Nederlands migratierecht

Voorwoord 5
Lijst met grafieken en schema’s 15
Gebruikte afkortingen 17

1 Inleiding 21
1.1 Grenzen 21
1.1.1 Insiders en outsiders 22
1.1.2 Spanningen in het migratierecht 22
1.2 Gelaagdheid en bronnen van het migratierecht 23
1.2.1 Internationale bronnen: mondiaal 25
1.2.2 Internationale bronnen: regionaal – de Raad van Europa 26
1.2.3 Internationale bronnen: regionaal – de Europese Unie 27
1.2.4 Nationale bronnen 31
1.3 Begunstigden van het migratierecht 33
1.3.1 Categorieën begunstigden 35
1.3.2 Derdelanders en bescherming: asielzoekers en vluchtelingen 36
1.3.3 Niet-rechtmatig verblijvenden 37
1.4 Actoren 38
1.4.1 Regelgevers en beleidsmakers 38
1.4.2 Adviseurs van de regering 39
1.4.3 Rechters en toezichthouders 40
1.4.4 Advocaten en andere rechtshulpverleners 42
1.4.5 Internationale en intergouvernementele organisaties 43
1.4.6 Niet-gouvernementele organisaties 44
1.4.7 Deskundigen 45
1.5 Opzet van het boek: lees- en studiewijzer 46

2 Toegang en kort verblijf 49
2.1 Juridisch raamwerk 49
2.1.1 Unierecht 50
2.1.2 Nationale wetgeving 57
2.1.3 Kernbegrippen 57
2.2 Toegang tot en kort verblijf in de Europese Unie 59
2.2.1 Unieburgers en hun familieleden 59
2.2.2 Derdelanders 64
2.3 Weigering toegang en afgifte visum kort verblijf 72
2.3.1 Toegangsweigering 72
2.3.2 Aanvraagprocedure visum kort verblijf 74
2.3.3 Beroepsprocedure weigering afgifte visum 77
2.4 Grenstoezicht 78
2.4.1 Controles aan de buitengrenzen 79
2.4.2 Tijdelijke controles aan de binnengrenzen 81
2.4.3 Andere controles aan de binnengrenzen 81
2.5 Extraterritoriale werking van het buitengrensbeleid 82
2.5.1 Visumplicht 82
2.5.2 Collectieve maatregelen aan de buitengrens 83
2.5.3 Vervoerdersaansprakelijkheid 84

3 Het recht op verblijf op reguliere gronden 87
3.1 Inleiding 87
3.2 Unieburgers en verblijf 89
3.2.1 Specifieke kenmerken vrij verkeer 92
3.2.2 Verblijfsrecht voor meer dan drie maanden 93
3.2.3 Voorwaarden verblijf voor economisch niet-actieven 95
3.2.4 Beëindiging van het verblijfsrecht 97
3.2.5 Duurzaam verblijfsrecht 104
3.3 Derdelanders en verblijf 107
3.3.1 Verblijfsvergunning bepaalde tijd regulier (vbt-r) 108
3.3.2 Machtiging voorlopig verblijf (art. 16, lid 1, sub a, Vw) 108
3.3.3 Voldoende middelen van bestaan (art. 16, lid 1, sub c, Vw) 111
3.3.4 Openbare orde en nationale veiligheid (art. 16, lid 1, sub d, Vw) 115
3.3.5 Voldoen aan de beperking (art. 16, lid 1, sub g, Vw) 118
3.3.6 Inburgeringscriterium (art. 16, lid 1, sub h, Vw) 118
3.3.7 Onjuiste of achtergehouden gegevens (art. 16, lid 1, sub i, Vw) 119
3.3.8 Voorafgaand niet-rechtmatig verblijf (art. 16, lid 1, sub j, Vw) 121
3.3.9 Referentenverklaring (art. 16, lid 1, sub k, Vw) 122
3.3.10 Leges 124
3.4 Rechtspositie na verlening van de verblijfsvergunning 124
3.4.1 Beperkingen en voorschriften 124
3.4.2 Inburgeringseisen na toelating: de Wet inburgering 125
3.5 Niet-verlenging of intrekking verblijfsvergunning voor bepaalde tijd regulier (vbt-r) 131
3.5.1 Verplaatsing hoofdverblijf (art. 18, lid 1, sub a, Vw) 131
3.5.2 Onjuiste of achtergehouden gegevens (art. 18, lid 1, sub c, Vw) 132
3.5.3 Voldoende middelen van bestaan (art. 18, lid 1, sub d, Vw) 133
3.5.4 Openbare orde en nationale veiligheid (art. 18, lid 1, sub e, Vw) 134
3.5.5 Andere redenen voor niet-verlenging op grond van openbare orde 137
3.6 Verblijfsvergunning onbepaalde tijd regulier (vot-r) 137
3.6.1 Twee statussen 138
3.6.2 EU-status van langdurig ingezetene 138
3.6.3 Verblijfsvergunning onbepaalde tijd regulier op nationale gronden 148
3.7 Intrekking verblijfsvergunning onbepaalde tijd regulier 150
3.7.1 Intrekking EU-verblijfsvergunning 150
3.7.2 Intrekking nationale vot-r 153
3.8 Turkse burgers en de verblijfsrechtelijke gevolgen van het associatierecht EU-Turkije 154
3.8.1 Non-discriminatie 156
3.8.2 Standstill: geen verdere beperkingen 157
3.8.3 Voortgezet verblijf 161
3.8.4 Beëindiging van het verblijf 162

