Mitra Tydeman-Yousef
Op zoek naar de heilige graal
Een juridisch en fiscaal onderzoek naar de anbi-Categorie religie, spiritualiteit en levensbeschouwing
Paperback Nederlands 2022 1e druk 9789013166798Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Samenvatting
Dit proefschrift geeft een helder overzicht van de belangrijkste grondrechtelijke, civielrechtelijke en fiscale aspecten van religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke algemeen nut beogende instellingen (anbi's).
In deze titel wordt niet alleen onderzocht of er een verschil is in fiscale behandeling tussen deze anbi's onderling, maar ook tussen deze anbi's en overige anbi's en zo ja, of daar een objectieve en redelijke rechtvaardiging voor bestaat. Onze samenleving wordt steeds pluriformer. Naast de traditionele religieuze en levensbeschouwelijke organisaties komen er in Nederland steeds meer nieuwe religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke bewegingen bij. Is ook voor deze gemeenschappen de status van algemeen nut beogende instellingen (anbi) weggelegd? Hoe gaat de Belastingdienst en de rechter in dit verband om met het spanningsveld tussen particulier belang en het algemeen nut? En hoe zit het met spirituele gemeenschappen die in de coronatijd de rechtsvorm kerkgenootschap kozen, omdat voor kerkgenootschappen versoepelde maatregelen golden? Staat deze rechtsvorm, die bedoeld is voor geloofsgemeenschappen, ook voor spirituele bewegingen open? In Op zoek naar de heilige graal onderzoekt Mitra Tydeman of er een verschil is in fiscale behandeling tussen verschillende anbi's en zo ja, of daar een objectieve en redelijke rechtvaardiging voor bestaat.
Dit proefschrift is het eerste integrale onderzoek naar de juridische status en fiscale rechtspositie van religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke anbi's, waarbij tevens een vergelijking wordt gemaakt met de juridische status en fiscale rechtspositie van andere anbi's. Daarnaast vergelijkt de auteur de civielrechtelijke aspecten van de drie rechtsvormen; stichting, vereniging en kerkgenootschap. Deze publicatie bevat een uitgebreid overzicht van juridische en niet- juridische definities van religie, spiritualiteit en levensbeschouwing. Voor de juridische definities onderzoekt de auteur universele, Europese en nationale rechtsbronnen.
Daarnaast wordt het onderwerp zowel vanuit fiscale, als vanuit civielrechtelijke en grondrechtelijke invalshoek benaderd. Verder wordt aandacht besteed aan het maatschappelijke en historische perspectief van het algemeen nut van religie, spiritualiteit en levensbeschouwing met gebruikmaking van de hulpdisciplines filosofie, sociologie en geschiedenis. Op zoek naar de heilige graal is bedoeld voor iedereen die meer wil weten van de juridische aspecten die spelen bij religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke anbi's.
Dit proefschrift dient als belangrijk naslagwerk voor praktijkjuristen zoals advocaten, notarissen, overheidsjuristen, maar ook voor (koepelorganisaties van) anbi's en in het bijzonder voor (koepel)organisaties die opereren op het gebied van religie, spiritualiteit en levensbeschouwing. Daarnaast is de titel zeer waardevol voor professionals en vrijwilligers die werken bij religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke anbi's.
Specificaties
ISBN13:9789013166798
Taal:Nederlands
Bindwijze:paperback
Aantal pagina's:408
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:1
Verschijningsdatum:9-3-2022
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Belastingrecht algemeen
Serie:Fiscale monografieën
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Inhoudsopgave
Het waarom, hoe, wat en wie / V
Lijst van gebruikte afkortingen / XXI
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Aanleiding / 1
1.2 Onderzoeksvraag, deelvragen en onderzoeksopzet / 3
1.3 Methodologie / 6
1.4 Toetsingskader / 10
1.5 Afbakening / 12
1.6 Relevantie / 12
HOOFDSTUK 2
Begrippen / 15
2.1 Inleiding / 15
2.2 Rechtsbronnen op drie niveaus / 15
2.2.1 Universeel niveau / 16
2.2.1.1 UVRM / 16
2.2.1.2 BUPO-verdrag en het Mensenrechtencomité / 16
2.2.1.3 VN-Godsdienstverklaring / 17
2.2.2 Europees niveau / 17
2.2.2.1 EU-rechtsbronnen / 18
2.2.2.2 RvE-rechtsbronnen / 18
2.2.3 Nederlands niveau / 19
2.2.3.1 Grondwet en parlementaire stukken / 19
2.2.3.2 College voor de rechten van de mens / 19
2.2.3.3 Fiscaliteit / 19
2.3 Religie / 20
2.3.1 Algemene definities van religie / 20
2.3.2 Juridische definities van religie / 25
2.3.2.1 Universeel niveau / 25
2.3.2.2 Europees niveau / 26
2.3.2.2.1 De Europese Unie / 26
2.3.2.2.2 De Raad van Europa / 28
2.3.2.3 Nederlands niveau / 32
2.3.2.3.1 De Grondwet en parlementaire stukken / 32
2.3.2.3.2 College voor de rechten van de mens / 33
2.3.2.3.3 Fiscaliteit / 33
2.3.3 Werkdefinitie religie / 34
2.4 Spiritualiteit / 34
2.4.1 Algemene definities van spiritualiteit / 34
2.4.2 Juridische definities van spiritualiteit / 37
2.4.3 Werkdefinitie spiritualiteit / 37
2.5 Levensbeschouwing / 37
2.5.1 Algemene definities van levensbeschouwing / 37
2.5.2 Juridische definities van levensbeschouwing / 39
