De aanpak van malafide pandeigenaren & de handhaving van de Woningwet

1 Inleiding 9
1.1 Doelstelling Wet versterking handhavingsinstrumentarium Woningwet 10
1.2 Onderzoeksvragen en doelstelling 11
1.3 Begripsbepaling en afbakening 11
1.4 Onderzoeksmethoden 13
1.5 Leeswijzer 14

2 Juridische analyse van de Woningwet 15
2.1 Begrippen gebouw, bouwwerk, open erf en terrein 16
2.2 Reikwijdte en handhaving art. 1b Woningwet (Bouwbesluit 2012) 16
2.2.1 Achterstallig onderhoud en brandgevaar 18
2.2.2 Illegale hotels en brandgevaar 18
2.2.3 Hinder en vervuiling 19
2.2.4 Geschillen over wijze van handhaving 20
2.3 Reikwijdte en handhaving art. 1a Woningwet (zorgplichten) 22
2.3.1 Zorgplicht in lid 1 voor eigenaar 23
2.3.2 Zorgplicht in lid 2 voor bouwer, gebruiker en sloper 25
2.3.3 Onderzoeksplicht in lid 3 27
2.4 Opleggen bestuurlijke boete op basis van art. 92a Woningwet 28
2.5 Sluiten op basis van art. 17 Woningwet 31
2.6 Beheerovername op basis van art. 13b Woningwet 33
2.7 Beheervergoeding art. 14 Woningwet 37
2.8 Aan art. 13b Woningwet verbonden wetsbepalingen 38
2.8.1 Sluiting op grond van verordening als bedoeld in art. 174 Gemeentewet 38
2.8.2 Sluiting op grond van art. 174a Gemeentewet 39
2.8.3 Sluiting op grond van art. 13b Opiumwet 40
2.8.4 Onteigening op basis van art. 77 Onteigeningswet 41
2.9 Conclusie 42


3 Gemeentelijk beleid over de handhaving van de Woningwet 43
3.1 Algemene handhaving Woningwet en aanpak malafide pandeigenaren 44
3.2 Wet versterking handhavingsinstrumentarium Woningwet 45
3.3 Conclusie 46

4 Kwantitatief onderzoek toepassing handhavingsinstrumentarium 47
4.1 Toepassing handhavingsinstrumentarium in 2015 en 2016 48
4.1.1 Opleggen last onder dwangsom Woningwet 48
4.1.2 Opleggen last onder bestuursdwang Woningwet 50
4.1.3 Opleggen bestuurlijke boete Woningwet 51
4.1.4 Sluiting art. 17 Woningwet 52
4.1.5 Sluiting art. 174a Gemeentewet 52
4.1.6 Sluiting verordening als bedoeld in art. 174 Gemeentewet 53
4.1.7 Sluiting art. 13b Opiumwet 54
4.1.8 Beheerovername 58
4.1.9 Onteigening 58
4.2 Conclusie 59

5 Kwalitatief onderzoek toepassing handhavingsinstrumentarium 61
5.1 Ervaren problematiek: incidentele overtredingen 62
5.2 Ervaren problematiek: malafide pandeigenaren 62
5.2.1 Soorten bewoners 64
5.2.2 Soorten problemen 64
5.2.3 Reacties op handhaving 68
5.3 Gemeentelijk toezicht op naleving Woningwet 70
5.4 Beleid aanpak malafide pandeigenaren 71
5.5 Opvattingen over Wet versterking handhavingsinstrumentarium Woningwet 73
5.6 Waarschuwingen 75
5.7 De last onder dwangsom en bestuursdwang 77
5.7.1 Last onder dwangsom 77
5.7.2 Last onder bestuursdwang 80
5.8 Opleggen van bestuurlijke boetes op grond van de Woningwet 81
5.9 Sluiten van panden 84
5.9.1 Sluiting art. 17 Woningwet 85
5.9.2 Sluiting art. 13b Opiumwet 87
5.9.3 Sluiting art. 174a Gemeentewet 88
5.9.4 Andere ‘sluitingen’ 88
5.10 Toepassing van de beheerovername 88

5.11 Toepassing van de Onteigeningswet 92
5.12 Conclusie 92

6 Strafrechtelijke handhaving van de Woningwet 95
6.1 Woningwet en de Wet op de economische delicten 95
6.2 Strafrechtelijke handhaving Woningwet in de praktijk 99
6.2.1 Kwantitatieve gegevens over strafrechtelijke handhaving Woningwet 99
6.2.2 Jurisprudentie over strafrechtelijke handhaving Woningwet 100
6.2.3 Geïnterviewde gemeenteambtenaren over strafrechtelijke handhaving 102
6.3 Conclusie 105

7 Conclusie 107
7.1 Aard problematiek: incidentele overtredingen en malafide pandeigenaren 108
7.2 Toepassing van het instrumentarium en knelpunten 109
7.2.1 Vriendelijke fase en waarschuwingen 109
7.2.2 Last onder dwangsom en bestuursdwang 110
7.2.3 Bestuurlijke boete 111
7.2.4 Sluitingen 112
7.2.5 Beheerovername 112
7.2.6 Onteigenen 113
7.3 Strafrechtelijke handhaving en rol Openbaar Ministerie 113
7.4 Werking Wet versterking handhavingsinstrumentarium Woningwet 114
7.5 Afsluiting 115

8 Geraadpleegde bronnen 117
8.1 Literatuur 117
8.2 Beleidsdocumenten 118
8.3 Jurisprudentie 126
8.4 Kamerstukken 134

Vragenlijst survey 135
Topic list interviews 137