Over Jaap van Slooten
Prof.mr. J.M. van Slooten is hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam en advocaat bij Stibbe.
Hanneke Bennaars,
Jaap van Slooten,
Evert Verhulp,
Mies Westerveld
e.a.
De werknemerachtige in het sociaal recht
Een verkenning
Gebonden Nederlands 2018 1e druk 9789013145977Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Samenvatting
Het percentage werkers zonder arbeidsovereenkomst stijgt. Daarmee neemt ook de vraag naar inzicht in de rechten en plichten van deze doelgroep toe. In deze titel vindt u een helder overzicht van deze ontwikkeling. Een serieuze must voor iedereen met interesse in de toekomst van het arbeidsrecht.
De arbeidsmarkt is geleidelijk aan het veranderen. Steeds meer werkers gaan zonder arbeidsovereenkomst aan de slag. Denk hierbij aan het toenemend aantal ZZP’ers en vrijwilligers. Dit werpt een volgende essentiële vraag op: hoe zit het eigenlijk met de rechten en plichten van deze groep?
De werknemerachtige in het sociaal recht: een verkenning werpt een beschouwende blik op exact deze kwestie. Aan de hand van klassieke arbeidsrechtelijke thema’s wordt het onderwerp grondig uitgediept. Hiermee is het de eerste titel met een compleet, gebundeld overzicht van rechten en plichten van werkers zonder arbeidsovereenkomst.
De titel behandelt het gehele onderwerp op systematische wijze. Zo komen beschermende bepalingen in het contractenrecht aan de orde, net als arbeidsomstandigheden, arbeidstijden en loon. Ook collectieve onderwerpen als het cao-recht, het stakingsrecht en het medezeggenschapsrecht blijven niet onbenoemd.
De uitgave neemt waar relevant ook een Europeesrechtelijke benadering van de schijnzelfstandige. Tot slot schenkt de titel aandacht aan fiscale aspecten, het pensioenrecht en de sociale zekerheid.
Niet eerder werd dit onderwerp op een dergelijke gestructureerde wijze behandeld. Hiermee worden de complexe onderliggende vraagstukken voor een brede doelgroep toegankelijk.
De werknemerachtige in het sociaal recht: een verkenning is een must voor iedereen die zich beleidsmatig, vakmatig of wetenschappelijk bezighoudt met de ‘vast- en flex’-discussie en de toekomst van het arbeidsrecht.
Specificaties
ISBN13:9789013145977
Taal:Nederlands
Bindwijze:gebonden
Aantal pagina's:248
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:1
Verschijningsdatum:9-2-2018
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Arbeidsrecht: algemeen
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Over Evert Verhulp
Evert Verhulp is hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam.
Inhoudsopgave
DEEL I Inleiding / 1
HOOFDSTUK 1
De werknemerachtige in het sociaal recht: woord vooraf / 3
Hanneke Bennaars
1.1 Inleiding / 3
1.2 Probleemstelling en onderzoeksverantwoording / 5
1.2.1 Object van het onderzoek / 5
1.2.2 Probleemstelling / 7
1.3 Opzet en opbouw van het boek / 7
HOOFDSTUK 2
De werknemerachtige vanuit historisch perspectief / 9
Robert Knegt
2.1 Inleiding / 9
2.2 Een analytisch model van arbeidsverhoudingen / 11
2.3 De arbeidsovereenkomst / 13
2.3.1 De opkomst van de arbeidsovereenkomst en haar onderscheid van andere modellen / 14
2.3.2 Onderschikking / 17
2.3.3 Naar een ‘historisch compromis’ / 19
2.4 Is bescherming een privilege van werknemers? / 19
2.5 Werknemerachtige werkers in de negentiende-eeuwse manufactuur: de case van de Duitse textiel / 21
2.6 Conclusie / 25
HOOFDSTUK 3
Arbeidsovereenkomstenrecht / 29
Evert Verhulp
3.1 Inleiding / 29
3.2 De arbeidsovereenkomst als uitgangspunt / 30
