Het is voor mij een vreemde maar bovenal enorm plezierige gewaarwording dat u een boek dat ik in het Engels heb geschreven nu in het Nederlands – mijn moedertaal – tot uw beschikking heeft.
Ik ben zelf opgegroeid in Nederland, en heb gestudeerd aan twee Nederlandse universiteiten voordat ik eind jaren negentig het geluk ging zoeken in Amerika. Dat heb ik gevonden aan de Harvard Business School, waar ik sinds 2003 werk en sinds 2011 hoogleraar ben. Ik doe daar onderzoek naar de entertainment-, media-, en sportindustrieën – denk bijvoorbeeld aan filmstudio’s, muziekproducenten, televisiekanalen, uitgeverijen en sportclubs, maar ook aan professionele atleten, musici, acteurs en televisiemakers. En dat onderzoek heeft uiteindelijk geleid tot het boek dat u in uw handen heeft.
Sommige voorbeelden die ik in dit boek beschrijf lijken wellicht ver verwijderd van de dagelijkse realiteit in Nederland, maar ik denk dat de ontwikkelingen in de Amerikaanse en wereldwijde media- en sportwereld juist ook op de Nederlandse markt van invloed zijn. Veel van wat u in het theater, op televisie en de radio, en in de schappen van de boekhandel wordt aangeboden komt regelrecht uit Amerika. Misschien heeft u zich wel eens afgevraagd waarom u in uw lokale bioscoop steeds meer Hollywoodfilms met superhelden zoals Spider-Man en Iron Man ziet verschijnen, in hoeverre HBO en Netflix ook in de toekomst gaan inzetten op grote, dure televisieseries als Game of Thrones en House of Cards, waarom u niet al het werk van supersterren zoals Adele en Taylor Swift zomaar via Spotify kunt beluisteren, en hoe het toch kan dat buitenlandse voetbalclubs de draagkracht hebben voor de enorme transferbedragen die gemoeid zijn met Nederlandse topspelers – de meest gewilde exportproducten van ons land. Ik denk dat mijn boek u wat zulke vragen betreft zeker op weg kan helpen – de trends die ik beschrijf raken u als Nederlandse consument ook. Nederland draagt zelfs actief bij aan de trends die ik beschrijf in Blockbusters.
Neem The Voice, een concept ontwikkeld door John de Mols Talpa, dat nu een echte blockbuster op de Amerikaanse televisie is. Toevalligerwijs is het een van de programma’s waarop de zakelijk leider van televisiezender NBC hoog inzette toen bleek dat de zender niet zonder een blockbusterstrategie kon – daarover leest u meer in de proloog. Wat Johan Cruijff heeft opgebouwd bij FC Barcelona – nu een ware talentenfabriek, hetgeen vrij uniek is onder de Europese voetbalgrootmachten – is ook bewonderenswaardig. Mijn studie van Sir Alex Fergusons tactieken is wellicht extra interessant omdat we Louis van Gaals prestaties bij Manchester United kunnen volgen. Krijgt hij de kans ook deze zomer weer een miljoenenbudget te spenderen? De Nederlandse dj’s staan op een torenhoog niveau in de wereldwijde muziekscene. Ik heb Afrojack mogen interviewen voor mijn onderzoek naar de befaamde New Yorkse nachtclub Marquee, maar ook Tiësto, Armin van Buuren en Hardwell scoren de ene megahit na de andere. Met Michiel Huisman en Carice van Houten hebben we zelfs Nederlandse acteurs die het in Hollywood – bijna tegen alle wetten van de natuur in – weten te maken. En dan is er Doutzen Kroes, een supermodel van Nederlandse bodem, die al jaren op topniveau presteert. Voor een relatief klein land is het een indrukwekkende lijst. Nederland is “punching above its weight”, zoals de Amerikanen dat zo mooi kunnen zeggen.
Mijn voornaamste doel met dit boek is om u, de lezer, beter te laten begrijpen wat de meest winstgevende strategie is voor de bedrijven en personen die hier centraal staan, en wat daarvoor de onderliggende redenen zijn. Mijn insteek is simpel: het maken van entertainmentproducten is op zich al fascinerend, maar er moet op de een of andere manier ook geld mee worden verdiend – alleen dan kunnen we gezonde sectoren creëren die ook op lange termijn kunnen bestaan. Ik hoop dat u na het lezen van Blockbusters beter begrijpt waarom de entertainmentindustrie op dit moment functioneert zoals zij doet.
Maar ik denk dat mijn boek een veel ruimere toepassing heeft. De conclusies hebben zeker niet alleen betrekking op de praktijk in de entertainmentindustrie – er zijn enorm veel parallellen met hoe hits tot stand komen in andere industrieën, hoe andere sectoren omgaan met supersterren, en hoe de opkomst van digitale technologie aan die andere industrieën vorm geeft. Ik ben ervan overtuigd dat er wat dat betreft voor iedereen echt een hoop valt te leren van de hitmakers die in dit boek besproken worden. Dat heb ik op Harvard, waar ik de belangrijkste inzichten van mijn boek heb kunnen delen met duizenden studenten en executive- education participanten uit alle delen van de wereld en uit allerlei sectoren van de economie, al wel gemerkt. U gaat zaken met andere ogen bekijken, of u zelf nu midden in de entertainmentindustrie staat of niet. Op die brede toepasbaarheid lag ook de aandacht in de uitzending van RTL Late Night waar ik te gast was eerder dit jaar, en waar mij voor het eerst de mogelijkheid werd geboden aan een groot Nederlands publiek uit te leggen wat mijn boek inhield. Misschien heeft u de aflevering gezien? Opvallend genoeg is deze vertaling uiteindelijk tot stand gekomen dankzij de kracht van televisie – en de sterrenstatus van Humberto Tan. Zonder het team van RTL Late Night had ik mijn Nederlandse uitgever Luitingh-Sijthoff waarschijnlijk nooit gevonden, en ik ben iedereen die bij dit proces betrokken is geweest erg dankbaar. Ik kijk ernaar uit Blockbusters in de Nederlandse winkels te zien, en ik hoop dat u er veel leesplezier aan beleeft.
Anita Elberse is professor aan Harvard Business School. Haar college Strategic Marketing in Creative Industries is een van de populairste in het curriculum voor ᴍʙᴀ-studenten. Ze is de auteur van Blockbusters.
Over Anita Elberse
professor, Business Administration, Harvard Business School