Veel veranderingen komen niet van de grond omdat er vanuit achterhaalde paradigma’s wordt gewerkt. Want gedrag verandert niet op basis van rationele overwegingen, maar vanuit hoe je zelf betekenis geeft aan wat er om je heen gebeurt. Zo verandert gedrag van nature.
Op die laag van ‘werkelijkheidsconstructen’ vindt Veranderen 3.0 plaats. Het gaat om het in interactie betekenis geven aan de verandering. Zodat die ‘gewoon’ wordt. Met als resultaat dat de verandering duurzaam is.
Het gedachtegoed over Veranderen 3.0 is ontstaan vanuit onze veranderervaringen bij klanten. De zeven essentiële principes die aan deze manier van werken ten grondslag liggen vormen de kern van het boek.
1. Uitkomstgericht Werken
Alles in een verandering 3.0 is gericht op de gewenste uitkomst: het einddoel. Beschreven in termen van wat je uiteindelijk wilt bereiken. Jij formuleert dat zelf, met iedereen binnen je organisatie. De gewenste uitkomst wordt daarmee een gedeelde gewenste uitkomst. Je lost geen problemen op, maar richt je aandacht op het realiseren van gewenste uitkomsten. Het lijkt zo logisch, en blijkt lastiger dan je denkt.
2. Eigenaarschap
Een verandering van binnenuit realiseren kan alleen als je alle spelers in de verandering ook continu stimuleert om eigenaarschap te nemen. Dat begint al bij de gewenste uitkomst formuleren: iedereen gaat zelf na wat het is dat ze (wél!) willen, binnen de gestelde kaders.
Eigenaarschap betekent dat je je betrokken voelt en dit toont.
3. Onderzoeken van percepties
Jouw perceptie bepaalt jouw ‘werkelijkheid’, die op zijn beurt je gedrag stuurt. Als mensen dus een andere richting op gaan bij dezelfde afspraak, is de kans groot dat de percepties verschillen. Het een is net zo waar als het ander, vanuit die persoon bezien. In Veranderen 3.0 onderzoek je eerst de verschillende percepties.
4. Verbinden van percepties
Voor collectieve gedragsverandering (van binnenuit) is verandering in de collectieve perceptie nodig. Met alle krachten die daarop van werking zijn als informele leiders, vastgeroeste patronen, etcetera.
Juist door individuele percepties met elkaar uit te wisselen en te verbinden, ontstaat ruimte in de vaste ‘werkelijkheid’ van de groep als geheel. Gericht op gewenste uitkomsten ontstaan een gemeenschappelijk referentiekader en taal.
5. Werken met wat er is
Veranderen 3.0 is geen lineair proces van A naar B. Het is continu schakelen tussen wat je wilt bereiken en hoe dat in de praktijk werkt. Wat er gebeurt in plaats van wat je vindt dat er zou moeten gebeuren. Op basis van die ervaringen in de praktijk stel je je gewenste uitkomst bij of pas je acties aan. Het is een brug bouwen terwijl je er overheen loopt. Voortbouwen op wat al wél werkt en bijstellen wat nog niet werkt.
6. Congruentie
Vanuit een systemische blik zie je dat ‘alles met alles samenhangt’. Dat betekent ook dat alles van invloed is of kan zijn op elkaar.
Als je wilt dat medewerkers meer verantwoordelijkheid nemen je vraagt ze vervolgens dagelijks hoe projecten vorderen, draag je op zijn zachtst gezegd niet bij aan het stimuleren van die verantwoordelijkheid.
Congruent zijn is ongelofelijk belangrijk voor succes. Doen wat je zegt, vanuit de perceptie van anderen ook nog eens, en zeggen wat je doet.
7. Geduld & Volharding
Je perceptie en daarmee je gedrag verandert niet van de een op de andere dag. Systemen houden zichzelf graag in stand. Het gaat er niet om dat je alles groots en meeslepend aanpakt, wel dat het consistent en volhardend gebeurt. Bereid zijn bij te stellen. Af en toe verzuchten en dan toch weer doorgaan!
Wendy Nieuwland en Maaike Nooitgedagt begeleiden vanuit hun bureau Gewoon aan de slag sinds 2005 veranderingen in organisaties van binnenuit. De achterliggende principes en vele voorbeelden uit de praktijk beschrijven ze in het boek: Veranderen 3.0.
