Bedrijven, ministeries, instellingen en gemeenten beïnvloeden hun buitenwereld dagelijks. Al rond 1970, in mijn studie politicologie, fascineerde mij ‘beïnvloeding’ en vooral de vraag ‘waarom beïnvloedt de ene groep succesvoller dan de andere? Nog elke dag lees ik studies en onderzoeken erover en al veertig jaar adviseer ik pressiegroepen over ‘betere beïnvloeding’: meer effectief en efficiënt op lange termijn, dus zonder latere spijt of opspraak erover. Mijn boek bevat vele nieuwste inzichten en ruim vijftig praktijkcases ‘achter de schermen’ in Nederland én Europa, het grenzeloze jachtgebied van onze pressiegroepen. De hoofdstukindeling is elementair: basics van beïnvloeding, praktijken in Nederland, idem in Europa en de EU, onze beïnvloeding in de EU, de EU-invloeden op ons land, circulaire beïnvloeding als innovatie, de kritische context van democratie, en de kwaliteit van beïnvloeding. Mijn inhoud is realistisch en vol stof om te overdenken en in de praktijk te benutten.
Ergernis over dom beïnvloedende pressiegroepen, in contrast tot intelligente, bracht mij tot dit boek. Voorbeelden van domme groepen: zij beïnvloeden solo, maar solo scoort niemand; zij ‘lobbyen’ (‘deurtje in, deurtje uit’) veel, maar dit werkt steeds minder; zij hebben hun wensen, maar zonder aanbod dat anderen interesseert; zij klagen over hun gemiste kansen of bedreigingen; zij doen niet eerst ‘huiswerk’, dus verdwalen; zij gaan naar de ‘Haagse km² bij het Binnenhof’, maar moeten in Brussel of elders zijn; hun strategie mist kansrijke targets, dus blijven zij kansarm; hun gedrag geeft ze snel spijt en opspraak. Beïnvloeding kan zoveel intelligenter! De basislogica’s zijn mijn rode draad en komen neer op beter management van beïnvloeding. Op het ‘thuisfront’ vergt dit steeds de realisatie van de formule 2E= MI²: om effectief en efficiënt te beïnvloeden, moet men eerst veel informatie voor beter inzicht (symbool I²) in zowel de arena als in kritische massa van bondgenoten (symbool M) vergaren. En tijdens de beïnvloeding vergt dat betere management ook prudentie voor ZOKAO, acroniem voor de vele tactische valkuilen bij ‘zenders, ontvangers, kanalen, arena’s en omstanders’. De verschillen tussen dom of intelligent aangepakte praktijkcases in elk hoofdstuk zijn evident en vaak schokkend, ook voor mij.
Van alle factoren van succes of falen van beïnvloeding zijn kennis en kundes ter zake de relatief sterkste, méér dan budget, netwerk of wat ook. Alleen deze factor heeft elke beïnvloeder geheel in eigen hand. Succesgarantie is er niet. Ook het toeval van geluk of pech speelt mee, hoewel dit (zoals in elke ‘sport’) zelden bepaalt wie wint of faalt. Vele pressiegroepen hebben zo’n beïnvloeder in huis of als consultant, in ons land vaak manager ‘PA’ (public affairs) geheten. Wat zij doen, is werk maar geen vak of beroep, want er is geen ‘extern erkende bekwaamheid of bevoegdheid’. Allen zijn doe-het-zelvers. Enkelen acht ik vaak bekwaam, velen zelden: zij bezorgen interne of externe opdrachtgevers verlies, spijt of opspraak, bevriende groepen schaamte, beïnvloede groepen ergernis en alerte omstanders (media, burgers) munitie. Zowel PA-managers als de vele stakeholders bij betere beïnvloeding hebben m.i. belang bij hun beroepsvorming, die geen wondermiddel is, maar wel hun kennis en kundes opstuwt, tenzij ‘de slagers hun eigen vlees keuren’. Ook stakeholders moeten kwaliteitseisen aan beïnvloeders stellen. Dan krijgen zijzelf minder boemerangs.
Rinus van Schendelen is em. hoogleraar politicologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en verbonden aan adviesbureau ‘Bureau Brussels’ in Brussel. Hij is de auteur van Beïnvloeding in Nederland en Europa.