Hoe voer je als leider het gesprek over de goede dingen doen?

Herken je dit? Je krijgt als leider feedback over je stijl, je persoonlijkheid of hoe je overkomt. Maar wat je eigenlijk wilt bespreken is iets heel anders: hoe jullie samen verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het doen van de goede dingen. Deze vraag kwam naar voren in de podcast De Boekenpraktijk, waarin Aty Boers stelde: leiderschap gaat niet om wie je bent, maar om wat je doet.

Die verschuiving van zelfreflectie naar gedeelde verantwoordelijkheid voor ethisch handelen is cruciaal in deze tijd. Want terwijl veel gesprekken over leiderschap blijven hangen in persoonlijke ontwikkeling, roepen de complexe uitdagingen van vandaag om een fundamenteel andere benadering. Een benadering waarbij het niet draait om jouw karakter, maar om jullie gezamenlijke kompas voor het juiste handelen.

Het dilemma: van persoonlijke stijl naar gedeelde waarden

Te vaak blijven leiderschapsgesprekken steken in persoonlijke feedback. "Je communiceert te direct", "Je moet meer empathie tonen", of "Je leiderschapsstijl past niet bij het team". Maar wat als je als leider juist wilt praten over de werkelijke keuzes die gemaakt moeten worden? Over wat goed is voor klanten, medewerkers en de samenleving?

Het probleem is dat gesprekken over persoonlijkheid vaak defensiviteit oproepen. Mensen voelen zich aangevallen in hun identiteit. Terwijl gesprekken over waarden en handelen juist verbinding kunnen creëren. Ze richten zich op een gedeeld doel: samen de juiste dingen doen.

Dialoog als fundament voor ethisch leiderschap

Echte gesprekken over het goede doen vereisen meer dan alleen praten. Ze vragen om dialoog - een vorm van communicatie waarbij je niet alleen je standpunt deelt, maar ook openstaat voor andere perspectieven. In plaats van overtuigen, ga je samen op zoek naar wat werkelijk juist is.

Deze dialogische houding is essentieel omdat ethische vraagstukken zelden eenduidige antwoorden hebben. Wat goed is voor aandeelhouders kan slecht zijn voor het milieu. Wat rechtvaardig lijkt voor één groep, kan oneerlijk overkomen op een andere. Alleen door écht te luisteren naar verschillende stemmen kun je tot afgewogen beslissingen komen.

Het morele kompas als gespreksvoering

Maar hoe begin je zo'n gesprek? Een krachtige methode is het samen ontwikkelen van wat je zou kunnen noemen een 'moreel kompas'. Dit is niet een lijst regels of procedures, maar een gezamenlijk begrip van wat jullie als team of organisatie belangrijk vinden. Welke waarden staan centraal? Hoe wegen jullie verschillende belangen tegen elkaar af?

Het mooie van deze benadering is dat het gesprek concreet wordt. In plaats van abstracte discussies over "integriteit" bespreek je echte situaties: "Als een klant vraagt om iets wat technisch mogelijk is, maar ethisch twijfelachtig - hoe beslissen we dan?" Deze praktische voorbeelden maken duidelijk waar jullie staan en helpen om een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen.

Van individueel naar systemisch denken

Een cruciale verschuiving in het gesprek is van "Hoe moet ik als leider zijn?" naar "Hoe kunnen wij als systeem beter functioneren?". Deze systeemgerichte benadering helpt om het gesprek te objectiveren. Je kijkt niet naar persoonlijke eigenschappen, maar naar patronen, interacties en effecten.

Stel je voor dat een team worstelt met besluitvorming over een project dat winst kan opleveren, maar mogelijk schade toebrengt aan een lokale gemeenschap. Een systeemgerichte benadering vraagt: "Welke stakeholders zijn betrokken? Hoe beïnvloeden onze keuzes het bredere systeem? Wat zijn de lange-termijn consequenties?" Dit type vragen helpt om het gesprek te richten op feiten en gevolgen in plaats van op persoonlijke meningen.

