Constitutioneel procesrecht

Deze studie richt zich op een van de grootste, moderne uitdagingen voor de Nederlandse rechter: zijn groeiende rol in grote politieke en maatschappelijke kwesties – oftewel zijn ‘constitutionele rechtspraak’ – en het procesrecht dat die rol in goede banen moet leiden.

In Constitutioneel procesrecht wordt het procesrecht dat de constitutionele rol van de Nederlandse rechter in banen leidt, onderzocht. Hoe bepaalt de rechter daarin zijn positie ten opzichte van het politieke domein? En zijn onze procedures op die bijzondere constitutionele taakuitoefening wel afgestemd? Het boek bevat een kritische analyse van mechanismen die de rechter gebruikt om de grenzen aan zijn constitutionele rol te bepalen – waaronder varianten op een political question-doctrine, het verbod op wetgevingsbevelen en de jurisprudentie over de grenzen van de rechtsvormende taak – en doet voorstellen voor nieuwe normen van grensbepaling. Inspiratie voor procesrechtelijke aanpassingen zoekt deze studie over de grens, onder meer bij het Duitse Bundesverfassungsgericht en het Amerikaanse Hooggerechtshof. In landen met en zonder constitutioneel hof is het constitutioneel procesrecht namelijk een vast onderwerp van rechtswetenschappelijke studie. In Nederland is het dat nog niet. Dit proefschrift introduceert dit nieuwe deelgebied van het recht en beoogt de ontwikkeling ervan vooruit te brengen.

Constitutioneel procesrecht is relevant voor diverse doelgroepen. Ten eerste is de titel relevant voor rechtswetenschappers, die zich bezig houden met rechtspraak in politiek en maatschappelijke gevoelige kwesties, de vraag hoe de rechter zijn plaats in de trias moet bepalen en constitutionele toetsing. Daarnaast hebben rechters (civiel, straf en bestuurs) baat bij de titel, die moeten oordelen over de constitutionele kwesties waarover deze studie gaat, onder meer bij toetsing van de wet aan verdragen en Europees recht en in algemeenbelangacties tegen de Staat.

Ook is de uitgave relevant voor advocaten, die in genoemde zaken optreden zowel aan de zijde van de burger als de overheid. Daarnaast hebben politiek ambtsdragers, die zich moeten verhouden tot de rechterlijke uitspraken in grote maatschappelijke kwesties baat bij de uitgave.

Constitutioneel procesrecht:
- De wetenschappelijke uitwerking van een nieuw deelterrein van het recht: het Nederlands constitutioneel procesrecht;
- Een kritische en systematische reflectie op bekende leerstukken waarmee de rechter zijn positie tegenover de wetgever afbakent, zoals het verbod op wetgevingsbevelen en de grenzen van de rechtsvormende taak;
- Concrete, nieuwe en op rechtsvergelijking gestoelde oplossingen voor de uitdagingen waarvoor de Nederlandse constitutionele rechter zich gesteld ziet, onder meer door voorstellen voor procesrechtelijke mechanismen en manieren voor de rechter om zijn grenzen in de trias te bewaken.