2.5.2.1 Universeel niveau / 39
2.5.2.2 Europees niveau / 39
2.5.2.3 Nederlands niveau / 39
2.5.2.3.1 De Grondwet en parlementaire stukken / 39
2.5.2.3.2 College voor de rechten van de mens / 41
2.5.2.3.3 Fiscaliteit / 41
2.5.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 42
2.6 Conclusie / 43
2.6.1 Antwoord op deelvraag 1 / 43
2.6.1.1 Werkdefinitie religie / 43
2.6.1.2 Werkdefinitie spiritualiteit / 43
2.6.1.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 43
2.6.2 Slotconclusie / 44
HOOFDSTUK 3
Nederlands historisch en maatschappelijk perspectief / 45
3.1 Inleiding / 45
3.2 Het levensbeschouwelijke landschap van Nederland / 45
3.2.1 Tot eind 20e eeuw / 46
3.2.2 Begin 21e eeuw / 48
3.2.3 Rsl in cijfers / 49
3.3 De maatschappelijke functie / 54
3.3.1 De maatschappelijke functie van rsl / 54
3.3.2 De maatschappelijke functie van religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke instituties / 59
3.4 Het maatschappelijke rendement / 64
3.5 Conclusie / 65
3.5.1 Antwoord op deelvraag 2 / 65
3.5.2 Slotconclusie / 65
HOOFDSTUK 4
Mensenrechtelijk en constitutioneel perspectief / 67
4.1 Inleiding / 67
4.2 Reflectie op verhouding staat en rsl / 68
4.2.1 Het beginsel van scheiding van kerk en staat / 68
4.2.2 Het beginsel van de neutraliteit van de staat / 72
4.2.3 Het beginsel van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging / 74
4.2.4 Kanttekeningen / 76
4.3 Enkele algemene aspecten van grondrechten / 78
4.3.1 Belang van grondrechten / 78
4.3.2 Verhouding tussen internationale en nationale grondrechten / 78
4.3.3 Grondrechtsdragers / 81
4.3.4 Niet absoluut / 81
4.3.5 Werking / 82
4.3.6 Botsing en samenloop / 83
4.4 Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging / 83
4.4.1 Inleiding / 83
4.4.2 Universeel niveau / 85
4.4.3 Europees niveau / 87
4.4.4 Nederlands niveau / 93
4.5 Vrijheid van vereniging / 95
4.5.1 Inleiding / 95
4.5.2 Universeel niveau / 95
4.5.3 Europees niveau / 95
4.5.4 Nederlands niveau / 96
4.6 Het recht op privacy / 97
4.6.1 Inleiding / 97
4.6.2 Universeel niveau / 97
4.6.3 Europees niveau / 97
4.6.4 Nederlands niveau / 98
4.7 Gelijke behandeling en non-discriminatie / 99
4.7.1 Inleiding / 99
4.7.2 Universeel niveau / 99
4.7.3 Europees niveau / 100
4.7.4 Nederlands niveau / 100
4.8 Conclusie / 102
4.8.1 Antwoord op deelvraag 3 / 102
4.8.2 Slotconclusie / 103
HOOFDSTUK 5
Civielrechtelijk perspectief / 105
5.1 Inleiding / 105
5.2 Inrichtingsvrijheid / 106
5.3 Rechtsvormkeuze / 107
5.4 Omzetting / 110
5.5 Het kerkgenootschap / 112
5.5.1 De rechtsvorm kerkgenootschap / 112
5.5.1.1 Zelfstandige onderdelen / 117
5.5.1.2 Lichamen waarin kerkgenootschappen zijn verenigd / 119
5.5.2 Oprichting en vertegenwoordiging van een kerkgenootschap / 120
5.5.3 Ontbinding van een kerkgenootschap / 122
5.6 De vereniging / 125
5.6.1 De rechtsvorm vereniging / 125
5.6.2 Oprichting en vertegenwoordiging van een vereniging / 126
5.6.3 Ontbinding van een vereniging / 126
5.7 De stichting / 127
5.7.1 De rechtsvorm stichting / 127
5.7.2 Oprichting en vertegenwoordiging van een stichting / 128
5.7.3 Ontbinding van een stichting / 129
5.8 Registratie van rechtspersonen in het Handelsregister / 130
5.8.1 Het Handelsregister / 130
5.8.2 Registratie van een kerkgenootschap / 131
5.8.3 Registratie van een vereniging / 134
5.8.4 Registratie van een stichting / 135
5.9 Registratie van UBO-gegevens / 136
5.9.1 UBO-registratie / 136
5.9.2 Geen uitzondering voor anbi’s / 138
5.9.3 UBO-begrip / 139
5.9.4 UBO-gegevens / 140
5.9.5 UBO-registratie bij een kerkgenootschap / 140
5.9.5.1 Geschrapte uitzondering voor kerkgenootschappen / 140
5.9.5.2 UBO-begrip bij kerkgenootschappen / 144
5.9.6 UBO-registratie bij een stichting / 145
5.9.6.1 UBO-begrip bij een stichting / 145
5.9.6.1.1 Eigendomsbelang / 146
5.9.6.1.2 Besluitvorming ter zake van statutenwijziging / 148
5.9.6.1.3 Feitelijke zeggenschap / 149
5.9.7 UBO-registratie bij een vereniging / 149
5.10 Verplicht intern uitkeringenregister stichtingen / 150
5.11 Wetsvoorstel transparantie maatschappelijke organisaties / 152
5.11.1 Informatieplicht maatschappelijke organisaties over ontvangen donaties / 153
5.11.2 Deponeringsplicht balans en staat van baten en lasten voor stichtingen / 155
5.12 Wet bestuur en toezicht rechtspersonen / 156
5.13 Vergelijking van de drie rechtsvormen / 156
5.13.1 Uiteenlopende geschiedenis van wettelijke termen / 156
5.13.2 Toepassing algemene bepalingen rechtspersonenrecht / 157
5.13.3 Wettelijk regime / 157
5.13.4 Oprichting, vertegenwoordiging en inrichtingsvrijheid / 157
5.13.5 Ontbinding / 158
5.13.6 Registratie rechtsvorm / 159
5.13.7 UBO-registratie en verplicht intern uitkeringenregister stichtingen / 160
5.13.8 Wetsvoorstel transparantie maatschappelijke organisaties / 160
5.13.9 Wet bestuur en toezicht rechtspersonen / 160
5.13.10 Grondrechtelijke toetsing van het onderscheid tussen de drie rechtsvormen / 160
5.14 Conclusie / 162
5.14.1 Antwoord op deelvraag 4 / 162
5.14.1.1 Civielrechtelijke regels voor de rechtsvorm van rsli’s / 162
5.14.1.2 Verschillen tussen de drie rechtsvormen / 163
5.14.1.3 Voor- en nadelen rechtsvormkeuze / 164