3.3 De werking van het arbeidsrecht gedifferentieerd / 32
3.4 De werkende en de arbeid veranderen / 34
3.5 De aansluiting van de arbeidsovereenkomst op de wijze waarop de arbeid wordt verricht / 36
3.6 Conclusie / 37
HOOFDSTUK 4
Civielrechtelijke regulering / 39
Jaap van Slooten
4.1 Inleiding / 39
4.2 Categorieën bronnen van regulering / 41
4.3 Terzijde: de basisregulering / 42
4.4 Analyse / 44
4.5 Conclusie / 50
HOOFDSTUK 5
Fiscaal perspectief / 51
Ton Mertens
5.1 Inleiding / 51
5.2 Historische schets: belastingheffing over inkomen / 52
5.3 Het actuele stelsel / 55
5.3.1 Het huidige stelsel van de inkomstenbelasting / 55
5.3.2 De loonbelasting als voorheffing / 56
5.3.3 Verhouding met sociale verzekeringspremies / 56
5.3.4 Juridische verschuldigdheid loonheffingen / 58
5.4 De verschillen nader beschouwd / 59
5.4.1 Categorisering / 59
5.4.2 Subject / 60
5.4.3 Object / 60
5.4.4 Tarief / 63
5.4.5 Wijze van heffen / 63
5.4.6 Conclusie / 64
5.5 Waartoe hebben de verschillen in fiscale behandeling geleid? / 65
5.5.1 Toename werknemerachtigen / 65
5.5.2 Handhaving en de VAR / 67
5.5.3 De Wet DBA: het afschaffen van de VAR / 68
5.5.4 De Commissie-Boot / 69
5.6 Rechtsgronden voor het wegnemen van de verschillen / 71
5.6.1 Neutraliteit versus instrumentalisme / 71
5.6.2 Het beginsel van de minste pijn / 73
5.6.3 Conclusie / 75
DEEL II Capita Selecta / 77
HOOFDSTUK 6
Publiek arbeidsrecht en de werknemerachtige / 79
Hanneke Bennaars & Jan Popma
6.1 Inleiding / 79
6.2 Arbeidsomstandigheden, arbeidstijden en beloning van werknemerachtigen / 81
6.3 Arbeidsomstandighedenwetgeving / 86
6.4 Arbeidstijden / 92
6.5 Bepalingen omtrent loon / 98
6.6 Conclusie / 105
HOOFDSTUK 7
Medezeggenschap / 107
Ilse Zaal
7.1 Inleiding / 107
7.2 De personele reikwijdte / 108
7.2.1 In de onderneming werkzame personen / 108
7.2.2 Het actief en passief kiesrecht / 109
7.2.3 Het begrip belanghebbende / 110
7.3 De temporele reikwijdte van de WOR: de zittingsduur van de OR / 110
7.4 De materiële reikwijdte / 111
7.4.1 De bevoegdheden van de OR / 111
7.4.2 Het belang van medezeggenschap van werknemerachtigen (?) / 112
7.5 Mogelijkheden tot uitbreiding van de WOR ten behoeve van werknemerachtigen / 114
7.5.1 Niveau 2: de werknemerachtige praat actief mee / 115
7.5.2 Niveau 3: de werknemerachtige wordt onderdeel van de medezeggenschap / 115
7.6 Wet melding collectief ontslag / 117
7.7 Andere (onverplichte) vormen van medezeggenschap / 118
7.8 Conclusie / 118
HOOFDSTUK 8
Collectief onderhandelen en organiseren / 121
Niels Jansen
8.1 Inleiding / 121
8.2 Het recht op collectief onderhandelen / 123
8.2.1 Vooraf / 123
8.2.2 De Wet CAO / 123
8.2.3 De Wet AVV / 126
8.3 Organisatie en de vrijheid van vereniging / 127
8.4 Internationale dimensie / 130
8.5 Het mededingingsrecht en collectieve overeenkomsten / 130
8.5.1 Inleiding / 130
8.5.2 De cao-exceptie in het Europese recht / 131
8.5.3 De reikwijdte van de cao-exceptie nader beschouwd / 132
8.6 Conclusie / 138
HOOFDSTUK 9
Het recht op collectieve actie / 141
Marloes Diepenbach
9.1 Inleiding / 141
9.2 Het collectieve actierecht voor werknemers in Nederland / 142
9.2.1 Huidige toetsingskader geoorloofdheid collectieve actie werknemers / 144
9.3 Collectieve actie en zelfstandigen / 147
9.3.1 Hoe oordeelt de rechter over collectieve acties van zelfstandigen? / 148
9.3.2 De zelfstandige en het recht op collectieve actie – opvattingen in de literatuur / 151
9.4 Conclusie / 153
HOOFDSTUK 10
Pensioen / 155
Mark Boumans & Erik Lutjens
