Inleiding personenvennootschappen

1 Inleiding 21
1.1 Keuzebepalende factoren 21
1.2 De eenmanszaak 25
1.3 Maatschap, vennootschap onder firma of commanditaire vennootschap: kwalificatie van personenvennootschappen 27
1.4 Terminologie 28
1.5 Rechtssubjectiviteit en procespersoonlijkheid 29
1.5.1 Rechtssubjectiviteit 29
1.5.2 Modern Frans recht en Belgisch recht 30
1.5.3 Modern Duits recht 30
1.5.4 Procespersoonlijkheid 32
1.5.5 Kan de vennootschap failliet worden verklaard? 34
1.5.6 Rechtssubjectiviteit? 36
1.5.7 Samenlopende vorderingen 38
1.5.8 Conclusie 41
1.6 Ontwerpen voor titel 7.13 BW 41
1.6.1 Algemeen 41
1.6.2 Het ontwerp-Van der Grinten 42
1.6.3 Het wetsvoorstel ‘tot vaststelling van titel 7.13 (vennootschap) van het Burgerlijk Wetboek’ 43
1.6.4 Het rapport Van Olffen en het ambtelijk Voorontwerp modernisering personenvennootschappen 48
1.7 Contract en rechtspersoonlijkheid 53
1.7.1 Algemeen 53
1.7.2 Enkele historische opmerkingen over de vennootschap 54
1.7.3 Rechtspersoonlijkheid 56
1.7.4 Uitleg van de vennootschapsovereenkomst 57

2 Algemene bepalingen en interne verhoudingen 61
2.1 Inleiding 61
2.2 De overeenkomst 63
2.3 De samenwerking 66
2.4 De inbreng in gemeenschap 69
2.4.1 Algemeen 69
2.4.2 Inbreng in de praktijk 71
2.4.3 Wat kan worden ingebracht? 71
2.4.4 Op welke wijze kan worden ingebracht? 73
2.4.4.1 Het goed wordt juridisch overgedragen (inbreng van eigendom) 73
2.4.4.2 Van het goed wordt slechts het genot ingebracht (inbreng van genot) 76
2.4.4.3 Het goed wordt economisch ingebracht (inbreng van economische eigendom) 77
2.4.5 Inbreng in gemeenschap 78
2.4.6 De gebonden gemeenschap 79
2.5 Het voordeel (verlies) en de verdeling daarvan 80
2.5.1 Algemeen 80
2.5.2 Verdeling van het voordeel (verlies) 80
2.6 De gemeenschappelijke naam: openbare of stille maatschap 83
2.6.1 Algemeen 83
2.6.2 Gemeenschappelijke naam: openbaar-stil 83
2.6.3 Het handelsregister 86
2.7 Beroep en bedrijf 89
2.8 Het bestuur van de vennootschap en de interne verhoudingen tussen de vennoten 92
2.8.1 Algemeen 92
2.8.2 Beheren 94
2.8.2.1 Geen contractuele beheersregeling 95
2.8.2.2 Contractuele beheersregeling 96
2.8.3 Beschikken 97
2.8.4 Bestuur, rekening en verantwoording, en aansprakelijkheid 97
2.9 Administratie, rekening en verantwoording 98

3 Vertegenwoordiging en gebondenheid van de vennootschap 101
3.1 Inleiding 101
3.2 Gebondenheid van de vennootschap en haar vennoten 102
3.2.1 Handelen voor rekening van en handelen in naam van 102
3.2.2 Vertegenwoordiging: handelen in naam van 104
3.2.3 Schuld, gebondenheid en aansprakelijkheid 106
3.2.4 Verbondenheid voor gelijke delen of hoofdelijkheid 106
3.2.5 Nakoming in natura 109
3.3 Vertegenwoordiging van de maatschap 112
3.3.1 Hoofdregel: volmacht vereist 112
3.3.2 Toerekenbare schijn 114
3.3.3 Bekrachtiging 117
3.3.4 Vertrouwensbescherming werkt niet automatisch 117

3.3.5 Baattrekking 118
3.3.6 Zaakwaarneming 119
3.3.7 Inschrijving in het handelsregister en derdenbescherming 119
3.3.7.1 Bescherming bij niet-inschrijving 120
3.3.7.2 Bescherming bij onjuiste en onvolledige inschrijving van feiten 120
3.4 Vertegenwoordiging van de vennootschap onder firma 121
3.4.1 Hoofdregel: elk der vennoten bevoegd 121
3.4.2 Grenzen aan de vertegenwoordigingsbevoegdheid 122
3.4.3 Inschrijving in het handelsregister en derdenbescherming 123
3.4.3.1 Bescherming bij niet-inschrijving 123
3.4.3.2 Bescherming bij onjuiste en onvolledige inschrijving van feiten 125
3.4.4 Gebondenheid op andere gronden 125
3.5 Inschrijving en schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid 126
3.5.1 Schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid ondanks correcte inschrijving 126
3.5.2 Schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid door inschrijvingsgebreken 127
3.6 Vertegenwoordiging van de commanditaire vennootschap 127
3.6.1 Vertegenwoordiging van de commanditaire vennoten 134
3.7 Onrechtmatige daad 138
3.7.1 Toerekening van onrechtmatige handelingen 138
3.7.2 Risicoaansprakelijkheid voor de vertegenwoordiger 138
3.7.3 Risicoaansprakelijkheid voor ondergeschikten 139