5.14.2 Slotconclusie / 164
HOOFDSTUK 6
Fiscaalrechtelijk perspectief – de anbi-regeling / 167
6.1 Inleiding / 167
6.2 Algemeen nut / 168
6.2.1 Het algemeennutbegrip / 168
6.2.1.1 Algemeen belang versus particulier belang / 169
6.2.2 Het algemeen nut van rsli’s / 170
6.2.2.1 Wetsgeschiedenis ten aanzien van het algemeen nut van rsli’s / 171
6.2.2.2 Jurisprudentie over het algemeen nut van rsli’s / 173
6.2.2.3 Literatuur over het algemeen nut van rsli’s / 173
6.2.2.4 Een eerste conclusie algemeen nut van rsli’s / 173
6.2.3 Kwalitatieve toets: rechtstreeks het algemeen belang beogen / 174
6.2.3.1 Houden van erediensten of bezinningsbijeenkomsten: openbaar of besloten? / 174
6.2.3.2 Uitdragen van de geloofsovertuiging en levensbeschouwing / 175
6.2.3.3 Conclusie kwalitatieve toets / 179
6.2.4 Kwantitatieve toets: 90%-criterium / 180
6.2.4.1 Conclusie kwantitatieve toets / 182
6.2.5 Toetsing algemeen nut / 182
6.3 Individuele anbi-beschikkingen, groepsbeschikkingen en convenanten / 183
6.3.1 Religieuze groepsbeschikkingen / 184
6.3.2 Het CIO-convenant / 185
6.3.3 Het convenant Goede Doelen / 190
6.3.4 Verschillen tussen het CIO-convenant en het convenant Goede Doelen / 191
6.3.5 Toetsing groepsbeschikkingen / 193
6.3.6 Toetsing convenanten / 193
6.3.6.1 Rsli’s versus overige anbi’s / 193
6.3.6.2 Rsli’s onderling en religieuze instellingen onderling / 193
6.3.6.2.1 Het onderscheid / 193
6.3.6.2.2 Rechtvaardigingsgronden / 194
6.4 Rechtsvorm / 195
6.4.1 Toetsing rechtsvorm / 195
6.5 Geen winstoogmerk / 195
6.5.1 Doelactiviteiten / 196
6.5.2 Commerciële activiteiten / 198
6.5.3 Toetsing geen winstoogmerk / 201
6.6 Beschikkingsmachtcriterium / 201
6.6.1 Toetsing beschikkingsmachtcriterium / 202
6.7 Bestedingscriterium of anti-oppoteis / 203
6.7.1 Toetsing bestedingscriterium / 204
6.8 Beloningscriterium / 205
6.8.1 Toetsing beloningscriterium / 206
6.9 Actueel beleidsplan / 206
6.9.1 Toetsing actueel beleidsplan / 207
6.10 Bestemming batig liquidatiesaldo / 208
6.10.1 Toetsing bestemming batig liquidatiesaldo / 209
6.11 Publicatieplicht / 209
6.11.1 Ratio van de publicatieplicht / 209
6.11.2 Te publiceren gegevens / 210
6.11.3 Uitzonderingen op de publicatieplicht namen van bestuurders / 212
6.11.3.1 Impact UBO-registratie / 212
6.11.4 Wijze van publicatie / 213
6.11.5 Uitstel publicatieplicht voor kerkgenootschappen / 214
6.11.6 Toezicht op publicatieplicht / 215
6.11.7 Inleiding toetsing publicatieplicht / 217
6.11.8 Toetsing publicatieplicht financiële gegevens / 217
6.11.8.1 Het onderscheid / 217
6.11.8.2 Rechtvaardigingsgronden / 218
6.11.8.2.1Rsli’s onderling / 218
6.11.8.2.2Rsli’s versus overige anbi’s / 219
6.11.9 Toetsing publicatieplicht namen van bestuurders / 220
6.11.9.1 Het onderscheid / 220
6.11.9.2 Rechtvaardigingsgronden / 220
6.11.9.2.1Rsli’s onderling / 220
6.11.9.2.2Religieuze instellingen onderling / 221
6.11.9.2.3Kerkgenootschappen versus overige anbi’s / 221
6.11.10 Toetsing uitstel publicatieplicht kerkgenootschappen / 221
6.11.10.1 Het onderscheid / 221
6.11.10.2 Rechtvaardigingsgronden / 221
6.12 Administratie-eisen / 223
6.12.1 Toetsing administratie-eisen / 225
6.12.1.1 Het onderscheid / 225
6.12.1.2 Rechtvaardigingsgronden / 225
6.12.1.2.1 Kerkgenootschappen versus overige rsli’s / 225
6.12.1.2.2Rsli’s versus overige anbi’s / 225
6.13 Conclusie / 226
6.13.1 Toetsing anbi-regeling / 226
6.13.1.1 Toetsing publicatieplicht financiële gegevens / 227
6.13.1.2 Toetsing publicatieplicht namen van bestuurders / 227
6.13.1.3 Toetsing uitstel publicatieplicht kerkgenootschappen / 228
6.13.1.4 Toetsing convenanten met de Belastingdienst / 229
6.13.2 Antwoord op deelvraag 5 / 231
6.13.3 Afsluiting / 232
HOOFDSTUK 7
Fiscaalrechtelijk perspectief – heffingswetten rsli’s en andere anbi’s / 233
7.1 Inleiding / 233
7.2 Faciliteiten anbi’s in de inkomstenbelasting / 233
7.2.1 Giften aan instellingen / 233
7.2.1.1 Rechtstreeks aan de anbi / 234
7.2.1.2 Vormen van giften / 235
7.2.1.3 Geen directe tegenprestatie / 235
7.2.1.4 Voorwaarden voor periodieke giften / 236
7.2.1.5 Voorwaarden voor andere giften / 236
7.2.1.6 Afzien van vrijwilligersvergoeding / 237
7.2.2 Giften aan voorgangers / 237
7.2.3 Vrijstelling resultaat overige werkzaamheden voor vrijwilligersvergoedingen en -verstrekkingen / 238
7.2.4 Toetsing anbi-faciliteiten inkomstenbelasting / 239
7.2.4.1 Het onderscheid / 239
7.2.4.2 Rechtvaardigingsgronden / 239
7.3 Faciliteiten anbi’s in de loonbelasting / 240
7.3.1 Toetsing anbi-faciliteiten loonbelasting / 241
7.4 Faciliteiten anbi’s in de vennootschapsbelasting / 241
7.4.1 Toetsing anbi-faciliteiten vennootschapsbelasting / 242
7.5 Faciliteiten anbi’s in de schenk- en erfbelasting / 243
7.5.1 Toetsing anbi-faciliteiten schenk- en erfbelasting / 244
7.6 Faciliteiten anbi’s in de overdrachtsbelasting / 245
7.6.1 Toetsing anbi-faciliteiten overdrachtsbelasting / 246
7.7 Relevante faciliteiten in de omzetbelasting / 246
7.7.1 Vrijgestelde btw-prestaties / 247
7.7.2 Verlaagd btw-tarief / 250
7.7.3 Toetsing relevante faciliteiten omzetbelasting / 251
7.8 Faciliteiten rsli’s in de onroerende-zaakbelasting / 251
