.1 Kwalificatie van het pensioenrecht / 44
1.6.2 Kwalificatie van de pensioenverplichting / 45
1.7 Pensioenbegrip in de loonbelasting / 46

HOOFDSTUK 2
Pensioeninhoudelijke beschouwing / 51
2.1 Consequenties van de pensioentoezegging / 51
2.1.1 PSW en PW als waarborgwetten / 52
2.1.2 Verzekeringsplicht / 55
2.2 Inhoud van de pensioentoezegging / 59
2.2.1 Regelingen met vaste pensioenbedragen / 60
2.2.2 Beschikbarepremieregeling / 61
2.2.3 Gemiddeldsalarisregeling / 64
2.2.4 Eindloonstelsel (final-paypensioen) / 65
2.2.5 Pensioenbreukproblemen / 67
2.2.6 Indexatie van de pensioenuitkeringen / 69
2.2.7 De relevantie van de leefvorm in de pensioenregelingen / 70
2.2.8 De AOW/Anw-inbouw / 73
2.2.9 Flexibilisering van pensioen / 78
2.3 De pensioentoezegging aan de directeur-grootaandeelhouder (DGA) / 83
2.4 Uitvoering van de pensioenregeling / 87
2.4.1 Verzekeringsovereenkomsten met de aangewezen verzekeringsmaatschappijen (B-polis) / 87
2.4.2 Onderbrenging van de verplichting bij een pensioenfonds / 88
2.5 VUT-regelingen / 89

HOOFDSTUK 3
De aanspraak op pensioen in de loonbelasting / 91
3.1 Wie valt onder de loonbelasting? / 91
3.2 Waarover wordt loonbelasting geheven? / 95
3.2.1 Het loonbegrip / 95
3.2.2 Aanspraken behoren tot het loon / 96
3.2.3 Wijziging wettelijke aanspraakdefinitie Brede Herwaardering II (1995) / 103
3.2.4 Uitkering uit belaste aanspraak / 105
3.2.5 Waardering belaste aanspraak op pensioen / 108
3.2.6 De vrijgestelde pensioenaanspraak (omkeerregel) / 110
3.3 Het begrip ‘pensioenregeling’ en VUT / 112
3.3.1 Van een geharmoniseerde behandeling van prepensioen-, pensioen- en VUT-aanspraken naar de Wet VPL / 112
3.3.2 Het regime voor het prepensioen / 112
3.3.3 Het regime voor het ‘gewone’ pensioen / 115
3.3.4 Het regime voor de VUT-regelingen / 121
3.4 De kring der verzorgingsbehoeftigen / 124
3.4.1 Wetswijziging per 1 januari 1995 en 1 juni 1999 / 124
3.4.2 Gerechtigdheid tot het ouderdomspensioen / 129
3.4.3 Gerechtigdheid tot het overbruggingspensioen en de VUT (alleen voor werknemers geboren voor 1950) / 135
3.4.4 Gerechtigdheid tot het arbeidsongeschiktheidspensioen / 137
3.4.5 Van weduwen- en weduwnaarspensioen naar partnerpensioen / 139
3.4.6 Gerechtigdheid tot het partnerpensioen / 144
3.4.7 Gerechtigdheid tot het wezenpensioen / 145
3.4.8 Gerechtigdheid tot het deelnemingsjarenpensioen / 146
3.5 De omvang van het pensioen / 149
3.5.1 Vormen van pensioenopbouw / 149
3.5.2 Uitwerking van de salaris-/diensttijdnorm / 168
3.5.3 Dienstjaren / 173
3.5.4 Pensioengevend salaris / 191
3.5.5 AOW/Anw-inbouw / 202
3.5.6 Demotieregeling en deeltijdpensioen / 209
3.5.7 Toepassing van het levensjarenbeginsel / 210
3.5.8 Beschikbarepremieregeling / 212
3.5.9 Het gangbaarheidscriterium / 221
3.5.10 De eigen bijdrage in de pensioenregeling / 221
3.5.11 Omvang van de pensioentermijn / 224
3.5.12 Bovenmatigheid van het pensioen / 230
3.5.13 Aanwijzingsbevoegdheid en delegatie van regelgeving / 232
3.6 De antimisbruikbepalingen / 233
3.6.1 De zuivere regeling wordt onzuiver / 234
3.6.2 Verboden handelingen met betrekking tot de pensioenaanspaak / 238
3.6.3 Toegelaten pensioenuitvoerders / 242
3.6.4 Voorwaarden waaraan de toegelaten pensioenuitvoerders moeten voldoen / 244
3.7 De aanwijzingsregeling / 257
3.8 Sanctiebepalingen / 258
3.8.1 Afkoop of vervreemding van pensioen en het verrichten van daarmee gelijkgestelde rechtshandelingen / 258
3.8.2 De pensioenuitvoerder voldoet niet langer aan de wettelijke vereisten / 277
3.9 VUT-regelingen en VUT-vervangende maatregelen (RVU) / 278
3.10 Overgangsrecht / 281
3.10.1 Invoering Wet VPL 2005 / 281
3.10.2 Invoering Flexibiliseringswetgeving 1999 / 286
3.10.3 Invoering Brede Herwaardering II 1995 / 288
3.11 Stamrechtvrijstelling en regelingen voor vervroegd uittreden / 290
3.12 Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd (Wet VAP: 33290) / 300
3.13 Wet verlaging maximumopbouw- en premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen (33610, 33672 en 33847) / 304
3.14 Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen (34555)
3.15 Herziening pensioenstelsel 2020 / 314

