Een donkere avond in de zetel al scrollend door je tiktok feed kom je talloze tips en tricks tegen over ‘hoe je salarisverhoging onderhandelt?’, ‘wat te doen bij toxisch leiderschap?’ of ‘hoe je maar beter meteen je ontslag indient!’. Je job, zoals je hem dagdagelijks ervaart, staat dan ook vaak ver af van hoe je hem idealiseert. Je zorgen maken over de donkere kant van je werk(context) is van alle tijden én van alle functies.
De tijd is rijp
De tijd vandaag is rijp om over de dark sides te praten. Denk maar aan concepten als ‘toxisch leiderschap’ of ‘# Metoo’. Deze maken duidelijk dat het machtsaspect in een arbeidsrelatie het toxisch gedrag niet langer vergoelijkt. Praktijken die lange tijd met de mantel der liefde werden bedekt, worden vandaag wél benoemd.
Fundamentele vraag blijft: wat met thema’s die misschien minder mediageniek zijn, maar waarrond er ook een ongemakkelijke stilte of schaamte leeft?
Employee silence
Enkele jaren terug deed ik onderzoek naar het fenomeen van ‘employee silence’. Hieruit bleek heel duidelijk dat sommige ideeën, vragen, suggesties, feedback, enz. nooit worden uitgesproken en een verborgen leven kennen in de hoofden van werknemers. Soms zijn er vermoedens of delen we bepaalde zaken enkel met een paar heel naaste collega’s. Vragen die in elke organisatie gesteld worden, zijn: ‘Waarom en waarover zwijgen onze werknemers? En wanneer zij zwijgen, doen ze dit dan vooral vanuit een positieve, dan wel negatieve insteek?’ Vaak tasten we hierover in het duister.
Diepte-inzicht
In The Dark Side krijg je een diepte-inzicht in deze donkere kanten. Niet om te blijven hangen in ‘slachtofferschap’, maar wél om dark sides bespreekbaar te maken en om zelf actie te ondernemen. Wat doe je wanneer je werk te veel het karakter krijgt van ‘aapjeswerk’? Onderga je passief, of durf je de job aan te passen aan je eigen talent of situatie? Wat doe je als leidinggevende wanneer je merkt dat medewerkers ‘ja’ knikken, maar eigenlijk ‘neen’ bedoelen? Doe je alsof je het niet merkt? Of moedig je hen net aan om echt vrijuit te spreken?
Zelfs de meest goedbedoelde HR-inspanningen kunnen soms niet het gewenste resultaat opleveren. In dit boek krijg je echt op al je vragen antwoorden en perspectief. Het is een krachtige verkenning van de schaduwkant van werk en management voor werknemers, leidinggevenden en HR-professionals. Tegelijkertijd biedt het zuurstof voor verandering, dialoog en realisme.
Geen fatalistisch boek
The Dark Side is dan ook geen fatalistisch boek. Integendeel, het roept werknemers op om proactief feedback te geven of alternatieve manieren te vinden om hun stem te laten horen, waardoor ze wijzer en sterker in hun job kunnen staan.
Ook voor leidinggevenden biedt The Dark Side waardevolle inspiratie. Het daagt hen uit om te herkalibreren en vertrouwde managementmethoden in een nieuw of ander jasje te steken. HR-professionals worden aangemoedigd om te ondersteunen, inspireren en richting te geven aan deze cruciale transformaties.
Kritische vriendschap
Zelf probeer ik het goede voorbeeld te geven door mezelf kwetsbaar op te stellen, advies te vragen, openhartige gesprekken te voeren, ‘littekens’ in de organisatie te benoemen, mild te zijn. Ik geef toe dat dit niet altijd en bij iedereen lukt. Ik blijf hierin zoekende. Soms vraag ik aan collega’s of andere stakeholders om mijn ‘kritische vriend(in)’ te zijn. Op die manier probeer ik op een elegante manier feedback te vragen en/of te geven.
Het concept van kritische vriendschap verenigt immers in wezen twee dynamieken. Het lokt zowel tegenspraak, maar ook verbinding uit. Dat is het mooie aan het concept. Wanneer de relatie goed zit, kan er veel worden gezegd. Feedback verteert dan doorgaans snel en geeft aanleiding tot leren en professionele groei. En laat dàt nou net de centrale boodschap zijn van het boek.
Over Peggy De Prins
Peggy De Prins is professor en senior onderzoeker aan de Antwerp Management School. Met dit boek begeeft ze zich op het terrein van het kritische HRM. Deze visie stelt zich tot doel de retoriek door te prikken en aan te tonen dat die fundamenteel kan verschillen van de realiteit.