7.8.1 De eredienstuitzondering / 251
7.8.1.1 Onroerende zaak / 252
7.8.1.2 Hoofdzakelijkheidscriterium / 253
7.8.1.3 Eredienst of bezinningssamenkomst / 254
7.8.1.4 Openbaar / 257
7.8.2 Toetsing rsli’s-faciliteiten onroerende-zaakbelasting / 258
7.8.2.1 Het onderscheid / 259
7.8.2.2 Rechtvaardigingsgronden / 259
7.8.2.2.1 Wetsgeschiedenis eredienstuitzondering / 259
7.8.2.2.2 Rechtvaardigingsgronden toetsingskader / 262
7.9 Faciliteiten anbi’s in de energiebelasting / 263
7.9.1 Teruggaafregeling onroerende zaken voor eredienst en bezinningsbijeenkomsten / 264
7.9.2 Teruggaafregeling onroerende zaken voor algemeen nut / 266
7.9.3 Toetsing anbi-faciliteiten energiebelasting / 267
7.9.3.1 Het onderscheid / 267
7.9.3.2 Rechtvaardigingsgronden / 267
7.10 Conclusie / 269
7.10.1 Toetsing heffingswetten rsli’s en andere anbi’s / 269
7.10.1.1 Inkomstenbelasting / 269
7.10.1.2 Onroerende-zaakbelasting / 270
7.10.1.3 Energiebelasting / 270
7.10.2 Antwoord op deelvraag 5 / 271
7.10.3 Afsluiting / 273
HOOFDSTUK 8
Aanbevelingen / 275
8.1 Inleiding / 275
8.2 Algemene aanbevelingen / 275
8.2.1 Pluriformiteit / 275
8.2.2 Rechtsvorm kerkgenootschap / 276
8.3 Anbi-regeling / 277
8.3.1 Gebruik van term ‘kerkelijke instellingen’ / 277
8.3.2 Publicatieplicht financiële gegevens / 278
8.3.3 Privacy van bestuurders / 279
8.3.4 Liquidatie-eis / 279
8.3.5 Convenanten / 279
8.4 Heffingswetten / 280
8.4.1 Inkomstenbelasting: vereenzelviging natuurlijke personen met instelling bij giftenaftrek / 280
8.4.2 Schenk- en erfbelasting: vereenzelviging natuurlijke personen met instelling bij toepassing vrijstelling / 281
8.4.3 Onroerende-zaakbelasting: uitbreiding of afschaffing eredienstuitzondering / 282
8.4.4 Energiebelasting: voorwaarden teruggaafregeling overige anbi’s analoog maken aan die voor rsli’s / 282
8.5 Conclusie / 283
HOOFDSTUK 9
Conclusies / 285
9.1 Inleiding / 285
9.2 Deelvraag 1: Begrippenkader / 285
9.2.1 Werkdefinitie religie / 285
9.2.2 Werkdefinitie spiritualiteit / 285
9.2.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 286
9.2.4 Toelichting antwoord op deelvraag 1 / 286
9.3 Deelvraag 2: Rol van rsl in de Nederlandse samenleving / 287
9.3.1 Antwoord op deelvraag 2 / 287
9.3.2 Toelichting antwoord op deelvraag 2 / 287
9.4 Deelvraag 3: Invloed internationale mensenrechten, nationale grondrechten en staatsrechtelijke beginselen op fiscale behandeling van rsl / 287
9.4.1 Antwoord op deelvraag 3 / 287
9.4.2 Toelichting antwoord op deelvraag 3 / 288
9.5 Deelvraag 4: Rechtsvormen / 289
9.5.1 Civielrechtelijke regels voor de rechtsvorm van rsli’s / 289
9.5.2 Verschillen tussen de drie rechtsvormen / 290
9.5.3 Voor- en nadelen rechtsvormkeuze / 291
9.6 Deelvraag 5: Fiscale regels voor rsl / 291
9.7 Beantwoording deelvragen anbi-regeling / 292
9.7.1 Rsl als anbi-categorie / 292
9.7.2 Rsli’s en algemeen nut / 292
9.7.3 Algemeen nuttige activiteiten van rsli’s / 292
9.7.4 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de anbi-regeling en rechtvaardiging / 293
9.8 Beantwoording deelvragen heffingswetten / 293
9.8.1 Specifieke fiscale regels voor rsl in de heffingswetten / 293
9.8.2 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de heffingswetten / 294
9.8.3 Rechtvaardiging voor het verschil in fiscale behandeling van rsl in de heffingswetten / 294
9.9 Deelvraag 6: Aanbevelingen / 295
9.9.1 Aanbevelingen anbi-regeling / 295
9.9.2 Aanbevelingen heffingswetten / 296
9.10 Beantwoording onderzoeksvraag / 297
9.10.1 Rsli’s versus overige anbi’s / 297
9.10.2 Rsli’s onderling / 298
9.10.3 Religieuze instellingen onderling / 299
9.10.4 Spirituele instellingen onderling / 299
9.10.5 Levensbeschouwelijke instellingen onderling / 299
9.11 Slotconclusie: beantwoording deelvraag 7 / 299
HOOFDSTUK 10
Samenvatting / 301
10.1 Inleiding / 301
10.2 Begrippenkader / 302
10.2.1 Werkdefinitie religie / 302
10.2.2 Werkdefinitie spiritualiteit / 302
10.2.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 302
10.2.4 Toelichting / 303
10.3 Rol van rsl in de Nederlandse samenleving / 303
10.4 Invloed internationale mensenrechten, nationale grondrechten en staatsrechtelijke beginselen op fiscale behandeling van rsl / 303
10.5 Rechtsvormkeuze / 304
10.5.1 Civielrechtelijke regels voor de rechtsvorm van rsli’s / 304
10.5.2 Verschillen tussen de drie rechtsvormen / 304
10.5.3 Voor- en nadelen rechtsvormkeuze / 305
10.6 Fiscale faciliteiten voor rsl / 306
10.6.1 Rsl als anbi-categorie / 306
10.6.2 Rsli’s en algemeen nut / 306
10.6.3 Algemeen nuttige activiteiten van rsli’s / 306
10.6.4 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de anbi-regeling en rechtvaardiging / 307
10.6.5 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de heffingswetten en rechtvaardiging / 307
10.7 Aanbevelingen / 308
10.7.1 Aanbevelingen anbi-regeling / 308
10.7.2 Aanbevelingen heffingswetten / 309
10.8 Beantwoording onderzoeksvraag / 309
10.8.1 Rsli’s versus overige anbi’s / 309
10.8.2 Rsli’s onderling / 310
10.8.3 Religieuze instellingen onderling / 311
10.8.4 Spirituele instellingen onderling / 311
10.8.5 Levensbeschouwelijke instellingen onderling / 311
10.9 Conclusie / 311
