Inmiddels genieten Cecil, Austin en Muriel ergens buiten in de tuin van hun pensioen. Acht soortgenoten hebben hun werk overgenomen. In het laboratorium van het centrum voor computeranimatie & computerkunst aan de Bournemouth Universiteit in Engeland staat een grote glazen bak. Daarin kruipt een aantal slakken rond, hun huisjes genummerd en een chip erop gelijmd. Als ze binnen een bepaalde afstand van een zender komen, worden er e-mails op die chip geladen. Komen ze dicht in de buurt van een tweede zender, dan worden de e-mails doorgegeven.
Slakkenpost in optima forma. Fred is ijverig met 24 afgeleverde berichten, per stuk gemiddeld in ruim drie dagen. Francis is de snelste. Zij heeft doorgaans maar twee dagen nodig om een e-mail door te geven, maar dat lukte pas vijftien keer. Ondanks zijn dynamische naam en nummer doet Sean (007) daarentegen over één klus meer dan negen dagen en staat hij pas op een totaal van tien. Dit was de stand van zaken vlak voor kerst.
‘Wij vroegen ons af: is er ruimte in onze met snelheid geobsedeerde wereld voor een dienst die tijd kost? Op een overweldigende manier blijkt het antwoord: ja’, schrijft Vicky Isley op www.realsnailmail.net. Samen met Paul Smith bedenkt ze onder de naam boredomresearch vernieuwende combinaties van wetenschap, kunst en technologie. Ze kicken op modelleren en softwarematige besturing, maar hebben tevens een fascinatie voor natuurlijke processen. ‘We stellen ons nu de vraag hóe langzaam die dienst mag zijn’, aldus Isley. Want door het enorme aantal aanvragen zijn de wachttijden opgelopen en duurt het hele Real Snail Mail-proces van afzender tot ontvanger gemiddeld meer dan honderd dagen. Het tweetal heeft daarom recentelijk een aanvraag ingediend om het project op te schalen tot een grote installatie met honderden slakken. Intussen waren de huidige acht kruipende IT-werkers in menig tv-programma in tal van landen te zien en afgelopen zomer nog te gast op een tentoonstelling 'Slow Art' in Los Angeles.
Het is soms wedijveren met de schildpad, maar de slak is natuurlijk hét symbool van traagheid. De Slow Food beweging, opgericht door Carlo Petrini, heeft het beestje als symbool genomen. Achteraf bezien wellicht een ongelukkige keuze, want daarmee is meteen de verwarring ontstaan. Slow in Slow Food betekent immers niet zozeer langzaam maar eerder ‘weldoordacht, verantwoord, gefundeerd’. Dat betekent heel wat anders dan stilstaan of langzaam voortkruipen.
Zoals Isley terecht constateert: snelheid is een obsessie geworden in onze cultuur. Dat blijkt ook uit de vaak negatieve reacties op het woord Slow. ‘Mensen ervaren het als een bedreiging van hun huidige manier van leven, interpreteren het al snel als afstand moeten doen van alle moderne verworvenheden zoals internet en mobiele telefoon’, aldus Carl Honoré, journalist en auteur van het boek Slow. En terug naar vroeger wil toch niemand?
Ook Slow Management ontkwam niet aan het haastige oordeel van de geprikkelde journalist en werd door het blad Management Team in de lijst van ‘grootste luchtballonnen van het afgelopen jaar’ geplaatst. ‘Volgens de aanhangers van de Slow Management-beweging laten we ons te veel opjagen door de Amerikaanse zakencultuur. We moeten toe naar organisaties met meer aandacht voor continuïteit en de mensen die er werken’, schrijft Peter van Lonkhuyzen. ‘Dat klinkt allemaal sympathiek, maar managers in commerciële organisaties kunnen weinig met ‘slow’. De concurrentie, wel of niet uit China, rukt op. Hebben we kwaliteitsproducten nodig? Jazeker, júist met het oog op die concurrentie. En wel zo snel mogelijk. Snel is niet hetzelfde als slecht.’
Carl Honoré haalt zijn schouders op bij het vernemen van dergelijke reacties. Hij ziet de Slow-beweging als een langzame maar gestage sociale revolutie en trekt een vergelijking met de milieubeweging en het feminisme. Ook die moesten zich eerst – soms via provocaties – in de kijker spelen om hun punt te maken en een proces van bewustwording op gang te brengen. En ook die stuitten aanvankelijk op veel weerstand en onbegrip.
We moeten met zijn allen (weer) leren inzien dat niet de snelheid waarmee iets gebeurt belangrijk is, maar de manier waarop en het doel. En dat kost tijd. Niet de korte termijn dient voortdurend voorop te staan, maar de lange termijn. Want ook dat is zo’n aspect van de heersende snelheidscultuur: alles moet nu meteen, direct. Vandaag klaar, morgen afgeleverd. Wat de gevolgen zijn voor overmorgen en daarna, zien we wel. Het begon met de opmars van de instantpudding in de jaren zestig en is geëindigd in speeddating via e-mail in drie minuten en een handreiking voor een orgasme in dertig seconden, zoals viel te lezen in een Brits tijdschrift.
Nee, liever de uren en minuten ten volle waarderen dan ze voortdurend tellen. Slow gaat over alles zo goed mogelijk doen in plaats van zo snel mogelijk. Het gaat uiteindelijk om kwaliteit verkiezen boven kwantiteit, in alles, van werk tot ouderschap, kwaliteit van leven. Om met Honoré te spreken: de filosofie van Slow gaat over het zoeken naar manieren om alles op de juiste snelheid te doen. En dat is soms met een slakkengangetje en soms met lichtsnelheid.
Over Walter van Hulst
Walter van Hulst is freelance journalist.
