Ik dacht: Ik moet mijn vuisten ballen
Iemand zei: open je hand
Ik was bang om door de mand te vallen
Iemand zei: Er is geen mand
Dit citaat van Freek de Jonge, aan het begin van Omgaan met ongemak in coaching en training van René Meijer, beschrijft misschien wel wat velen van ons voelen: het ongemak dat je ervaart wanneer je mensen begeleidt, bijvoorbeeld als coach of trainer. Meijer trekt je zijn boek binnen door meteen een aantal zeer herkenbare voorbeelden te beschrijven: de coachee die je niet-begrijpend aankijkt als je iets toelicht, de deelnemer aan een training die er totaal geen zin in blijkt te hebben, of als je plots de draad kwijt bent als je midden in de uitleg van een groepsoefening zit.
Middenpositie
Omgaan met ongemak in coaching en training van René Meijer gaat dus over dat voor velen onprettig voelende ongemak. Over hoe je daar vanuit jouw persoonlijke innerlijke houding - geholpen door een aantal perspectieven - mee om kan gaan. En op die wijze ongemak kan omzetten in iets constructiefs, iets helpends.
In dat verband heeft Meijer het over de middenpositie. Hij laat het overigens aan de lezer om zich een concreet beeld te vormen van deze positie. Hiermee wint hij voor mij nog meer aan geloofwaardigheid, omdat zijn schrijven aansluit bij zijn gedachtegoed. Dan waag ik me maar aan een definitie. Als je het mij vraagt kan de middenpositie gezien worden als een mentale plek, van waaruit je jezelf als begeleider als instrument van beïnvloeding inbrengt in het contact met de ander. Deze plek is niet ‘vastgezet’, eerder vloeibaar, van waaruit je zonder oordeel waarneemt en situaties aangaat. Zo’n houding brengt vooral ook nieuwsgierigheid met zich mee, richting jezelf en de ander. Daardoor voelt de ander zich weer uitgenodigd om te reflecteren op diens eigen houding.
Verlichting
Tekenend is Meijers kijk op het fenomeen ‘verlichting’ als ideaal eindpunt. Het is volgens hem handiger om vooral niet in eindpunten te denken, maar soepel te bewegen vanuit de middenpositie; dat voorkomt teleurstelling. Als ik dit inzicht aan mijn psychologenwerk koppel: veel mensen zie ik, deels ingegeven door de tijdsgeest maar vooral door persoonlijkheid, streven naar perfectie. Meijer nodigt ons uit om het proces, en niet het utopische resultaat, voorop te stellen.
Speels, relativerend en diepgaand
De schrijfstijl van Meijer is speels, relativerend en luchtig, terwijl hij op momenten zeker ook diepgaand en inhoudelijk is. Het accepteren en aangaan van ongemak kan soepeler verlopen als je vertrekt vanuit een perspectief dat jou als mens ligt. Meijer snijdt er in dit boek zes aan: Boeddhisme, Taoïsme, Psychoanalyse, Voice dialogue, Theory U en Mentaliseren.
Het boek is dus ook wel richtinggevend, maar zonder jou als lezer voor te schrijven hoe met ongemak om te gaan. Ik kan me voorstellen dat dit ook veel zegt over de persoon René Meijer; zo volgde een van mijn collega’s bij hem een opleiding mentaliseren (Meijers boek hierover, Mentaliserend coachen, is ook de moeite waard om te lezen) en zij beschreef een zelfde soort lichtvoetigheid en bescheiden kundigheid.
Meijer heeft iets weg van een schilder die op treffende wijze het gewone, het dagdagelijkse weet vast te leggen. Het verschil met een schilder is misschien dat Meijer niet zozeer zaken vastlegt, maar ze duidt en beweegt vanuit de middenpositie. Hetgeen hij in-het-moment aantreft aan ongemak maakt hij expliciet en wordt in de interactie ingebracht om van te leren. Even stilstaan dus, en vanuit het midden weer voortbewegen.
Ruimte voor zelfreflectie
Ik kan me goed vinden in zijn oproep aan het einde van het boek om vooral tevreden te zijn over je werk en inspanning. Zo’n milde middenpositie creëert ruimte voor zelfreflectie, en tegelijkertijd nodigt het uit om niet te verzanden in zelfkritiek en zwart-wit stellingnames. Het sluit ook mooi aan bij wat Lammert Kamphuis perspectivistische lenigheid noemt: vanuit meerdere invalshoeken kijken naar een situatie, van daaruit is het makkelijker verbinden met anderen.
Er is een diversiteit aan boeken in de omloop over adviseren, maar ik ben nog geen boek zoals dit tegengekomen, dat specifiek de koppeling maakt tussen minder grijpbare concepten onderliggend aan ongemak, en de dagelijkse werkrealiteit van de begeleider. Samengevat: Omgaan met ongemak in coaching en training is een heel fijn boek voor de begeleider die z’n ongemak als opportuniteit wil leren zien én benutten.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