4 Gezinshereniging en gezinsvorming 165
4.1 Inleiding 166
4.2 Juridisch kader 167
4.2.1 Unierecht: Unieburgers en hun gezinsleden 168
4.2.2 Unierecht: derdelanders en hun gezinsleden 169
4.2.3 Unierecht: hoogopgeleide arbeidsmigranten en hun gezinsleden 170
4.2.4 Unierecht: Associatieverdrag EEG-Turkije 170
4.2.5 EU-Handvest van de Grondrechten 171
4.2.6 Art. 8 EVRM: recht op gezinsleven 171
4.2.7 Vormen van gezinshereniging, kerngezin en overige gezinsleden 173
4.3 Gezinshereniging op grond van de Unieburgersrichtlijn 173
4.3.1 Een afgeleid recht op binnenkomst en verblijf in de gastlidstaat 173
4.3.2 Kring van gerechtigde gezinsleden 175
4.3.3 Verblijf 182
4.3.4 Verlies verblijfsrechten 186
4.3.5 Voortgezet verblijf in de gastlidstaat 187
4.4 Gezinshereniging op grond van het Werkingsverdrag (VWEU) 192
4.4.1 Inleiding 192
4.4.2 Terugkeersituaties 193
4.4.3 Familieleden van Nederlanders die in een andere lidstaat een economische activiteit uitoefenen 195
4.4.4 Derdelanderouders van minderjarige Nederlandse kinderen 197
4.4.5 Familieleden van genaturaliseerde Nederlanders 199
4.5 Gezinshereniging op grond van de Gezinsherenigingsrichtlijn 201
4.5.1 Reikwijdte 201
4.5.2 Kring van gezinsleden 204
4.5.3 Verblijfsvoorwaarden 207
4.5.4 Voortgezet verblijf van gezinsleden 212
4.5.5 Intrekkingsgronden 212
4.5.6 Een subjectief recht op gezinshereniging 214
4.6 Gezinshereniging en art. 8 EVRM 216
4.6.1 Is er sprake van gezinsleven? 217
4.6.2 Is de inmenging in het recht op eerbiediging van het gezinsleven gerechtvaardigd? 221
4.6.3 Is er sprake van een positieve verplichting? 224
4.6.4 VN-Kinderrechtenverdrag en het belang van het kind in EHRM-jurisprudentie 226
4.7 Verschillen tussen art. 8 EVRM en Gezinsherenigingsrichtlijn 228
4.8 Gezinshereniging in het nationale recht 229
4.8.1 De kring van gezinsleden 230
4.8.2 De voorwaarden bij verblijf als gezinslid 233
4.9 Voortgezet verblijf van gezinsleden in het nationale recht 238
4.9.1 Verlenging van de verblijfsvergunning van gezinsleden 238