HOOFDSTUK 11
Summary / 313
11.1 Introduction / 313
11.2 Conceptual Framework / 314
11.2.1 Working definition of religion / 314
11.2.2 Working definition of spirituality / 314
11.2.3 Working definition of philosophy of life / 314
11.2.4 Explanation / 314
11.3 Role of religion, spirituality and philosophy of life in Dutch society / 315
11.4 Influence of international human rights, national fundamental rights and constitutional principles on tax treatment of rsl / 315
11.5 Choice of legal form / 316
11.5.1 Civil law rules for the legal form of rslis / 316
11.5.2 Differences between the three legal forms / 316
11.5.3 Advantages and disadvantages of the legal forms / 317
11.6 Tax incentives for religion, spirituality and philosophy of life / 317
11.6.1 Religion, spirituality and philosophy of life as an anbi category / 317
11.6.2 Rslis and public benefit / 318
11.6.3 Public benefit activities of rslis / 318
11.6.4 Difference in tax treatment of religion, spirituality and philosophy of life in the anbi regulation and justification / 318
11.6.5 Difference in tax treatment of religion, spirituality and philosophy of life in tax laws and justification / 319
11.7 Recommendations / 319
11.7.1 Recommendations for the anbi regulation / 319
11.7.2 Recommendations for tax laws / 320
11.8 Answer to the research question / 321
11.8.1 Rslis versus other anbis / 321
11.8.2 Among rslis / 321
11.8.3 Among religious institutions / 322
11.8.4 Among spiritual institutions / 322
11.8.5 Among philosophical institutions / 322
11.9 Conclusion / 323
BIJLAGE
Vragen aan en antwoorden van het anbi-team en de kennisgroepen
Inkomstenbelasting niet-winst algemeen, Successiewet en Omzetbelasting
algemeen van de Belastingdienst / 325
Literatuurlijst / 335
Jurisprudentielijst / 355
Trefwoordenregister / 363
Curriculum vitae / 375
Portfolio / 377
Lijst van gebruikte afkortingen / XXI
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Aanleiding / 1
1.2 Onderzoeksvraag, deelvragen en onderzoeksopzet / 3
1.3 Methodologie / 6
1.4 Toetsingskader / 10
1.5 Afbakening / 12
1.6 Relevantie / 12
HOOFDSTUK 2
Begrippen / 15
2.1 Inleiding / 15
2.2 Rechtsbronnen op drie niveaus / 15
2.2.1 Universeel niveau / 16
2.2.1.1 UVRM / 16
2.2.1.2 BUPO-verdrag en het Mensenrechtencomité / 16
2.2.1.3 VN-Godsdienstverklaring / 17
2.2.2 Europees niveau / 17
2.2.2.1 EU-rechtsbronnen / 18
2.2.2.2 RvE-rechtsbronnen / 18
2.2.3 Nederlands niveau / 19
2.2.3.1 Grondwet en parlementaire stukken / 19
2.2.3.2 College voor de rechten van de mens / 19
2.2.3.3 Fiscaliteit / 19
2.3 Religie / 20
2.3.1 Algemene definities van religie / 20
2.3.2 Juridische definities van religie / 25
2.3.2.1 Universeel niveau / 25
2.3.2.2 Europees niveau / 26
2.3.2.2.1 De Europese Unie / 26
2.3.2.2.2 De Raad van Europa / 28
2.3.2.3 Nederlands niveau / 32
2.3.2.3.1 De Grondwet en parlementaire stukken / 32
2.3.2.3.2 College voor de rechten van de mens / 33
2.3.2.3.3 Fiscaliteit / 33
2.3.3 Werkdefinitie religie / 34
2.4 Spiritualiteit / 34
2.4.1 Algemene definities van spiritualiteit / 34
2.4.2 Juridische definities van spiritualiteit / 37
2.4.3 Werkdefinitie spiritualiteit / 37
2.5 Levensbeschouwing / 37
2.5.1 Algemene definities van levensbeschouwing / 37
2.5.2 Juridische definities van levensbeschouwing / 39
2.5.2.1 Universeel niveau / 39
2.5.2.2 Europees niveau / 39
2.5.2.3 Nederlands niveau / 39
2.5.2.3.1 De Grondwet en parlementaire stukken / 39
2.5.2.3.2 College voor de rechten van de mens / 41
2.5.2.3.3 Fiscaliteit / 41
2.5.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 42
2.6 Conclusie / 43
2.6.1 Antwoord op deelvraag 1 / 43
2.6.1.1 Werkdefinitie religie / 43
2.6.1.2 Werkdefinitie spiritualiteit / 43
2.6.1.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 43
2.6.2 Slotconclusie / 44
HOOFDSTUK 3
Nederlands historisch en maatschappelijk perspectief / 45
3.1 Inleiding / 45
3.2 Het levensbeschouwelijke landschap van Nederland / 45
3.2.1 Tot eind 20e eeuw / 46
3.2.2 Begin 21e eeuw / 48
3.2.3 Rsl in cijfers / 49
3.3 De maatschappelijke functie / 54
3.3.1 De maatschappelijke functie van rsl / 54
3.3.2 De maatschappelijke functie van religieuze, spirituele en levensbeschouwelijke instituties / 59
3.4 Het maatschappelijke rendement / 64
3.5 Conclusie / 65
3.5.1 Antwoord op deelvraag 2 / 65
3.5.2 Slotconclusie / 65
HOOFDSTUK 4
Mensenrechtelijk en constitutioneel perspectief / 67
4.1 Inleiding / 67
4.2 Reflectie op verhouding staat en rsl / 68
4.2.1 Het beginsel van scheiding van kerk en staat / 68
4.2.2 Het beginsel van de neutraliteit van de staat / 72
4.2.3 Het beginsel van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging / 74
4.2.4 Kanttekeningen / 76
4.3 Enkele algemene aspecten van grondrechten / 78
4.3.1 Belang van grondrechten / 78
4.3.2 Verhouding tussen internationale en nationale grondrechten / 78
4.3.3 Grondrechtsdragers / 81
4.3.4 Niet absoluut / 81
4.3.5 Werking / 82
4.3.6 Botsing en samenloop / 83
4.4 Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging / 83
4.4.1 Inleiding / 83
4.4.2 Universeel niveau / 85
4.4.3 Europees niveau / 87
4.4.4 Nederlands niveau / 93
4.5 Vrijheid van vereniging / 95
