Ali B.’s oog voor talent, door de ogen van Karin Manuel

‘Als ik terugdenk aan Ali op school, denk ik: had iemand mij maar iets geleerd over talentontwikkeling in plaats van over Frans', vertelt Ali Bouali. ‘Dit onderwerp speelde al in mijn hoofd, ik wilde heel graag iets voor het onderwijs doen, maar ik wist niet hoe. En toen, vlak voor een optreden, stapte Karin ineens op mij af. Iets in mij zei: luister naar haar, heel eventjes. Binnen een paar seconden had zij mij overtuigd en zei ik: gaan we doen. Ik wist: dit is een geweldig idee. Dus heb ik haar mijn 06-nummer gegeven.'

Karin Manuel was verrast dat Ali haar zijn eigen mobiele nummer gaf. ‘Ik volg Ali sinds hij coach is in The Voice of Holland', vertelt ze. ‘In oktober 2014 voegde hij twee van zijn kandidaten samen, zodat ze als duo verder konden naar de volgende ronde. Een gouden greep! Ik was getriggerd omdat Ali daarmee liet zien écht oog te hebben voor talent. Het idee om Ali als praktijkcase te nemen in een boek over talentontwikkeling is toen geboren. Een paar weken nadat ik zijn nummer had gekregen zat ik bij hem en is onze samenwerking van start gegaan.'

Vreetkick

Karin Manuel, lector en specialist in management-, organisatie- en HRM-vraagstukken, had al langer het gevoel dat Ali een neus heeft voor talent. ‘Het viel me op dat hij altijd spot on was in zijn feedback aan kandidaten. Het resultaat is dat je als toeschouwer zijn kandidaten ziet groeien en zij als underdog toch de finale bereiken. Dat maakte mij nieuwsgierig naar hoe Ali achter de schermen zou zijn. Hoe kijkt Ali naar talent?  Hoe heeft hij zijn eigen talent ontplooid? Hoe ontdekt en ontwikkelt hij talent bij anderen? Met deze vragen ben ik mijn onderzoek begonnen.'

Ali wist zich op school wel te ontplooien, maar niet op de traditionele manier. ‘Ik heb consumptieve technieken gedaan, op het laagste niveau van het vmbo. Bij het examen waren mijn croissantjes aangebrand. Peter Visser, mijn docent, vroeg me: wat vind je er zelf van? Smaken verschillen, zei ik, zo vind ik ze lekker. Daar kon hij wel om lachen. Toch gaf hij mij mijn diploma. Ten eerste omdat hij geen zin had in nog een jaar met mij. En ten tweede omdat hij gezien had hoe ik op school alles en iedereen naar mijn hand had gezet. Ik ben goed met mensen. Hij wist dat ik toch geen bakker zou worden. Ik zat ook alleen maar op de bakkersschool omdat ik in die tijd blowde en zelf kunnen bakken handig is als je een vreetkick krijgt. Maar Peter Visser zei tegen mij: als je dit vasthoudt, dan komt het goed met  jou, wat je ook gaat doen.'

Niet uit je nek lullen

Een dik jaar liep Manuel met Ali mee: ze bezocht zo'n 25 bijeenkomsten waarin hij een rol vervulde als talentscout, talentcoach of als manager van talent. In tien lange gesprekken kon zij haar bevindingen verifiëren en verdiepen. ‘Ze heeft mijn verhaal aangehoord en genoteerd, zonder te oordelen, maar mij wel steeds kritisch ondervraagd', vertelt Ali. ‘Heerlijk vond ik dat. Want om mijn ideeën onderwijsproof te maken, moeten zij wel aan bepaalde criteria voldoen. Je moet niet uit je nek lullen. Ik heb tegengas nodig, ik spar graag met de advocaat van de duivel.'

Manuel ontdekte dat Ali gefocust is op het potentieel van de mensen met wie hij werkt. ‘In veel organisaties is het competentie-denken nog dominant. Dat richt zich vooral op de tekortkomingen van mensen tegen de achtergrond van hun functieprofiel. Talenten zijn vaak verborgen en niet meteen zichtbaar. Ali kijkt dan ook verder, hij wil anderen laten groeien. Hij hoeft geen winnaars, hij is blij wanneer de ander zich ontwikkelt en vooruitgang laat zien. Ali leert zijn kandidaten ook dat het wijs is om dicht bij jezelf te blijven. Het levert energie op wanneer je uitvergroot waar je van nature plezier in hebt en goed in bent. Ergens weten we dat allemaal wel, toch zijn het eye-openers. Het centraal stellen van talent begint met de visie dat iedereen talentvol is en draait om de vraag hoe iemand vanuit zijn bestaande en potentiële talenten kan bijdragen aan de organisatiedoelen. Dat stimuleert eigenaarschap van mensen en maakt medewerkers medevormgevers van de organisatie. Organisaties zouden talentgericht werken best meer mogen inbedden in hun cultuur.'

