Het ZINnigste boek dat je ooit zult lezen - ‘Een pareltje’

De oorspronkelijke betekenis van ‘zin’ is het vinden van richting. Kuiken stelt dat in onze huidige samenleving deze richting steeds vaker wordt bepaald door de markt. Onze eigenwaarde is gekoppeld aan hoe we presteren op het werk, hoeveel likes we krijgen op sociale media, en wat we bezitten. In deze prestatiemaatschappij raken we volgens Kuiken de weg kwijt, worden we uitgeput en verliezen we het vermogen om zelf betekenis te geven aan ons bestaan.

Hij onderzoekt hoe dit proces van ‘sensemaking’ zich voltrekt. Hij laat zien hoe wij de wereld organiseren door sociale structuren te creëren, zoals functies, organisaties en zelfs identiteiten. Deze worden volgens hem ‘sociaal-symbolische objecten’: vluchtige, veranderlijke concepten die we als vanzelfsprekend beschouwen, maar die diepgaand bepalen hoe we denken en handelen. Door mensen te reduceren tot ‘human resources’ of ‘klanten’ raken we vervreemd van wie we werkelijk zijn.

Conditionering en bevrijding

Met verwijzingen naar filosofen als Nietzsche, Kafka en zelfs Lewis Carrolls Alice in Wonderland zet Kuiken ons aan het denken over de onzichtbare krachten die ons sturen. Zijn boodschap is confronterend: we worden gedreven door waarden als efficiëntie, nut en technologische controle, die door het marktdenken zijn gevormd. Bij crises zoeken we volgens Kuiken altijd naar dezelfde oplossingen — reorganiseren, optimaliseren of schuldigen aanwijzen — terwijl de werkelijke oorzaak, namelijk de achterliggende waarden, ongemoeid blijft.

Kuiken stelt dat ‘waarden waarderen’ de taak van de filosofie is. We moeten de dominante waarden van onze tijd kritisch onder de loep nemen en nieuwe waarden zoeken die meer recht doen aan zorg, samenwerking en duurzaamheid. Dit vraagt niet alleen om reflectie, maar ook om actie: we moeten actief nieuwe zin maken en betekenis creëren door bewuster te leven en te werken.

Hoewel het boek onmiskenbaar diepgaande inzichten biedt, kan de filosofische benadering soms als zwaar of abstract overkomen. Kuiken koppelt complexe ideeën van bekende filosofen aan hedendaagse voorbeelden, maar hier en daar kunnen de verwijzingen en het filosofische jargon overweldigend zijn voor lezers zonder een achtergrond in filosofie.

Een noodzakelijke omweg

Het ZINnigste boek dat je ooit zult lezen is voor een groot deel een noodzakelijke omweg die de lezer naar de kern van onze gedragingen en overtuigingen leidt. Kuiken neemt de lezer mee op een filosofische reis waarin de bestemming niet meteen duidelijk is, maar die uiteindelijk leidt tot een krachtige oproep tot persoonlijke en maatschappelijke verandering. De conclusie is helder: we zijn geen autonome wezens die volledig controle hebben over ons leven. We zijn verweven in een netwerk van maatschappelijke verwachtingen, waarbij betekenis vaak wordt opgelegd in plaats van gecreëerd.

Een filosofisch meesterwerkje

Het ZINnigste boek dat je ooit zult lezen is geen traditioneel managementboek. Het is een diepgaande filosofische verkenning die inzichten uit de filosofie, sociologie en organisatiekunde samenbrengt. Het boek is zowel een intellectuele uitdaging als een praktische gids voor wie durft stil te staan bij fundamentele vragen over werk, leven en samenleving.

Ben Kuiken heeft in aantrekkelijke en begrijpelijke taal zijn betoog opgebouwd in korte, behapbare hoofdstukken. Hij brengt scherp in beeld wat er mis is met het huidige denken en de manier van organiseren in de Westerse wereld. Voor wie voorbij oppervlakkige managementtheorieën wil kijken en op zoek is naar betekenisvolle verandering, is dit boek een absolute aanrader.