Bestraffen, belonen en beïnvloeden

Dit rapport bundelt de inzichten uit de gedragswetenschappen die een rol (zouden) kunnen spelen bij de vormgeving van het handhavingsbeleid. Het gaat in op een aantal determinanten van menselijk gedrag en mogelijke mechanismen om dat gedrag te beïnvloeden. Deze worden toegepast op de tegenstelling regelconform gedrag versus de neiging bestaande regels te negeren of doelbewust te overtreden.

Eerst worden deze determinanten en mechanismen besproken, waarna wordt gepoogd deze te relateren aan interventies en deze te evalueren in termen van generaliseerbaarheid, duurzaamheid en, in mindere mate, kosten-effectiviteit. Daarna worden, waar mogelijk, de potentiële bijdrage van in de gedragswetenschappen onderzochte mechanismen geïllustreerd met diverse praktische voorbeelden, bij voorkeur uit reeds geïmplementeerd beleid. De praktische illustraties (en onderzoek) hebben vooral betrekking op verkeer en belasting. Op deze gebieden is het meeste onderzoek voorhanden; dit betekent echter niet dat de diverse veranderings- en beïnvloedingsprincipes daartoe beperkt zouden zijn.