10.1 Inleiding / 155
10.2 Zelfstandigen in het Nederlands pensioenstelsel / 157
10.2.1 Algemeen / 157
10.2.2 Eerste pijler: wettelijke sociale zekerheid / 157
10.2.3 Tweede pijler: aanvullend pensioen / 158
10.2.4 Derde pijler: individuele regelingen / 160
10.2.5 Een vierde en vijfde pijler / 161
10.3 Uitgangspunten overheidsbeleid en pensioenopbouw van zelfstandigen / 162
10.3.1 Uitgangspunt overheidsbeleid / 162
10.3.2 Pensioenopbouw van zelfstandigen / 163
10.4 Zelfstandigen en de Pensioenwet / 165
10.4.1 Pensioenwet: achtergrond en doelstelling / 165
10.4.2 Personele werkingssfeer / 166
10.4.3 Vrijwillige voortzetting / 167
10.4.4 De pensioenuitvoerders en hun bevoegdheden / 168
10.5 Zelfstandigen en verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds / 169
10.5.1 Wet Bpf 2000: achtergrond en doelstelling / 169
10.5.2 Personele werkingssfeer / 170
10.5.3 Zelfstandigen onder verplichtstelling / 171
10.5.4 Representativiteit en de zelfstandigen / 171
10.5.5 Premiebetaling en de zelfstandigen / 173
10.6 Zelfstandigen in een beroepspensioenregeling / 173
10.6.1 Wet verplichte beroepspensioenregeling: achtergrond en doelstelling / 173
10.6.2 Personele werkingssfeer / 174
10.6.3 Representativiteit / 176
10.7 Zelfstandigen en het fiscaal kader in de tweede pijler / 177
10.7.1 Totstandkoming fiscaal pensioenkader voor zelfstandigen / 177
10.7.2 IB-Witteveenkader voor zelfstandigen / 178
10.8 Europeesrechtelijk kader pensioen voor zelfstandigen / 179
10.8.1 Europese invloed via harmonisatie en coördinatie / 179
10.8.2 Pensioenstelsels EU-lidstaten / 180
10.8.3 Toegang zelfstandigen / 180
10.8.4 Beleidsinstrumenten EU op pensioengebied in relatie tot zelfstandigen / 181
10.8.5 Richtlijn 2003/41/EG / 182
10.8.6 In mededingingsrechtelijk perspectief / 183
10.9 Ontwikkelingen ten aanzien van pensioen voor zelfstandigen / 186
10.9.1 Verhoogde aandacht / 186
10.9.2 Maatregelen Witteveenakkoord / 187
10.9.3 Initiatieven in de derde pijler / 188
10.10 De toekomst van het pensioenstelsel / 188
10.11 De huidige pensioenpositie van zelfstandigen samengevat en voorstellen voor verbetering / 190
10.11.1 Samenvatting pensioen voor zelfstandigen / 190
10.11.2 Voorstellen voor verbetering / 191
HOOFDSTUK 11
Sociale zekerheid / 195
Mies Westerveld
11.1 Inleiding / 195
11.2 De Nederlandse sociale zekerheid: een ontwikkeling in vijf fasen / 196
11.3 Inkomensbescherming: in- en uitsluiting / 201
11.3.1 Verzekerd werknemerschap. Het wettelijk regiem / 201
11.3.2 Werknemersverzekeringen: complicaties en rechtsvragen / 204
11.4 Sociale zekerheid als springplank voor werknemerachtige arbeid / 205
11.4.1 Het wettelijk regiem / 206
11.4.2 Complicaties en rechtsvragen / 208
11.5 Conclusie / 209
HOOFDSTUK 12
De werknemerachtige in het sociaal recht: conclusie / 213
Jaap van Slooten & Mies Westerveld
12.1 Inleiding / 213
12.2 Diverse soorten werknemerachtigen / 214
12.3 Rubricering van oplossingen / 215
12.4 Knelpunten en oplossingen per rechtsgebied / 215
12.5 Conclusie / 219
Auteursgegevens / 223
Literatuur / 225
HOOFDSTUK 1
De werknemerachtige in het sociaal recht: woord vooraf / 3
Hanneke Bennaars
1.1 Inleiding / 3
1.2 Probleemstelling en onderzoeksverantwoording / 5
1.2.1 Object van het onderzoek / 5
1.2.2 Probleemstelling / 7
1.3 Opzet en opbouw van het boek / 7
HOOFDSTUK 2
De werknemerachtige vanuit historisch perspectief / 9
Robert Knegt
2.1 Inleiding / 9
2.2 Een analytisch model van arbeidsverhoudingen / 11
2.3 De arbeidsovereenkomst / 13
