Kernthema's in de methodologie

Dankwoord 13
Introductie 15
De auteur, een methodologenwandel 25

Deel I Wat, hoe en waarom we onderzoeken

1 Onderzoek met een extern doel 33
1.1 Handelingsproblemen in soorten en maten 33
1.2 Soort probleemanalyse per probleemtype 35
1.3 Drie modellen van praktijkgericht onderzoek 40
1.4 Hoe uit deze modellen te kiezen? 42
1.5 Verwarrende namen en praktijken 51
1.6 Een eigen status en methodologie 55

2 Diagnose als fundament van verandering 61
2.1 Diagnose is complexer dan gedacht 62
2.2 Causale modellering als hulpmiddel 66
2.3 Vuistregels die niet kloppen 73
2.4 Keuze van een oplossingsrichting 79
2.5 Drie typen diagnostisch onderzoek 84
2.6 Diagnose multivariaat gezien 87

3 Observatie: archetype van onderzoek 91
3.1 Waarneming in sociale disciplines 92
3.2 Waarneming per onderzoeksdomein 94
3.3 Zwakte van het stellen van vragen 99
3.4 Waarom twee ogen en één mond 102
3.5 Observatie kost veel tijd 109
3.6 Zonder training geen betrouwbaarheid 111

4 Wat onderzoekers bezielt 117
4.1 Samenleving als inspiratiebron 118
4.2 Wetenschapsfilosofie als kompas 122
4.3 Theorie als voedingsbodem 125
4.4 Implicaties voor het onderwijs 127

Deel II Strategieën maken het kennisproduct

5 Hoe sterk is kwantitatief onderzoek 133
5.1 Meetfouten vergezellen een survey 134
5.2 Zeven vereisten voor causaal bewijs 138
5.3 Weerbarstige empirische bewijsvoering 142
5.4 Strategieën voor causaal onderzoek 146
5.5 Verschillen staan niet voor veranderingen 153
5.6 Non-response verwoestend voor resultaten 158
5.7 Waarom dan nog een survey? 159

6 Causale modellering van de werkelijkheid 163
6.1 Correlatie en causaliteit 164
6.2 Nomothetische verklaring 168
6.3 Verklaring versus beheersing 175
6.4 Pad- versus sd-modellen 182
6.5 And never the twain shall meet 186

7 Spel met zicht op menselijk gedrag 191
7.1 Gaming als exploratief experiment 192
7.2 Gaming als modellering van de werkelijkheid 195
7.3 Gaming als vorm van participatief onderzoek 198
7.4 Sterkten en kansen 201
7.5 Beperkingen en bedreigingen 210

8 Case study als onderzoeksstrategie 215
8.1 Gevalstudie: valse of eigen identiteit? 215
8.2 De valkuil van reductionisme 218
8.3 Holisme als kenmerk en uitdaging 223
8.4 De case study herbeschouwd 229

9 Onderzoek: from scratch of geleid 235
9.1 De onderzoeker al dan niet gestuurd 236
9.2 Zoeken naar de bekende weg 242
9.3 Waarom een onderzoek sturing geven 244
9.4 Waarom de onderzoeker vrijlaten 251

Deel III Onderzoekers vakmanschap

10 Probleemstelling: van volzin tot methodiek 259
10.1 Methodologie in warrige evolutie 260
10.2 Het zwarte gat van onderzoek 266
10.3 Helder wat en waarom van onderzoek 268
10.4 Een vlotte uitvoering van onderzoek 272
10.5 Zinvolle onderzoeksresultaten 278

11 Openheid betrachten en distantie bewaren 285
11.1 Transparantie waarvan 286
11.2 Waarom openheid belangrijk is 290
11.3 Hoe een onderzoek werkelijk verloopt 298
11.4 Tussen ontvankelijkheid en distantie 301

12 Argumenteren in de wetenschap 309
12.1 Klassieke argumentatieleer ontoereikend 309
12.2 Wanneer en hoeveel argumenteren 312
12.3 Argumentatieobjecten, -gronden en -doelen 315
12.4 Twee modellen van argumentatie 322
12.5 Implicaties voor het onderwijs 326

13 Wetenschapsfilosofie: franje of frame? 333
13.1 De praktijk van onderzoek 334
13.2 Heeft methodologie invloed? 340
13.3 Wetenschapsfilosofie in de praktijk 343
13.4 Implicaties voor het onderwijs 352

14 Hoe studenten (niet) leren onderzoeken 355
14.1 Methodeonderwijs deficiënt en achterhaald 356
14.2 Academisch vakmanschap 362
14.3 Omstreden primaat van de rede 366
14.4 Vier fasen van leren onderzoeken 372
14.5 Een voorbeeldcurriculum 380

Referenties 385
Register 389