Seven habits in freestyle rap

Manuel is onder de indruk van Ali's intuïtieve manier van werken. ‘Hij gebruikt zijn levenswijsheid. Hij voelt mensen goed aan, weet hen te lezen en schakelt van daaruit mee met de ander. Afgaan op je intuïtie wordt zakelijk vaak als naïef beschouwd. Beslissingen worden meestal op ratio genomen, onderbouwd met feiten en cijfers. Ali laat zien dat je kunt en mag varen op je innerlijke kompas en dat dit anderen meer verbindt en inspireert dan je wellicht voor mogelijk houdt. Wat mij betreft moet hij dit vooral niet anders gaan doen.'

Dat wil niet zeggen dat Ali zich nooit in het onderwerp heeft verdiept. ‘Jezelf ontwikkelen is voor mij echt een waarde', vertelt hij. ‘Daar ben ik achter gekomen toen ik De zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey las. Ik raakte zo gefascineerd dat ik een aantal jaren geleden naar een van zijn seminars in het Beatrix Theater in Breda ben gegaan. Die hele zaal zat vol, ik geloof dat er wel tweeduizend man waren. Zij hadden allemaal duizend euro betaald. Maar toen Covey vroeg of iemand vragen had, bleef het stil. Toen ben ik maar opgestaan. Ik zat met een felgeel-blauw trainingsjasje tussen allemaal pakken en ben hoofdstuk voor hoofdstuk met hem de diepte ingegaan. Aan het einde ben ik het podium opgegaan en heb ik met een freestyle rap het boek samengevat. Zo zijn we bevriend geraakt. Covey heeft mij later uitgenodigd om bij hem te komen logeren in Utah, en elke keer als hij werd geboekt, boekten ze mij mee.'

Van Covey leerde hij dat je altijd moet beginnen met het einde in gedachten, vertelt hij. ‘Dat is de tweede habit. Met de oefening over de speeches op je begrafenis leert hij je nadenken over je legacy. De waarden die bij mij het zwaarst wogen, waren - by far - ontwikkeling, humor en inspiratie. Die staan bij mij - en dat is best pijnlijk - nog hoger dan mijn familie. Maar het heeft mij wel doen beseffen wat voor mij belangrijk is. Het resultaat in The Voice is totaal overschat, vooral in het begin. De waarde ligt veel meer in hoe je je ontwikkelt, in wie je wordt. Dat is duurzaam. Als jij mij al mijn geld afneemt en ik moet weer op nul beginnen, dan heb ik geen enkele twijfel dat ik binnen twee jaar helemaal terug ben. Dat heeft te maken met wie ik ben, en niet met wat ik heb.' Dat houdt hij ook anderen voor en dat kan best confronterend zijn, erkent hij. ‘Ik houd mensen een spiegel voor en dat is niet altijd een even mooi plaatje. Het mooie daaraan is dat zij daardoor wel kunnen veranderen. Veel mensen in de samenleving leggen hun lot in iemand anders' handen, maar de kans dat anderen veranderen omwille van jou, is niet heel groot. Wil je dus dingen veranderen, dan moet je aan jezelf gaan werken.'

Legacy

Het is duidelijk wat Karin Manuel aan de samenwerking heeft gehad: een schitterend voorbeeld van hoe talentscouting en -ontwikkeling in de praktijk moeten worden gebracht, aan de hand van iemand die het van nature in zijn vingers heeft. Maar wat heeft Ali eraan gehad? ‘Legacy', zegt hij zonder dralen. ‘Een boek levert misschien niet veel geld op, maar het heeft wel heel veel impact. Ik wil zo veel mogelijk mensen inspireren om het mee te nemen in het onderwijs. Als er een andere Ali B. rondloopt die deze manier van denken nu al kan meenemen in zijn schooltijd, zou dat geweldig zijn, toch? Ik denk ook dat mensen zich meer moeten ontwikkelen op geluk. Geluk zou ook een vak moeten zijn. Op materieel niveau zijn wij er allemaal op vooruit gegaan, maar dat het geluksniveau blijft - los van de oorlogen natuurlijk - redelijk stabiel. Maar uiteindelijk doen we al die dingen toch om gelukkig te zijn?'

‘Dat is een mooie gedachte', zegt Manuel. ‘Als je op je werk doet wat je leuk vindt of waar je goed in bent, word je ook gelukkiger. Dicht bij je talent blijven, je talent kunnen benutten en uitvergroten, brengt superveel werkplezier voor mensen en zal dus ook tot gevolg hebben dat mensen minder snel uitvallen. En dat zou ook heel nuttig zijn voor organisaties.

Ali Bouali, beter bekend als Ali B, is rapper, theatermaker en een TV-persoonlijkheid onder meer als coach bij ‘The Voice of Holland'. Ali is ook platenbaas (TRIFECTA) en mede-eigenaar van SPEC Artist Management dat verantwoordelijk is voor het management van populaire artiesten zoals Boef, Ronnie Flex, Supergaande en Famke Louise.

Dr. mr. Karin Manuel heeft vanaf 1999 verschillende rollen vervuld op het terrein van HRM bij diverse organisaties in de non-profitsector. Zij is in 2013 gepromoveerd in de Sociale Wetenschap met als thema het organiseren en managen van succes in organisaties. Ze is lector bij het NCOI en heeft daarnaast een adviesbureau, MMCT, op het gebied van organisatieontwikkeling en HRM.