‘Als je je eigen spelregels bepaalt, win je altijd’

Wat is ze eigenlijk? Coach, motivator, spreker? Met een grote glimlach ontwijkt Sanne van Paassen (32) de vraag. Ze heeft geen zin zich in een hokje te laten duwen. ‘Ik zou het niet weten’, zegt ze. ‘Ik ben Sanne. Ik ben mezelf. Mensen komen naar mij toe om geholpen te worden en naarmate ik ze langer ken, wordt de vertrouwensband steeds sterker. Dan ben ik een sparringpartner, bij wie ze even inchecken om de juiste koers weer te vinden.’
We zitten op een terras in Vlierden, haar geboortedorp in het Brabantse Peelland. Af en toe wordt ons gesprek onderbroken door een voorbijrazende tractor. In deze omgeving voelt Van Paassen  zich thuis. Hier, in de bossen, trainde ze jarenlang voor haar wielercarrière. Acht jaar was ze professional. In  2011, schreef ze de wereldbeker veldrijden – cyclocross – op haar naam. Ze kent alle oneffenheden in de bospaden en weggetjes in de wijde omtrek. Nog steeds klimt ze minimaal drie keer per week op de fiets en trekt ze de natuur in. Een ander bestaan kan ze zich niet voorstellen. Ook haar coachingsgesprekken doet ze het liefst al wandelend of fietsend door de bossen, in lijn met haar aanpak. ‘Ik wil mensen in beweging brengen’, zegt ze.
Haar eigen leven als topsporter is de inspiratie voor het model dat ze heeft uitgewerkt, het Peak Performance Model. Het model kent zeven stappen: het begint met werken aan je energieniveau door gezond te eten, genoeg te slapen en goed te bewegen. Trainen is natuurlijk van belang, uit je comfortzone durven stappen, te durven experimenteren, plezier te maken, niet bang te zijn op te vallen en niet op te geven. Peak Performance betekent niet voortdurend op de toppen van je kunnen willen presteren. High performance is onzin, niemand houdt het vol altijd te presteren. Je moet de juiste momenten kiezen.’

Body en mind
Zelf is Van Paassen ook eens hard tegen haar grenzen aangebotst. Ze had te weinig rust genomen, wilde alsmaar door en negeerde de signalen die haar lichaam gaf. Ze kon niet eens meer de fietstocht naar Deurne volbrengen, drie kilometer verderop. ‘Die dip is voor mijn ontwikkeling belangrijker geweest dan het winnen van het wereldbekerklassement. Zo kwam ik erachter dat je wel lomp kunt doorbeuken, maar dat je lichaam vroeg of laat op de rem trapt als je niet naar je gevoel luistert. Toen begreep ik dat we te veel vanuit ons hoofd leven. Vanuit mijn winnaarsmentaliteit bleef ik maar doorgaan, maar dat werkt niet. En nog durfde ik niet op mezelf te vertrouwen. Ik heb stad en land afgereden om van anderen te horen wat ik mankeerde. Ik wist zelf het antwoord al lang, ik durfde alleen niet naar mijn lichaam te luisteren. ’
De connectie tussen body en mind komt telkens terug in haar boek. Verzorg je lichaam goed, dat is de belangrijkste voorwaarde om optimaal te presteren. Maar vergeet niet naar je gevoel te luisteren, want de boog kan niet altijd gespannen zijn. Voor de onderbouwing van haar verhaal heeft Van Paassen gebruik gemaakt van uiteenlopende bronnen, van filosoof Jung tot de mindfucks van Victor Mids. Ze hecht niet speciaal aan die namen, ze werkt intuïtief. ‘Ik ben geen naslagwerken gaan lezen, ik heb het vanuit flow geschreven’, vertelt ze. ‘Tijdens mijn carrière heb ik altijd notities bijgehouden, als onderdeel van mijn ochtendroutine, en ik heb mezelf de vraag gesteld: hoe werkt het voor mij? Hoe werkt het voor mijn klanten? Welke vraagstukken komen zij tegen? Van daaruit ben ik gaan schrijven. Ik heb alle informatie gebruikt die ik in de loop van mijn carrière heb verzameld.’