4.5.1 Inleiding / 95
4.5.2 Universeel niveau / 95
4.5.3 Europees niveau / 95
4.5.4 Nederlands niveau / 96
4.6 Het recht op privacy / 97
4.6.1 Inleiding / 97
4.6.2 Universeel niveau / 97
4.6.3 Europees niveau / 97
4.6.4 Nederlands niveau / 98
4.7 Gelijke behandeling en non-discriminatie / 99
4.7.1 Inleiding / 99
4.7.2 Universeel niveau / 99
4.7.3 Europees niveau / 100
4.7.4 Nederlands niveau / 100
4.8 Conclusie / 102
4.8.1 Antwoord op deelvraag 3 / 102
4.8.2 Slotconclusie / 103
HOOFDSTUK 5
Civielrechtelijk perspectief / 105
5.1 Inleiding / 105
5.2 Inrichtingsvrijheid / 106
5.3 Rechtsvormkeuze / 107
5.4 Omzetting / 110
5.5 Het kerkgenootschap / 112
5.5.1 De rechtsvorm kerkgenootschap / 112
5.5.1.1 Zelfstandige onderdelen / 117
5.5.1.2 Lichamen waarin kerkgenootschappen zijn verenigd / 119
5.5.2 Oprichting en vertegenwoordiging van een kerkgenootschap / 120
5.5.3 Ontbinding van een kerkgenootschap / 122
5.6 De vereniging / 125
5.6.1 De rechtsvorm vereniging / 125
5.6.2 Oprichting en vertegenwoordiging van een vereniging / 126
5.6.3 Ontbinding van een vereniging / 126
5.7 De stichting / 127
5.7.1 De rechtsvorm stichting / 127
5.7.2 Oprichting en vertegenwoordiging van een stichting / 128
5.7.3 Ontbinding van een stichting / 129
5.8 Registratie van rechtspersonen in het Handelsregister / 130
5.8.1 Het Handelsregister / 130
5.8.2 Registratie van een kerkgenootschap / 131
5.8.3 Registratie van een vereniging / 134
5.8.4 Registratie van een stichting / 135
5.9 Registratie van UBO-gegevens / 136
5.9.1 UBO-registratie / 136
5.9.2 Geen uitzondering voor anbi’s / 138
5.9.3 UBO-begrip / 139
5.9.4 UBO-gegevens / 140
5.9.5 UBO-registratie bij een kerkgenootschap / 140
5.9.5.1 Geschrapte uitzondering voor kerkgenootschappen / 140
5.9.5.2 UBO-begrip bij kerkgenootschappen / 144
5.9.6 UBO-registratie bij een stichting / 145
5.9.6.1 UBO-begrip bij een stichting / 145
5.9.6.1.1 Eigendomsbelang / 146
5.9.6.1.2 Besluitvorming ter zake van statutenwijziging / 148
5.9.6.1.3 Feitelijke zeggenschap / 149
5.9.7 UBO-registratie bij een vereniging / 149
5.10 Verplicht intern uitkeringenregister stichtingen / 150
5.11 Wetsvoorstel transparantie maatschappelijke organisaties / 152
5.11.1 Informatieplicht maatschappelijke organisaties over ontvangen donaties / 153
5.11.2 Deponeringsplicht balans en staat van baten en lasten voor stichtingen / 155
5.12 Wet bestuur en toezicht rechtspersonen / 156
5.13 Vergelijking van de drie rechtsvormen / 156
5.13.1 Uiteenlopende geschiedenis van wettelijke termen / 156
5.13.2 Toepassing algemene bepalingen rechtspersonenrecht / 157
5.13.3 Wettelijk regime / 157
5.13.4 Oprichting, vertegenwoordiging en inrichtingsvrijheid / 157
5.13.5 Ontbinding / 158
5.13.6 Registratie rechtsvorm / 159
5.13.7 UBO-registratie en verplicht intern uitkeringenregister stichtingen / 160
5.13.8 Wetsvoorstel transparantie maatschappelijke organisaties / 160
5.13.9 Wet bestuur en toezicht rechtspersonen / 160
5.13.10 Grondrechtelijke toetsing van het onderscheid tussen de drie rechtsvormen / 160
5.14 Conclusie / 162
5.14.1 Antwoord op deelvraag 4 / 162
5.14.1.1 Civielrechtelijke regels voor de rechtsvorm van rsli’s / 162
5.14.1.2 Verschillen tussen de drie rechtsvormen / 163
5.14.1.3 Voor- en nadelen rechtsvormkeuze / 164
5.14.2 Slotconclusie / 164
HOOFDSTUK 6
Fiscaalrechtelijk perspectief – de anbi-regeling / 167
6.1 Inleiding / 167
6.2 Algemeen nut / 168
6.2.1 Het algemeennutbegrip / 168
6.2.1.1 Algemeen belang versus particulier belang / 169
6.2.2 Het algemeen nut van rsli’s / 170
6.2.2.1 Wetsgeschiedenis ten aanzien van het algemeen nut van rsli’s / 171
6.2.2.2 Jurisprudentie over het algemeen nut van rsli’s / 173
6.2.2.3 Literatuur over het algemeen nut van rsli’s / 173
6.2.2.4 Een eerste conclusie algemeen nut van rsli’s / 173
6.2.3 Kwalitatieve toets: rechtstreeks het algemeen belang beogen / 174
6.2.3.1 Houden van erediensten of bezinningsbijeenkomsten: openbaar of besloten? / 174
6.2.3.2 Uitdragen van de geloofsovertuiging en levensbeschouwing / 175
6.2.3.3 Conclusie kwalitatieve toets / 179
6.2.4 Kwantitatieve toets: 90%-criterium / 180
6.2.4.1 Conclusie kwantitatieve toets / 182
6.2.5 Toetsing algemeen nut / 182
6.3 Individuele anbi-beschikkingen, groepsbeschikkingen en convenanten / 183
6.3.1 Religieuze groepsbeschikkingen / 184
6.3.2 Het CIO-convenant / 185
6.3.3 Het convenant Goede Doelen / 190
6.3.4 Verschillen tussen het CIO-convenant en het convenant Goede Doelen / 191
6.3.5 Toetsing groepsbeschikkingen / 193
6.3.6 Toetsing convenanten / 193
6.3.6.1 Rsli’s versus overige anbi’s / 193
6.3.6.2 Rsli’s onderling en religieuze instellingen onderling / 193
6.3.6.2.1 Het onderscheid / 193
6.3.6.2.2 Rechtvaardigingsgronden / 194
6.4 Rechtsvorm / 195
6.4.1 Toetsing rechtsvorm / 195
6.5 Geen winstoogmerk / 195
6.5.1 Doelactiviteiten / 196
6.5.2 Commerciële activiteiten / 198
6.5.3 Toetsing geen winstoogmerk / 201
6.6 Beschikkingsmachtcriterium / 201
6.6.1 Toetsing beschikkingsmachtcriterium / 202
6.7 Bestedingscriterium of anti-oppoteis / 203
6.7.1 Toetsing bestedingscriterium / 204
6.8 Beloningscriterium / 205
6.8.1 Toetsing beloningscriterium / 206