5 Arbeid 243
5.1 Inleiding 244
5.2 De EU-kaders voor arbeidsmigratie 247
5.2.1 Unieburgers 247
5.2.2 Derdelanders 250
5.3 Arbeidsmigratierecht voor Unieburgers 255
5.3.1 Begunstigden 255
5.3.2 Reële en daadwerkelijke arbeid 255
5.3.3 Werknemer 258
5.3.4 Zelfstandigen 259
5.3.5 Dienstenverkeer 259
5.4 Arbeidsmigratierecht voor derdelanders 261
5.4.1 Procedure 261
5.4.2 Ruim Wav-werkgeversbegrip 262
5.4.3 Materiële beoordeling twv/gvva-aanvraag 263
5.4.4 Gedeeltelijke uitzonderingen arbeidsmarkttoets 265
5.5 Arbeidsmigratie uitgezonderd van de twv/gvva-plicht 267
5.5.1 Arbeidsmarktaantekening 267
5.6 Erkend referentschap 268
5.7 Kennismigratie 270
5.8 Zelfstandigen 275
5.8.1 Algemene regeling voor zelfstandigen 275
5.8.2 Startende ondernemers 276
5.8.3 Hybride ondernemerschap voor arbeidsmigranten 277
5.9 Handhaving 277
5.9.1 Handhaving Wav 278
5.9.2 Handhaving Vreemdelingenwet 280

6 Studie 283
6.1 Inleiding 284
6.2 EU-studenten en de Unieburgersrichtlijn 289
6.2.1 Grondslag verblijfsrecht 289
6.2.2 Sociale bijstand en studiefinanciering 291
6.2.3 Woonplaatsvereiste 295
6.3 Studenten-derdelanders en de Richtlijn inzake toelating onderzoekers, studenten en andere categorieën 298
6.3.1 Voorgeschiedenis van de Richtlijn voor onderzoekers en studenten 298
6.3.2 Tekortkomingen Studentenrichtlijn 300
6.3.3 Herschikking 301
6.3.4 Inhoud Richtlijn voor onderzoekers en studenten 302
6.3.5 Tekortkomingen gerepareerd? 306
6.3.6 Omzetting Richtlijn voor onderzoekers en studenten 308
6.4 Studenten-derdelanders en de Nederlandse vreemdelingenregelgeving 309
6.4.1 Voltijds onderwijs 309
6.4.2 Voldoende middelen van bestaan 310
6.4.3 Verblijfsduur 310
6.4.4 Studievoortgang 311
6.4.5 Studieduur 312
6.4.6 Zoekjaar 313
6.5 Vergelijking EU-studenten en studenten-derdelanders 314

7 Asiel 317
7.1 Juridisch raamwerk 317
7.1.1 Internationaal 320
7.1.2 Raad van Europa 322
7.1.3 Europese Unie 323
7.1.4 Nationaal recht 325
7.2 Vergunning voor bepaalde tijd asiel (vbt-a): verleningsgronden 326
7.2.1 Art. 29, lid 1, sub a, Vw: verdragsvluchteling 328
7.2.2 Vluchtelingschap; bijzondere situaties 336
7.2.3 Vluchtelingschap: geen bescherming 338
7.2.4 Vluchtelingschap: beëindigings- en uitsluitingsgronden 339
7.2.5 Art. 29, lid 1, sub b, Vw: subsidiaire bescherming 341
7.2.6 Subsidiaire bescherming: bijzondere situaties 348
7.2.7 Subsidiaire bescherming: beëindigings- en uitsluitingsgronden 349
7.2.8 Art. 29, lid 2, sub a, b, en c, Vw: afgeleid verblijf 351
7.3 Vergunning voor bepaalde tijd asiel: afwijzingsgronden 352
7.3.1 Niet in behandeling nemen, Dublin III: art. 30 Vw 353
7.3.2 Niet-ontvankelijk: art. 30a Vw 360
7.3.3 Kennelijk ongegrond: art. 30b Vw 362
7.3.4 Buiten behandeling stellen: art. 30c Vw 364
7.3.5 Ongegronde aanvraag: art. 31 Vw 365
7.4 Rechtspositie 367
7.5 Vergunning voor bepaalde tijd asiel: intrekking of geen verlenging 368
7.5.1 Onjuiste gegevens 369
7.5.2 Gevaar voor de openbare orde 369
7.5.3 Vervallen van de grond voor verlening 369
7.5.4 Verplaatsen hoofdverblijf 370
7.5.5 Verbreking huwelijks- of gezinsband 370
7.6 Vergunning voor onbepaalde tijd asiel (vot-a): voorwaarden 371
7.6.1 Intrekking vot-a 371
7.6.2 Richtlijn langdurig ingezetenen en internationale bescherming 371
7.7 De verblijfsvergunning regulier in asielzaken 372
7.7.1 Voorwaarden ambtshalve verlening verblijfsvergunning regulier 372
7.7.2 Art. 8 EVRM 373
7.7.3 Vergunning buiten schuld en achterwege blijven uitzetting 373