2.3.1 De opkomst van de arbeidsovereenkomst en haar onderscheid van andere modellen / 14
2.3.2 Onderschikking / 17
2.3.3 Naar een ‘historisch compromis’ / 19
2.4 Is bescherming een privilege van werknemers? / 19
2.5 Werknemerachtige werkers in de negentiende-eeuwse manufactuur: de case van de Duitse textiel / 21
2.6 Conclusie / 25
HOOFDSTUK 3
Arbeidsovereenkomstenrecht / 29
Evert Verhulp
3.1 Inleiding / 29
3.2 De arbeidsovereenkomst als uitgangspunt / 30
3.3 De werking van het arbeidsrecht gedifferentieerd / 32
3.4 De werkende en de arbeid veranderen / 34
3.5 De aansluiting van de arbeidsovereenkomst op de wijze waarop de arbeid wordt verricht / 36
3.6 Conclusie / 37
HOOFDSTUK 4
Civielrechtelijke regulering / 39
Jaap van Slooten
4.1 Inleiding / 39
4.2 Categorieën bronnen van regulering / 41
4.3 Terzijde: de basisregulering / 42
4.4 Analyse / 44
4.5 Conclusie / 50
HOOFDSTUK 5
Fiscaal perspectief / 51
Ton Mertens
5.1 Inleiding / 51
5.2 Historische schets: belastingheffing over inkomen / 52
5.3 Het actuele stelsel / 55
5.3.1 Het huidige stelsel van de inkomstenbelasting / 55
5.3.2 De loonbelasting als voorheffing / 56
5.3.3 Verhouding met sociale verzekeringspremies / 56
5.3.4 Juridische verschuldigdheid loonheffingen / 58
5.4 De verschillen nader beschouwd / 59
5.4.1 Categorisering / 59
5.4.2 Subject / 60
5.4.3 Object / 60
5.4.4 Tarief / 63
5.4.5 Wijze van heffen / 63
5.4.6 Conclusie / 64
5.5 Waartoe hebben de verschillen in fiscale behandeling geleid? / 65
5.5.1 Toename werknemerachtigen / 65
5.5.2 Handhaving en de VAR / 67
5.5.3 De Wet DBA: het afschaffen van de VAR / 68
5.5.4 De Commissie-Boot / 69
5.6 Rechtsgronden voor het wegnemen van de verschillen / 71
5.6.1 Neutraliteit versus instrumentalisme / 71
5.6.2 Het beginsel van de minste pijn / 73
5.6.3 Conclusie / 75
DEEL II Capita Selecta / 77
HOOFDSTUK 6
Publiek arbeidsrecht en de werknemerachtige / 79
Hanneke Bennaars & Jan Popma
6.1 Inleiding / 79
6.2 Arbeidsomstandigheden, arbeidstijden en beloning van werknemerachtigen / 81
6.3 Arbeidsomstandighedenwetgeving / 86
6.4 Arbeidstijden / 92
6.5 Bepalingen omtrent loon / 98
6.6 Conclusie / 105
HOOFDSTUK 7
Medezeggenschap / 107
Ilse Zaal
7.1 Inleiding / 107
7.2 De personele reikwijdte / 108
7.2.1 In de onderneming werkzame personen / 108
7.2.2 Het actief en passief kiesrecht / 109
7.2.3 Het begrip belanghebbende / 110
7.3 De temporele reikwijdte van de WOR: de zittingsduur van de OR / 110
7.4 De materiële reikwijdte / 111
7.4.1 De bevoegdheden van de OR / 111
7.4.2 Het belang van medezeggenschap van werknemerachtigen (?) / 112
7.5 Mogelijkheden tot uitbreiding van de WOR ten behoeve van werknemerachtigen / 114
7.5.1 Niveau 2: de werknemerachtige praat actief mee / 115
7.5.2 Niveau 3: de werknemerachtige wordt onderdeel van de medezeggenschap / 115
7.6 Wet melding collectief ontslag / 117
7.7 Andere (onverplichte) vormen van medezeggenschap / 118
7.8 Conclusie / 118
HOOFDSTUK 8
Collectief onderhandelen en organiseren / 121
Niels Jansen
8.1 Inleiding / 121
8.2 Het recht op collectief onderhandelen / 123
8.2.1 Vooraf / 123
8.2.2 De Wet CAO / 123
8.2.3 De Wet AVV / 126
8.3 Organisatie en de vrijheid van vereniging / 127
8.4 Internationale dimensie / 130
8.5 Het mededingingsrecht en collectieve overeenkomsten / 130
8.5.1 Inleiding / 130
8.5.2 De cao-exceptie in het Europese recht / 131
8.5.3 De reikwijdte van de cao-exceptie nader beschouwd / 132
8.6 Conclusie / 138
HOOFDSTUK 9
Het recht op collectieve actie / 141
Marloes Diepenbach
9.1 Inleiding / 141