Praktische gesprekstechnieken voor ethisch leiderschap

Hoe voer je nu concreet deze gesprekken? Begin met vragen die nieuwsgierigheid oproepen in plaats van defensiviteit. "Wat zou er gebeuren als...?", "Hoe zouden onze klanten hierover denken?", of "Welke lange-termijn gevolgen zien we mogelijk over het hoofd?". Deze vragen nodigen uit tot verkenning in plaats van verdediging.

Een krachtige techniek is het 'perspectief wisselen'. Vraag teamleden om argumenten te bedenken vanuit verschillende stakeholders: de klant, de samenleving, toekomstige generaties, de concurrent die wel ethisch handelt. Deze oefening helpt om buiten de eigen bubbel te kijken en bredere verantwoordelijkheden te zien.

Ook tijdsperspectieven kunnen verhelderend zijn: "Hoe kijken we over vijf jaar terug op deze beslissing? Wat zouden we onszelf dan verwijten als we dit wel doen? En wat als we het niet doen?" Deze vragen helpen om korte-termijn druk te relativeren en focus te houden op wat werkelijk belangrijk is.

De voorbeeldige organisatie als uitkomst

Als deze gesprekstechnieken goed toegepast worden, ontstaat er iets moois: een cultuur waarin ethisch handelen vanzelfsprekend wordt. Niet omdat er regels zijn die dat voorschrijven, maar omdat iedereen begrijpt waarom het belangrijk is. Omdat er een gedeeld begrip is van wat 'goed' betekent in jullie context.

Zo'n cultuur kenmerkt zich door transparantie in besluitvorming, bereidheid om moeilijke gesprekken aan te gaan, en de moed om 'nee' te zeggen tegen kansen die niet passen bij jullie waarden. Het zijn organisaties waar mensen trots zijn om te werken, omdat ze weten dat ze bijdragen aan iets goeds.

Van theorie naar praktijk: je eerste stappen

Hoe begin je morgen met deze andere manier van leiderschapsgesprekken voeren? Start klein maar consequent. Kies één terugkerende vergadering waar je structureel vijf minuten reserveert voor een 'ethiek-check': "Welke keuzes hebben we deze week gemaakt die impact hebben op anderen? Zijn we trots op die keuzes?"

Introduceer ook de gewoonte om bij belangrijke beslissingen expliciet stil te staan bij verschillende perspectieven. Maak het normaal om te vragen: "Hebben we naar alle belanghebbenden gekeken?" Of: "Hoe leggen we deze keuze over vijf jaar uit aan onze kinderen?"

En wanneer je feedback krijgt op je leiderschapsstijl, probeer dan het gesprek om te buigen: "Dank je voor deze feedback. Ik ben vooral benieuwd: hoe kunnen we er samen voor zorgen dat we de juiste keuzes maken voor onze klanten en team? Welke waarden moeten ons daarbij leiden?" Zo verschuif je van defensie naar dialoog, van persoonlijk naar principes.

Conclusie: leiderschap als gezamenlijke reis naar het goede

Het gesprek over de goede dingen doen begint met een fundamentele keuze: ga je in discussie over persoonlijkheden en stijlen, of durf je het echte gesprek aan te gaan over waarden, keuzes en hun consequenties? Zoals Aty Boers in haar podcast benadrukte: leiderschap gaat niet om wie je bent, maar om wat je doet.

Door dialoog centraal te stellen, je morele kompas gezamenlijk te ontwikkelen en systeemgericht te denken, kun je als leider gesprekken faciliteren die werkelijk verschil maken. Gesprekken die niet eindigen in defensiviteit of verwarring, maar in helderheid over jullie gedeelde verantwoordelijkheid voor ethisch handelen.

Het goede nieuws is dat deze benadering niet alleen effectiever is dan traditionele leiderschapsgesprekken - het is ook betekenisvoller. Want uiteindelijk willen we allemaal bijdragen aan iets goeds. Als leider help je anderen en jezelf om dat 'goede' te definiëren en er samen naartoe te werken. Dat is pas echt leiderschap.

Verantwoording: Het doel van deze pagina is om boeken aan te bevelen die het beste passen bij de vraag hoe je als leider het gesprek voert over de goede dingen doen. Managementboek verdiept zich al meer dan 30 jaar in vakliteratuur en gebruikt nu ook AI om de opgebouwde kennis op een relevante en persoonlijke manier uit te serveren.