Wat is de definitie van visionair leiderschap?
Visionaire leiders zijn in elk geval niet mensen die op de tent passen. Visionaire leiders zijn mensen die sporen nalaten. Ze kunnen in elk geval een visie ontwikkelen. En bij visie moet je dan niet meteen denken aan een toekomstvisie, maar mensen die een eigen manier van kijken hebben. Visionaire leiders ontwikkelen ook ambities: ze hebben een droom met een deadline. Ze kunnen ook anderen inspireren, het zijn geen einzelgängers, en ze kunnen volgelingen kweken. Maar ze presteren wel, ze verkopen geen luchtkastelen.
Het aardige is dat je leiderschap niet heel groot maakt. Het gaat niet alleen om de Gandhi’s en Kennedy’s. In ieder schuilt visionair leiderschap. Je maakt het klein. Het is niet iets metafysisch dat in de lucht hangt.
Nee, het gaat mij altijd om persoonlijk leiderschap en niet alleen om de man en vrouw aan de top. Ik sta geen godenzonenbenadering voor. Het gaat om jij en ik en het dagelijks leven. Het begrip visionair leiderschap schrikt veel mensen ook af. Terecht vermoedelijk. Uit Duits onderzoek blijkt dat slechts 15% van de leiders visionaire leiders zijn op basis van de kenmerken die ik in de vorige vraag schetste. Ik sprak eens een receptionist die op geheel eigen wijze een parkeergarage had ingericht. Die was daar terecht erg trots op. Dus ook op de werkvloer heb je visionair leiderschap. Dat is dus wat anders dan allemaal Richard Branson willen zijn of op een skippybal een briljant idee verzinnen.
Realiseer je ook dat visies soms tijd kosten. Dat wordt vaak onderschat. Starbucks kwam pas na jaren tot leven nadat een marketingmanager kwaliteit, experience en een maatschappelijk doel wist te combineren. De Ikea-oprichter deed twintig jaar lang maar wat voordat zijn bedrijf echt vorm kreeg. De ‘big idea’ is meestal niet direct voorhanden.
Hoe is het gesteld met visionair leiderschap in Nederland?
Wij zijn niet een land dat excelleert in grote visies. Dus ik denk dat dat ook wel in de buurt van die 15% komt uit de vorige vraag. Daar word ik niet vrolijk van moet ik eerlijk zeggen. We zijn erg in de sleur terechtgekomen en koersen op de automatische piloot.
Wat is jouw pleidooi? Moet er iemand aan de top staan als visionair leider, of moet het in een ieder zitten?
Het valt me op dat organisaties geen enkel idee hebben waar mensen met visionaire ideeën zitten. Eenvoudige lijstjes met wie jouw ambassadeurs of volgelingen als leider zijn… Als je dat vraagt, volgt er meestal een diepe stilte. Het industriële model loopt op zijn laatste benen. We hebben zoveel mogelijkheden dat we wel eigen keuzes moeten maken; eigen dromen moeten verwezenlijken. Zin en inspiratie zijn steeds belangrijke factoren geworden. Visionair leiderschap wordt gevraagd en alleen op de tent passen is niet wat op dit moment wordt gevraagd.