9.2 Het collectieve actierecht voor werknemers in Nederland / 142
9.2.1 Huidige toetsingskader geoorloofdheid collectieve actie werknemers / 144
9.3 Collectieve actie en zelfstandigen / 147
9.3.1 Hoe oordeelt de rechter over collectieve acties van zelfstandigen? / 148
9.3.2 De zelfstandige en het recht op collectieve actie – opvattingen in de literatuur / 151
9.4 Conclusie / 153
HOOFDSTUK 10
Pensioen / 155
Mark Boumans & Erik Lutjens
10.1 Inleiding / 155
10.2 Zelfstandigen in het Nederlands pensioenstelsel / 157
10.2.1 Algemeen / 157
10.2.2 Eerste pijler: wettelijke sociale zekerheid / 157
10.2.3 Tweede pijler: aanvullend pensioen / 158
10.2.4 Derde pijler: individuele regelingen / 160
10.2.5 Een vierde en vijfde pijler / 161
10.3 Uitgangspunten overheidsbeleid en pensioenopbouw van zelfstandigen / 162
10.3.1 Uitgangspunt overheidsbeleid / 162
10.3.2 Pensioenopbouw van zelfstandigen / 163
10.4 Zelfstandigen en de Pensioenwet / 165
10.4.1 Pensioenwet: achtergrond en doelstelling / 165
10.4.2 Personele werkingssfeer / 166
10.4.3 Vrijwillige voortzetting / 167
10.4.4 De pensioenuitvoerders en hun bevoegdheden / 168
10.5 Zelfstandigen en verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds / 169
10.5.1 Wet Bpf 2000: achtergrond en doelstelling / 169
10.5.2 Personele werkingssfeer / 170
10.5.3 Zelfstandigen onder verplichtstelling / 171
10.5.4 Representativiteit en de zelfstandigen / 171
10.5.5 Premiebetaling en de zelfstandigen / 173
10.6 Zelfstandigen in een beroepspensioenregeling / 173
10.6.1 Wet verplichte beroepspensioenregeling: achtergrond en doelstelling / 173
10.6.2 Personele werkingssfeer / 174
10.6.3 Representativiteit / 176
10.7 Zelfstandigen en het fiscaal kader in de tweede pijler / 177
10.7.1 Totstandkoming fiscaal pensioenkader voor zelfstandigen / 177
10.7.2 IB-Witteveenkader voor zelfstandigen / 178
10.8 Europeesrechtelijk kader pensioen voor zelfstandigen / 179
10.8.1 Europese invloed via harmonisatie en coördinatie / 179
10.8.2 Pensioenstelsels EU-lidstaten / 180
10.8.3 Toegang zelfstandigen / 180
10.8.4 Beleidsinstrumenten EU op pensioengebied in relatie tot zelfstandigen / 181
10.8.5 Richtlijn 2003/41/EG / 182
10.8.6 In mededingingsrechtelijk perspectief / 183
10.9 Ontwikkelingen ten aanzien van pensioen voor zelfstandigen / 186
10.9.1 Verhoogde aandacht / 186
10.9.2 Maatregelen Witteveenakkoord / 187
10.9.3 Initiatieven in de derde pijler / 188
10.10 De toekomst van het pensioenstelsel / 188
10.11 De huidige pensioenpositie van zelfstandigen samengevat en voorstellen voor verbetering / 190
10.11.1 Samenvatting pensioen voor zelfstandigen / 190
10.11.2 Voorstellen voor verbetering / 191
HOOFDSTUK 11
Sociale zekerheid / 195
Mies Westerveld
11.1 Inleiding / 195
11.2 De Nederlandse sociale zekerheid: een ontwikkeling in vijf fasen / 196
11.3 Inkomensbescherming: in- en uitsluiting / 201
11.3.1 Verzekerd werknemerschap. Het wettelijk regiem / 201
11.3.2 Werknemersverzekeringen: complicaties en rechtsvragen / 204
11.4 Sociale zekerheid als springplank voor werknemerachtige arbeid / 205
11.4.1 Het wettelijk regiem / 206
11.4.2 Complicaties en rechtsvragen / 208
11.5 Conclusie / 209
HOOFDSTUK 12
De werknemerachtige in het sociaal recht: conclusie / 213
Jaap van Slooten & Mies Westerveld
12.1 Inleiding / 213
12.2 Diverse soorten werknemerachtigen / 214
12.3 Rubricering van oplossingen / 215
12.4 Knelpunten en oplossingen per rechtsgebied / 215
12.5 Conclusie / 219
Auteursgegevens / 223
Literatuur / 225
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