6.9 Actueel beleidsplan / 206
6.9.1 Toetsing actueel beleidsplan / 207
6.10 Bestemming batig liquidatiesaldo / 208
6.10.1 Toetsing bestemming batig liquidatiesaldo / 209
6.11 Publicatieplicht / 209
6.11.1 Ratio van de publicatieplicht / 209
6.11.2 Te publiceren gegevens / 210
6.11.3 Uitzonderingen op de publicatieplicht namen van bestuurders / 212
6.11.3.1 Impact UBO-registratie / 212
6.11.4 Wijze van publicatie / 213
6.11.5 Uitstel publicatieplicht voor kerkgenootschappen / 214
6.11.6 Toezicht op publicatieplicht / 215
6.11.7 Inleiding toetsing publicatieplicht / 217
6.11.8 Toetsing publicatieplicht financiële gegevens / 217
6.11.8.1 Het onderscheid / 217
6.11.8.2 Rechtvaardigingsgronden / 218
6.11.8.2.1Rsli’s onderling / 218
6.11.8.2.2Rsli’s versus overige anbi’s / 219
6.11.9 Toetsing publicatieplicht namen van bestuurders / 220
6.11.9.1 Het onderscheid / 220
6.11.9.2 Rechtvaardigingsgronden / 220
6.11.9.2.1Rsli’s onderling / 220
6.11.9.2.2Religieuze instellingen onderling / 221
6.11.9.2.3Kerkgenootschappen versus overige anbi’s / 221
6.11.10 Toetsing uitstel publicatieplicht kerkgenootschappen / 221
6.11.10.1 Het onderscheid / 221
6.11.10.2 Rechtvaardigingsgronden / 221
6.12 Administratie-eisen / 223
6.12.1 Toetsing administratie-eisen / 225
6.12.1.1 Het onderscheid / 225
6.12.1.2 Rechtvaardigingsgronden / 225
6.12.1.2.1 Kerkgenootschappen versus overige rsli’s / 225
6.12.1.2.2Rsli’s versus overige anbi’s / 225
6.13 Conclusie / 226
6.13.1 Toetsing anbi-regeling / 226
6.13.1.1 Toetsing publicatieplicht financiële gegevens / 227
6.13.1.2 Toetsing publicatieplicht namen van bestuurders / 227
6.13.1.3 Toetsing uitstel publicatieplicht kerkgenootschappen / 228
6.13.1.4 Toetsing convenanten met de Belastingdienst / 229
6.13.2 Antwoord op deelvraag 5 / 231
6.13.3 Afsluiting / 232
HOOFDSTUK 7
Fiscaalrechtelijk perspectief – heffingswetten rsli’s en andere anbi’s / 233
7.1 Inleiding / 233
7.2 Faciliteiten anbi’s in de inkomstenbelasting / 233
7.2.1 Giften aan instellingen / 233
7.2.1.1 Rechtstreeks aan de anbi / 234
7.2.1.2 Vormen van giften / 235
7.2.1.3 Geen directe tegenprestatie / 235
7.2.1.4 Voorwaarden voor periodieke giften / 236
7.2.1.5 Voorwaarden voor andere giften / 236
7.2.1.6 Afzien van vrijwilligersvergoeding / 237
7.2.2 Giften aan voorgangers / 237
7.2.3 Vrijstelling resultaat overige werkzaamheden voor vrijwilligersvergoedingen en -verstrekkingen / 238
7.2.4 Toetsing anbi-faciliteiten inkomstenbelasting / 239
7.2.4.1 Het onderscheid / 239
7.2.4.2 Rechtvaardigingsgronden / 239
7.3 Faciliteiten anbi’s in de loonbelasting / 240
7.3.1 Toetsing anbi-faciliteiten loonbelasting / 241
7.4 Faciliteiten anbi’s in de vennootschapsbelasting / 241
7.4.1 Toetsing anbi-faciliteiten vennootschapsbelasting / 242
7.5 Faciliteiten anbi’s in de schenk- en erfbelasting / 243
7.5.1 Toetsing anbi-faciliteiten schenk- en erfbelasting / 244
7.6 Faciliteiten anbi’s in de overdrachtsbelasting / 245
7.6.1 Toetsing anbi-faciliteiten overdrachtsbelasting / 246
7.7 Relevante faciliteiten in de omzetbelasting / 246
7.7.1 Vrijgestelde btw-prestaties / 247
7.7.2 Verlaagd btw-tarief / 250
7.7.3 Toetsing relevante faciliteiten omzetbelasting / 251
7.8 Faciliteiten rsli’s in de onroerende-zaakbelasting / 251
7.8.1 De eredienstuitzondering / 251
7.8.1.1 Onroerende zaak / 252
7.8.1.2 Hoofdzakelijkheidscriterium / 253
7.8.1.3 Eredienst of bezinningssamenkomst / 254
7.8.1.4 Openbaar / 257
7.8.2 Toetsing rsli’s-faciliteiten onroerende-zaakbelasting / 258
7.8.2.1 Het onderscheid / 259
7.8.2.2 Rechtvaardigingsgronden / 259
7.8.2.2.1 Wetsgeschiedenis eredienstuitzondering / 259
7.8.2.2.2 Rechtvaardigingsgronden toetsingskader / 262
7.9 Faciliteiten anbi’s in de energiebelasting / 263
7.9.1 Teruggaafregeling onroerende zaken voor eredienst en bezinningsbijeenkomsten / 264
7.9.2 Teruggaafregeling onroerende zaken voor algemeen nut / 266
7.9.3 Toetsing anbi-faciliteiten energiebelasting / 267
7.9.3.1 Het onderscheid / 267
7.9.3.2 Rechtvaardigingsgronden / 267
7.10 Conclusie / 269
7.10.1 Toetsing heffingswetten rsli’s en andere anbi’s / 269
7.10.1.1 Inkomstenbelasting / 269
7.10.1.2 Onroerende-zaakbelasting / 270
7.10.1.3 Energiebelasting / 270
7.10.2 Antwoord op deelvraag 5 / 271
7.10.3 Afsluiting / 273
HOOFDSTUK 8
Aanbevelingen / 275
8.1 Inleiding / 275
8.2 Algemene aanbevelingen / 275
8.2.1 Pluriformiteit / 275
8.2.2 Rechtsvorm kerkgenootschap / 276
8.3 Anbi-regeling / 277
8.3.1 Gebruik van term ‘kerkelijke instellingen’ / 277
8.3.2 Publicatieplicht financiële gegevens / 278
8.3.3 Privacy van bestuurders / 279
8.3.4 Liquidatie-eis / 279
8.3.5 Convenanten / 279
8.4 Heffingswetten / 280
8.4.1 Inkomstenbelasting: vereenzelviging natuurlijke personen met instelling bij giftenaftrek / 280
8.4.2 Schenk- en erfbelasting: vereenzelviging natuurlijke personen met instelling bij toepassing vrijstelling / 281
8.4.3 Onroerende-zaakbelasting: uitbreiding of afschaffing eredienstuitzondering / 282
8.4.4 Energiebelasting: voorwaarden teruggaafregeling overige anbi’s analoog maken aan die voor rsli’s / 282
8.5 Conclusie / 283
HOOFDSTUK 9
Conclusies / 285