8 Niet-rechtmatig verblijf en vertrek 375
8.1 Inleiding 375
8.2 Juridisch kader 376
8.3 Maatregelen van toezicht 378
8.3.1 Vreemdelingentoezicht aan de grens en de grensprocedure 378
8.3.2 Vreemdelingentoezicht in de grensstreek 380
8.3.3 Vreemdelingentoezicht in de rest van het land 382
8.4 Maatregelen inzake terugkeer 385
8.4.1 Ratio Terugkeerrichtlijn 386
8.4.2 Terminologie Terugkeerrichtlijn 386
8.4.3 Werkingssfeer Terugkeerrichtlijn 386
8.4.4 Werkingsgebied Terugkeerrichtlijn 387
8.4.5 Stappenplan 388
8.4.6 Terugkeerbesluit 388
8.4.7 Inreisverbod 392
8.5 Vreemdelingenbewaring 395
8.5.1 Nederlandse regelgeving 396
8.5.2 Maximale duur 400
8.5.3 Gronden voor bewaring 402
8.6 Ongewenstverklaring 404
8.7 Strafbaarstelling niet-rechtmatig verblijf 405
8.8 Uitsluiting 406
8.8.1 Koppelingswet 406
8.8.2 Bed, bad en brood 412
8.9 Insluiting 414
8.9.1 Regularisatie: Pardonregeling 414
8.9.2 Regularisatie: Regeling Langdurig Verblijvende Kinderen 415

9 Procedure en rechtsmiddelen 417
9.1 Inleiding 417
9.1.1 Recht op een eerlijke procedure 418
9.1.2 Opzet van het hoofdstuk 422
9.2 Regulier: de bestuurlijke fase 423
9.2.1 Aanvraag: visa en mvv 423
9.2.2 Bezwaar, administratief beroep en hoorplicht 431
9.3 Asiel: de bestuurlijke fase 434
9.3.1 Inleiding 434
9.3.2 Verschillende soorten asielprocedures 435
9.3.3 Melding en registratie: op welk moment is sprake van een asielverzoek? 437
9.3.4 De grensprocedure 438
9.3.5 Rust- en voorbereidingstermijn, voorlichting, medisch advies; dag min1 441
9.3.6 De Algemene Asielprocedure 442
9.3.7 De Verlengde Asielprocedure (VA) 446
9.3.8 Meeromvattende beslissing 446
9.3.9 Beslistermijnen. Besluit- en vertrekmoratorium 447
9.3.10 Opvolgende aanvragen – ne bis in idem 449
9.4 Beroep 451
9.4.1 Inleiding 451
9.4.2 Eisen aan het beroepschrift 453
9.4.3 Behandeling van het beroep 453
9.4.4 Schorsende werking en voorlopige voorziening 457
9.4.5 De uitspraak 459
9.5 Hoger beroep 460
9.5.1 Inleiding 460
9.5.2 Uitsluitingen van hoger beroep 461
9.5.3 Eisen aan het hogerberoepschrift 462
9.5.4 Behandeling van het hoger beroep 464
9.5.5 Schorsende werking, vovo en kortsluiten 465
9.5.6 De uitspraak 466
9.6 Rechtsmiddelen tegen vrijheidsontnemende maatregelen 469
9.6.1 Inbewaringstelling van asielzoekers 469
9.6.2 Beroep 470
9.6.3 Hoger beroep 471
9.7 Internationale rechtsmiddelen 471
9.7.1 Inleiding 471
9.7.2 Procederen over schending van VN-recht 472
9.7.3 Procederen bij de Raad van Europa 473
9.7.4 Procedures voor het Hof van Justitie van de Europese Unie 474

Verkort aangehaalde literatuur 477
Jurisprudentieregister 493
Trefwoordenregister 511