HOOFDSTUK 4
De aanspraak op pensioen in de inkomstenbelasting / 319
4.1 Bedrijfs- en beroepspensioenregelingen / 319
4.1.1 Vermogensetikettering / 319
4.1.2 Voorfase van de begeleidingswet bedrijfs- en beroepspensioenregeling / 319
4.1.3 Begeleidingswet bedrijfs- en beroepspensioenregeling / 320
4.1.4 Samenloop met werknemerspensioen / 322
4.2 Pensioen voor politieke ambtsdragers / 324
4.3 Pensioenregeling voor beroepssporters / 326
4.4 De pensioenuitkering / 326
4.4.1 Inkomsten uit arbeid / 326
4.4.2 De vervolgheffing: inkomsten uit vermogen / 330
4.4.3 Overheveling van pensioenkapitaal / 331
4.4.4 Verkoop van aandelen in een pensioen-BV / 331
4.4.5 Bescherming van de in Nederland opgebouwde belastingclaim op pensioenvermogen / 333
4.5 Pensioenverrekening bij echtscheiding / 342
4.5.1 Afrekening door toekenning van contanten of omzetting in een vervangend stamrecht / 347
4.5.2 Pensioensplitsing of -cessie / 349
4.5.3 Toekenning van een lijfrente / 351
4.5.4 Toekenning van een (hogere) alimentatie / 351
4.6 Internationale aspecten / 352
4.6.1 Pensioenuitkeringen / 352
4.6.2 Afkoop van pensioen / 359
4.6.3 VUT-uitkeringen / 367
4.6.4 Nettopensioen en nettolijfrente / 368

HOOFDSTUK 5
Pensioenrechten in het successierecht / 369
5.1 Algemeen / 369
5.2 Verkrijging van de werkgever / 369
5.3 Verkrijging van de werknemer / 370
5.4 De pensioenvrijstelling / 370
5.5 Pensioenimputatie / 372
5.6 Waarderingsvoorschrift Successiewet / 373
5.7 Fictieve verkrijging aandelen pensioen- en lijfrentelichamen / 374
5.7.1 Reikwijdte fictiebepaling / 374
5.7.2 Pensioen- en lijfrentelichaam / 375
5.7.3 Fictieve verkrijging vereist aanmerkelijkbelangpositie / 377
5.7.4 Discriminerende werking van de fictiebepaling / 378
5.7.5 Voorkoming dubbele heffing / 380
5.7.6 Reparatiewetgeving 1 maart 2003 / 380
5.7.7 Waardebepaling aandelen / 384

Literatuuroverzicht / 385
Jurisprudentie- en besluitenregister / 393
Trefwoordenregister / 405