9.1 Inleiding / 285
9.2 Deelvraag 1: Begrippenkader / 285
9.2.1 Werkdefinitie religie / 285
9.2.2 Werkdefinitie spiritualiteit / 285
9.2.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 286
9.2.4 Toelichting antwoord op deelvraag 1 / 286
9.3 Deelvraag 2: Rol van rsl in de Nederlandse samenleving / 287
9.3.1 Antwoord op deelvraag 2 / 287
9.3.2 Toelichting antwoord op deelvraag 2 / 287
9.4 Deelvraag 3: Invloed internationale mensenrechten, nationale grondrechten en staatsrechtelijke beginselen op fiscale behandeling van rsl / 287
9.4.1 Antwoord op deelvraag 3 / 287
9.4.2 Toelichting antwoord op deelvraag 3 / 288
9.5 Deelvraag 4: Rechtsvormen / 289
9.5.1 Civielrechtelijke regels voor de rechtsvorm van rsli’s / 289
9.5.2 Verschillen tussen de drie rechtsvormen / 290
9.5.3 Voor- en nadelen rechtsvormkeuze / 291
9.6 Deelvraag 5: Fiscale regels voor rsl / 291
9.7 Beantwoording deelvragen anbi-regeling / 292
9.7.1 Rsl als anbi-categorie / 292
9.7.2 Rsli’s en algemeen nut / 292
9.7.3 Algemeen nuttige activiteiten van rsli’s / 292
9.7.4 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de anbi-regeling en rechtvaardiging / 293
9.8 Beantwoording deelvragen heffingswetten / 293
9.8.1 Specifieke fiscale regels voor rsl in de heffingswetten / 293
9.8.2 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de heffingswetten / 294
9.8.3 Rechtvaardiging voor het verschil in fiscale behandeling van rsl in de heffingswetten / 294
9.9 Deelvraag 6: Aanbevelingen / 295
9.9.1 Aanbevelingen anbi-regeling / 295
9.9.2 Aanbevelingen heffingswetten / 296
9.10 Beantwoording onderzoeksvraag / 297
9.10.1 Rsli’s versus overige anbi’s / 297
9.10.2 Rsli’s onderling / 298
9.10.3 Religieuze instellingen onderling / 299
9.10.4 Spirituele instellingen onderling / 299
9.10.5 Levensbeschouwelijke instellingen onderling / 299
9.11 Slotconclusie: beantwoording deelvraag 7 / 299
HOOFDSTUK 10
Samenvatting / 301
10.1 Inleiding / 301
10.2 Begrippenkader / 302
10.2.1 Werkdefinitie religie / 302
10.2.2 Werkdefinitie spiritualiteit / 302
10.2.3 Werkdefinitie levensbeschouwing / 302
10.2.4 Toelichting / 303
10.3 Rol van rsl in de Nederlandse samenleving / 303
10.4 Invloed internationale mensenrechten, nationale grondrechten en staatsrechtelijke beginselen op fiscale behandeling van rsl / 303
10.5 Rechtsvormkeuze / 304
10.5.1 Civielrechtelijke regels voor de rechtsvorm van rsli’s / 304
10.5.2 Verschillen tussen de drie rechtsvormen / 304
10.5.3 Voor- en nadelen rechtsvormkeuze / 305
10.6 Fiscale faciliteiten voor rsl / 306
10.6.1 Rsl als anbi-categorie / 306
10.6.2 Rsli’s en algemeen nut / 306
10.6.3 Algemeen nuttige activiteiten van rsli’s / 306
10.6.4 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de anbi-regeling en rechtvaardiging / 307
10.6.5 Verschil in fiscale behandeling van rsl in de heffingswetten en rechtvaardiging / 307
10.7 Aanbevelingen / 308
10.7.1 Aanbevelingen anbi-regeling / 308
10.7.2 Aanbevelingen heffingswetten / 309
10.8 Beantwoording onderzoeksvraag / 309
10.8.1 Rsli’s versus overige anbi’s / 309
10.8.2 Rsli’s onderling / 310
10.8.3 Religieuze instellingen onderling / 311
10.8.4 Spirituele instellingen onderling / 311
10.8.5 Levensbeschouwelijke instellingen onderling / 311
10.9 Conclusie / 311
HOOFDSTUK 11
Summary / 313
11.1 Introduction / 313
11.2 Conceptual Framework / 314
11.2.1 Working definition of religion / 314
11.2.2 Working definition of spirituality / 314
11.2.3 Working definition of philosophy of life / 314
11.2.4 Explanation / 314
11.3 Role of religion, spirituality and philosophy of life in Dutch society / 315
11.4 Influence of international human rights, national fundamental rights and constitutional principles on tax treatment of rsl / 315
11.5 Choice of legal form / 316
11.5.1 Civil law rules for the legal form of rslis / 316
11.5.2 Differences between the three legal forms / 316
11.5.3 Advantages and disadvantages of the legal forms / 317
11.6 Tax incentives for religion, spirituality and philosophy of life / 317
11.6.1 Religion, spirituality and philosophy of life as an anbi category / 317
11.6.2 Rslis and public benefit / 318
11.6.3 Public benefit activities of rslis / 318
11.6.4 Difference in tax treatment of religion, spirituality and philosophy of life in the anbi regulation and justification / 318
11.6.5 Difference in tax treatment of religion, spirituality and philosophy of life in tax laws and justification / 319
11.7 Recommendations / 319
11.7.1 Recommendations for the anbi regulation / 319
11.7.2 Recommendations for tax laws / 320
11.8 Answer to the research question / 321
11.8.1 Rslis versus other anbis / 321
11.8.2 Among rslis / 321
11.8.3 Among religious institutions / 322
11.8.4 Among spiritual institutions / 322
11.8.5 Among philosophical institutions / 322
11.9 Conclusion / 323
BIJLAGE
Vragen aan en antwoorden van het anbi-team en de kennisgroepen
Inkomstenbelasting niet-winst algemeen, Successiewet en Omzetbelasting
algemeen van de Belastingdienst / 325
Literatuurlijst / 335
Jurisprudentielijst / 355
Trefwoordenregister / 363
Curriculum vitae / 375
Portfolio / 377
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