4 Het vennootschapsvermogen en het verhaal door schuldeisers 141
4.1 Inleiding 141
4.2 De gebonden gemeenschap 142
4.3 De gebonden gemeenschap en verhaal door privécrediteuren 143
4.4 Het afgescheiden vermogen en verhaal door vennootschapscrediteuren 144
4.4.1 Het begrip ‘afgescheiden vermogen’ 144
4.4.2 Welke vennootschappen hebben een afgescheiden vermogen? 146
4.4.3 De artikelen 3:190-193 BW 146
4.5 Verhaal bij de verschillende maatschapsvormen 148
4.5.1 Verhaalspositie van vennootschapscrediteuren bij de maatschap 148
4.5.2 Verhaalspositie van vennootschapscrediteuren bij de vennootschap onder firma 149
4.5.3 Verhaalspositie van vennootschapscrediteuren bij de commanditaire vennootschap 149
4.5.3.1 Het arrest Hovuma/Spreeuwenberg 149
4.5.3.2 Rangorde van crediteuren 151
4.6 Procespersoonlijkheid en faillissement 152

5 Ontbinding en opzegging 157
5.1 Inleiding 157
5.2 Wettelijke ontbindingsgronden 158
5.2.1 Algemeen 158
5.2.2 Ontbinding door verloop van de tijd waarvoor de maatschap is aangegaan 160
5.2.3 Ontbinding door tenietgaan van een goed of de volbrenging van de handeling die het onderwerp van de maatschap uitmaakt 161
5.2.4 Ontbinding door opzegging door de vennoten 161
5.2.5 Ontbinding door dood, curatele, faillissement of schuldsanering van een van de vennoten 165
5.3 Ontbinding door de rechter wegens gewichtige redenen 166
5.3.1 Algemeen 166
5.3.2 Gewichtige redenen 166
5.3.3 Geen terugwerkende kracht, ontbinding onder voorwaarden, schadevergoeding en uitsluiting van algemene bepalingen 167
5.3.4 Bepaling van dwingend recht 168
5.4 Ontbinding wegens onvoorziene omstandigheden 169
5.5 Relatieve ontbinding van de vennootschap 169

6 Voortzetting 171
6.1 Inleiding 171
6.2 Uittreden van vennoten 173
6.2.1 Gronden voor uittreding 173
6.2.2 Ontbinding tenzij anders overeengekomen 173
6.2.3 Verbondenheid voor oude schulden 175
6.2.4 Vrijwaringsbeding 177
6.2.5 Geen verbondenheid voor nieuwe schulden? 177
6.2.6 Oude of nieuwe schulden? 178
6.2.7 Beherende vennoot wordt commanditaire vennoot 180
6.3 Toetreden van vennoten 180
6.3.1 Verbondenheid voor lopende schulden 181
6.3.2 Commanditaire vennoot wordt beherend vennoot 184
6.4 Voortzettingsbedingen en vermogensbedingen 184
6.5 Levering aandeel uittredende vennoot 185
6.6 Opvolging en levering aan opvolger 185
6.7 Voortzetting van de onderneming in andere rechtsvorm 186
6.7.1 Er blijft maar één vennoot over 186
6.7.2 Vennootschap onder firma wordt commanditaire vennootschap of andersom 186
6.7.3 Inbreng van de onderneming in een rechtspersoon 187
6.7.4 Ontbinding, voortzetting en liquidatie 187

7 Vereffening en verdeling 189
7.1 Inleiding 189
7.2 Vereffening 190
7.2.1 Algemeen 190
7.2.2 Vereffening van het vermogen van de maatschap 191
7.2.3 Vereffening van het vermogen van de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap 192
7.2.3.1 Algemeen 192
7.2.3.2 Vereffening en benoeming vereffenaars 192
7.2.3.3 Invordering van tekorten en voorlopige verdeling 193
7.3 Verdeling van het vermogen na vereffening 194

8 De personenvennootschap in fiscaal perspectief 197
8.1 Algemeen 197
8.2 Belastingplicht van natuurlijke personen, rechtspersonen en personenvennootschappen 197
8.3 Fiscale transparantie 198
8.4 Het ondernemersbegrip 199
8.4.1 Het ondernemersbegrip in de omzetbelasting 199
8.4.2 Het ondernemersbegrip in de inkomstenbelasting 200
8.5 De commanditaire vennoot als medegerechtigde 201
8.6 De open en besloten commanditaire vennootschap 202
8.6.1 De toekomst van de open commanditaire vennootschap 206
8.7 Inbreng in een personenvennootschap 207
8.7.1 Overdrachtswinst 208
8.7.2 Herwaarderingswinst 209
8.7.3 Voorkomen van overdrachts- en herwaarderingswinst 210
8.8 Personenvennootschappen en overdrachtsbelasting 210
8.8.1 Economische eigendom 211
8.8.2 Vastgoedbeleggingsfondsen 211
8.8.3 Vrijstellingen 212
8.9 ‘Omzetting’ van een personenvennootschap in een NV of BV 213
8.9.1 Faciliteit in de inkomstenbelasting 213
8.9.2 Faciliteit in de overdrachtsbelasting 215

Tekst wetsvoorstel titel 7.13 (vennootschap) BW 217
Tekst Ambtelijk Voorontwerp 235

Jurisprudentieregister 245
Artikelenregister 249
Trefwoordenregister 253