Managers, maar dan echte

Het 450 pagina's tellende boek is voor een brede doelgroep geschikt: voor mensen die een MBA overwegen of gedaan hebben; voor organisaties die kosten en opbrengsten van de studie willen vaststellen en hun werving en selectiebeleid willen aanscherpen; voor de business schools zelf (ook in Nederland!) die zich willen onderscheiden van de concurrentie maar o zo bang zijn dat ze iets anders doen dan de andere scholen. Ook is het boek zeer geschikt voor bestuurders van diverse onderwijsinstellingen omdat helder wordt beschreven wat er naast een veranderende didactiek nodig is om tot een integrale verandering te komen. Warm aanbevolen! In 'Managers, maar dan echte' trekt Mintzberg fel van leer tegen de traditionele wijze waarop MBA's zijn georganiseerd. De Business schools zouden volgens Mintzberg over hun hoogtepunt heen zijn zodat het hoog tijd om nu zelf te gaan veranderen. Het MBA concept dat dateert van 1908 is nauwelijks met zijn tijd meegegaan en kenmerkt zich vooral door veel kennisoverdracht door middel van lange monologen van professoren aan passieve studenten. Maar Mintzberg richt zijn zwaarste kritiek op het feit dat de verkeerde mensen worden opgeleid, dat wil zeggen aankomende managers zonder managementervaring. De schade die zij aanrichten aan zowel het bedrijfsleven als de maatschappij is enorm. Waar MBA-ers komen, verdwijnen banen, worden reorganisaties en fusies doorgevoerd en dat alles om de aandeelhouderswaarde te verhogen. Hun managementstijl wordt gekenmerkt door 'hands off' management, vanachter hun bureau op cijfers sturen liefst ver verwijderd van het primaire proces. MBA-ers hebben ook niets met de uitvoering van de operatie, ze zien zich als analytici die de grote lijn in de gaten houden. Mintzberg heeft niets tegen analyse. Wel tegen mensen die met de verkeerde motieven aan een MBA beginnen. Studenten die zonder enige managementervaring op topposities aasden en die ook kregen na een periode van twee jaar. De MBA slogan lijkt: 'Learn the business at the top'. Zonder gevoel voor de geschiedenis van de organisatie voeren de MBA-ers hun standaardrecepten uit. Schrijnend is het voorbeeld van Fiorina, de topvrouw van HP, die zo veel banen schrapte dat de onderneming 27 miljard verloor op de beurs vanwege de ongeloofwaardigheid. Daarnaast bekeek Mintzberg hoe succesvol MBA studenten waren als CEO. Met cijfers onderbouwd komt hij tot het oordeel 'slecht'. Toch blijken deze CEO's in de praktijk gewoon verder te kunnen gaan en lijkt niemand ze in de weg te staan. Bovendien strijken ze ook nog eens een geweldige bonus op nadat ze de fusie voltooid hebben. Fiorina werd er financieel wijzer van maar HP? Toch vraag je je af waarom MBA's dan zo verschrikkelijk populair zijn (In Amerika komen per jaar 100.000 afgestudeerde studenten van school!). Vanuit het perspectief van de deelnemer gaat het vooral om snel te scoren en een hoge positie te bekleden. Maar hoe zit dat met de bedrijven zelf? Mintzberg beschrijft dat organisaties de MBA-opleiding als een soort assessment gebruiken: medewerkers met een MBA opleiding kwalificeren zich automatisch als high potential. De mindset van organisaties is dus totaal verkeerd: In plaats dat zij zich richten op de prestaties van hun MBA-ers gaan ze meer prat op het aantal afgestudeerden dat ze binnen hebben. Deze kritiek mogen de business schools zichzelf ook aanrekenen: Door allerlei ranking systemen op te stellen en/of bij te houden - die uiteindelijk de aantrekkelijkheid van de MBA bepalen- zouden ze juist meer moeite moeten doen om vast te stellen wat hun studenten bereikt en gepresteerd hebben. De verkeerde dingen worden dus gemeten. Daarnaast staat een hoge ranking op gespannen voet met innovatie omdat innovatieprogramma's niet worden meegenomen in de ranking. De rankings hebben de aandacht afgeleid van het leren en de verkeerde prioriteiten opgeleverd. Student en Business school lijken daarmee veel van elkaar weg te hebben: ze zijn meer bezig met korte termijn doelen en financieel gewin dan met leren. Het doel van MBA's moet niet zijn 'groei' wel: 'kennis genereren'. Dat dit alles kan leiden tot amorele keuzes en legale corruptie, illustreert Mintzberg door de beruchte Enron-affaire in verband te brengen met een MBA-opleiding. Enron zat vol met MBA-ers. Per jaar stroomden er 250 nieuwe MBA-ers binnen. Met als gevolg: veel promoties zonder senioriteit en daarmee veel verkeerde mensen op topposities. De afloop kennen we maar wat is de oplossing? Een andersoortig programma dat vraaggericht is, dat een andere didactiek kent, gedragsverandering vereist van de professoren en reflectie op ervaringen centraal stelt. 'Te mooi om waar te zijn', zult u denken. Maar Mintzberg is al tien jaar met dit concept bezig dat onder de naam 'International Masters in Practising Management' draait. En ondanks dat het concept veelbelovend is, behoudt ook een Mintzberg zijn idealen: Als hij decaan zou worden, zou hij naar eigen zeggen niet streven naar het realiseren van de beste managementopleiding ter wereld, maar naar de eerste goede managementopleiding.