Het check-the-box-syndroom
Sport is niet alleen de inspiratie voor het boek, het is ook een metafoor. ‘Ik zie sport als een superbelangrijk onderdeel van het leven. Sport zorgt dat je fit en energiek bent. Met sport kun je ook je grenzen aftasten. Het is goed om te ervaren wat dat met jou doet. Maar ik wil wel dat je de tactieken uit de topsport toepast: periodiseren, de tijd nemen om bij te tanken. Zo leer je hoe je doelgericht een plan kunt uitwerken en te focussen op het proces, niet op het resultaat. Dat helpt je jezelf beter te leren kennen.’
In een van de interviews in haar boek, met oud-wielrenner en dopingzondaar Thomas Dekker, laat Van Paassen zien wat er gebeurt als je te veel op het resultaat gespitst bent. Dekker was al succesvol, maar viel voor de verleiding om alles te willen winnen. Hij greep naar verboden middelen. ‘Thomas is te veel vanuit de ratio gaan denken. Hij creëerde een schijnwerkelijkheid voor zichzelf. Hij dacht dat het normaal was en kon op een bepaald moment niet meer terug. Omdat hij een bekende wielrenner was, is hij daar hard op afgerekend. Maar in het heetst van de strijd doen we allemaal wel eens dingen die niet door de beugel kunnen, ook in het bedrijfsleven of in het dagelijks leven. Dingen die je normaal gesproken niet zou doen, als je er goed over zou nadenken.’
Dat is het gevolg van het ‘check-the-box-syndroom’, zoals Van Paassen het noemt. ‘Veel mensen hebben daar last van. Ze boeken succes en willen meteen op jacht naar het volgende succes, het lijstje afvinken. Ze vergeten te genieten en hun overwinning te vieren. Daarmee doen zij hun gezinnen, gezondheid en vrienden tekort. Wat ik die mensen wil voorhouden: enjoy the ride, focus op het proces. Ga van de high performance naar de peak performance, zodat je duurzaam kunt winnen en het niet ten koste gaat van jezelf. Thomas dacht dat zijn successen hem gelukkiger maakten. En daarvoor is hij recht op zijn doel afgegaan en heeft hij dingen gedaan die niet zo handig waren. Dat heeft hem de das omgedaan.’

Uit de comfortzone
Dit check-the-box-syndroom is niet het enige struikelblok. ‘Wat ik eigenlijk het meest tegenkom, is dat mensen op de automatische piloot leven. Dat ze niet stilstaan bij de vraag wie ze zijn en wat ze eigenlijk willen. Ze zijn te druk en blijven in de ratrace zitten. Natuurlijk is het moeilijk daaruit te stappen. Mensen hebben een hypotheek, zijn gewend aan een bepaald soort leven. Dan is het lastig om een stap terug te doen. Dat maak ik regelmatig mee in mijn praktijk. Ondernemers die voor de buitenwereld succesvol zijn, maar eigenlijk niet gelukkig zijn. Stiekem weten ze wel dat ze eigenlijk iets anders willen, maar ze doen het niet. Omdat ze het fakking spannend vinden.’
Die mensen probeert ze uit hun comfortzone te trekken en opnieuw de regie in handen te laten nemen. ‘Ik confronteer ze met hun keuzes. Waar ben ik mee bezig? Waar moet ik mee kappen en waar moet ik mee doorgaan? Waarom zou je nog om blijven gaan met mensen die alleen maar energie kosten? Waarom zou je naar dat feestje toegaan als je er geen zin in hebt? Alleen omdat anderen het van jou verwachten? Ik snap dat niet. Want wat is het ergste dat kan gebeuren? Maak de stappen nog kleiner dan daarvoor. Zo doe ik het ook met mijn nieuwe project, een coachingshuis dat ik hier in de bossen wil gaan bouwen. Ik ga niet een heel projectplan uitwerken, ik ga gewoon aan de slag, mensen benaderen die mij kunnen helpen. Dat werkt veel beter. Dat wil ik mensen meegeven: ga het gewoon doen, maak het niet groter dan het is. Antwoorden vind je als je in beweging komt.’

Eigen spelregels
In de sport is er aan de meet slechts één winnaar. Is er op deze wereld wel genoeg ruimte voor al die succesvolle mensen? ‘Begrijp me niet verkeerd, dit boek is alleen bedoeld voor mensen die echt boven zichzelf willen uitstijgen. Als je daar geen behoefte aan hebt: prima. Het leven van een topsporter is niet voor iedereen weggelegd. Alleen voor die mensen die echt willen.’
Voor mensen die wel gemotiveerd zijn, is er zonder twijfel genoeg ruimte op deze wereld, vervolgt Van Paassen. ‘We kunnen allemaal winnaars zijn. Het gaat erom dat jij durft te kiezen waar je echt gelukkig van wordt. Dat je daarvoor durft te gaan. Als je je eigen spelregels bepaalt, kun je altijd winnen. Je bepaalt zelf de kaders. Want wat is succes? Voor mij is succes als je blij bent, als je tevreden bent. Succes moet je niet meten in termen van geld, maar in termen van voldoening. En ik denk dat de wereld nog veel meer mensen nodig heeft die vrolijk en energiek in het leven staan. Daar is genoeg ruimte voor. Ik denk dat het zelfs beter is voor onze planeet.’