De voorjaarsworp (1): financiën en economie

Financieel advies is op dit moment een heikel onderwerp, zeker wanneer de ambitie van de schrijver verder reikt dan alleen het advies de hand op de knip te houden. Dat bleek al in de laatste maanden van 2008, toen als gevolg van het uitbreken van de financiële crisis verschillende boeken over financieel-economische onderwerpen werden uitgesteld. ‘De schitterende eenvoud van indexbeleggen’ van Jacques Wintermans (Pearson Education) bijvoorbeeld staat nu op de rol voor september. Hetzelfde lot trof het boek ‘Geld is goed’ van de journalist Mark Koster (Carrera), al had de vertraging daar andere redenen: volgens de laatste gegevens wordt het boek nu verwacht op 20 februari.

Meteen in februari verschijnt vanuit financieel-economisch oogpunt een van de meest interessante boeken, De romantische boekhouder van Gerrit Zalm (Balans), zoon van een kolenboer, oud-directeur van het CPB en de langstzittende minister van Financiën uit de Nederlandse geschiedenis. Het boek is in eerste instantie een terugblik op de roerige jaren die hij meemaakte als minister en partijleider, maar hij kan natuurlijk niet om de wereldwijde financiële crisis heen. Aan dit onderwerp heeft de nieuwe topman van Fortis Nederland en ABN-Amro dan ook een apart hoofdstuk gewijd.

De crisis zal nog wel even onderwerp van gesprek blijven. Bij Balans verschijnt in februari ‘De crisiseconomie’ van de Amerikaan Paul Krugman die vorig jaar de Nobelprijs voor de economie kreeg. Krugman laat in dit boek de overeenkomsten zien met de crisis uit de jaren dertig en maakt duidelijk hoe een ‘totale catastrofe’ zoals de wereld destijds teisterde, kan worden voorkomen. Eveneens in februari komt Business Contact met een New York Times Bestseller, De meltdown van 2 biljoen dollar van Charles R. Morris, een beknopte en heldere diagnose van hoe wij in de kredietcrisis zijn beland. Morris analyseert de bredere politieke en economische oorzaken en komt tot de conclusie dat het systeem wel moest vastlopen als een soort piramidespel.

Als een prelude op de financiële crisis kan het verhaal van de Fransman Jérôme Kerviel worden beschouwd, de handelaar die bijna vijf miljard van zijn werkgever Société Générale wegmaakte. Het duo Lorentz & Nicolas Million heeft op basis van het verhaal van Kerviel een ‘graphic novel’ gemaakt met de titel ‘Jérôme Kerviel’ (Academic Service), waarin zij op speelse toon het schandaal reconstrueren (februari). En Uitgeverij Bert Bakker zag in de kredietcrisis aanleiding om een goedkope herdruk uit te brengen van een van de bekendste businessboeken van de laatste decennia, Barbaren aan de poort (‘Barbarians at the gate’) van Bryan Burroughs en John Heylar, over de grootste vijandelijke overname uit de geschiedenis (februari).

De kritische denker Donald Kalff gaat in zijn nieuwe boek Modern kapitalisme (Business Contact, mei) een stap verder en beschrijft hoe het nu verder moet. In zijn boek draagt hij alternatieve grondslagen aan voor grote ondernemingen, die als gevolg van de financiële crisis feitelijk zijn gestopt met ondernemen. Zowel het Angelsaksische als het Rijnlandse model biedt onvoldoende prikkels om ondernemingen weer op gang te brengen, concludeert Kalff, die ingrijpende wijzigingen voorstaat in de structuur van grote ondernemingen.

Een ander kritisch geluid komt van Heleen Mees, econome en columniste van NRC Handelsblad, van wie in april onder de titel ‘Tussen hebzucht en verlangen’ een bundeling beschouwingen verschijnt bij uitgeverij Nieuw Amsterdam. In dit boek veel aandacht voor ontwikkelingen als de financiële crisis en de opkomst van autoritaire regimes in Rusland en China, maar ook voor het kleine nieuws: de vermogenspositie van gezinnen en bedrijven. Mees is verklaard tegenstander van de verzorgingsmaatschappij en pleit voor een Newyorks model, waarin de nadruk ligt op kansen voor iedereen.

Begrijpelijkerwijze brengen de uitgevers dit voorjaar bijna geen titels over beleggen. Onderwerpen als risico- en kostenmanagement zijn populairder. Bij Academic Service verschijnt in februari bijvoorbeeld het boek ‘Kostenmanagement’ van Carel Dekker, een no-nonsense handleiding voor het effectief managen en beheren van de kosten in organisaties. In dezelfde maand verschijnt bij Pearson Education het boek ‘Risicomanagement en logistiek’ van Bart Lammers, Walther Ploos van Amstel en Pascal Eijkenbergh, met de prikkelende ondertitel ‘Kan uw organisatie tegen een stootje?’ Bij deze uitgeverij ook veel aandacht voor in- en verkoop, onderwerpen die aan de basis van het zakendoen liggen.

Toch schrikt niet iedereen terug voor het publiceren van een boek over beleggen. Geert Schaaij, ‘effectendier in hart en nieren’ en bekend van het televisieprogramma Business Class, staat pontificaal op het omslag van het boek ‘Beleggen met Geert Schaaij’ (Strengholt), dat medio april moet verschijnen. De veelbelovende ondertitel: ‘Ook u kunt een Topbelegger worden’. Schaaij vertelt zich te spiegelen aan de topkoks, die met hun boeken soms wel oplages van tienduizenden exemplaren halen. ‘Op een dag zag ik een kookboek liggen. Dat bracht me op het idee dat er een "kookboek" voor beleggers moest komen. Een helder en begrijpelijk boek, zo’n boek dat je weg kunt leggen, maar ook net zo gemakkelijk weer oppakt en in verder leest.’

Tot slot nog een opmerkelijk boek dat wij u niet willen onthouden: in mei verschijnt bij uitgeverij A.W. Bruna de financiële thriller ‘Bonus Time’ van zakenman Gregor Vincent Witteveen, die als ‘nom de plume’ voor zijn twee voornamen heeft gekozen. De auteur, afkomstig uit een echte ondernemersfamilie en in het verleden onder meer werkzaam voor The Bank of America en Ahold, heeft het boek aanvankelijk zelf uitgegeven in het Engels. Op die manier verkocht hij al duizenden exemplaren. Nationale bekendheid kreeg Vincent toen televisieproducent Reinout Oerlemans telefonisch inbrak tijdens een interview op BNR Nieuwsradio en te kennen gaf dat hij het boek wel zou willen verfilmen. Inmiddels is een scriptschrijver uit Hollywood aan het werk. Hoe dit verhaal afloopt, is al bijna even spannend als de thriller Bonus Time zelf.