‘Bazen zijn gewone mensen met hun zwaktes’

Vormen lastige bazen een onderbelicht probleem?
Dat lijkt mij wel! Het verbaast mij ook, want er is zo veel geschreven over het grote belang van goed management en leiderschap voor een organisatie. Je zou verwachten dat hier lessen uit zijn getrokken. Toch ervaren veel medewerkers nog altijd hinder van lastige en vaak incapabele bazen; ze luisteren niet naar je en maken nooit tijd voor je vrij, tenzij je in hun ogen iets fout doet. Medewerkers die ontslag nemen, doen dat in de meeste gevallen omdat ze moeten werken voor een slechte manager. Duizenden werknemers melden zich maandelijks ziek vanwege conflicten op het werk, doorgaans met hun baas. Wereldwijd ervaart 55 procent van de medewerkers een demotiverend werkklimaat; in Nederland is zelfs 68 procent. Jammer, want meer betrokken en gelukkige medewerkers zorgen voor meer winst, hogere klanttevredenheid, hogere productiviteit, lager verzuim en minder personeelsverloop.

Bevlogen leiders zijn zeldzaam?
Bij de selectieprocedure voor managers ligt het accent doorgaans op de inhoudelijke aspecten van de functie. Werkgevers hebben veel minder oog voor de psychologische factoren die van belang zijn bij leidinggeven zoals empathisch vermogen, communicatieve vaardigheden en natuurlijk passie en enthousiasme. Hierdoor benoemen ze vaak bazen die misschien uitblinken in hun vak, maar die helaas  de karaktereigenschappen missen om een bevlogen leider te worden en mensen in hun kracht te zetten. Deze managers plannen hun agenda doorgaans vol met vergaderingen en projecten en hebben weinig oog voor hun medewerkers. Ze zijn onvoldoende in staat om hun mensen te coachen en te motiveren, tonen weinig of geen waardering voor hun prestaties en stellen zich vaak op als control freaks.

Vergeten we dat bazen ook maar mensen zijn?
Bazen zijn geen slechte mensen, maar gewone mensen met hun zwaktes. Als je werkt voor een lastige baas, dan kijk je vooral naar zijn gedrag op het werk. Je vindt hem wellicht weinig besluitvaardig, pietluttig of onderdanig naar zijn bazen. Dit kan je frustreren, omdat het een rem zet op je eigen prestaties. Je kunt ook grote waardering hebben voor een baas die successen boekt, maar je tegelijkertijd rot ergeren aan zijn lompe en ongeïnteresseerde houding op de werkvloer. Aan het eind van het spectrum heb je bazen die medewerkers voortdurend onder druk zetten of zelfs intimideren. Je bent vanzelfsprekend geneigd om je baas te beoordelen op ‘wat’ in plaats van ‘wie’. ‘Wat’ is het gedrag dat hij in zijn rol op zijn werk toont en ‘wie’ is de persoon die hij in werkelijkheid is. Daarom adviseer ik om je baas eens beter te leren kennen. Probeer vooral zijn betere kant te ontdekken en hem eens met andere ogen te bekijken. Dat maakt het vaak makkelijker om met hem om te gaan en zijn gedrag te accepteren.

Een betere werkrelatie met je lastige baas begint bij jezelf?
Dat denk ik wel, afwachten tot je baas verandert, werkt niet. We hebben immers  nauwelijks invloed op het gedrag van anderen. Natuurlijk hoef je het gedrag van een onethische of immorele baas niet te accepteren, dan moet je zo snel mogelijk professionele hulp inschakelen. Maar is je baas een sociaal onhandige einzelgänger met weinig empathisch vermogen, dan kun je beter accepteren dat het een vreemde vogel is. Zo’n acceptatie geeft je al meer rust. Laat hem in zijn waarde en investeer in je eigen professionele houding binnen jullie werkrelatie. Communiceer met hem en wees daarin assertief. Vermijdt geroddel, lever goed werk en houdt je aan gemaakte afspraken na. Zo ontstaat er wederzijds respect.

Je kunt dus zelf de regie nemen?
Natuurlijk! Een sterk gevoel van eigenwaarde is hierin een belangrijke steunpilaar, want je neemt dan sneller zelf de regie. Bij dat gevoel van eigenwaarde speelt het reguleren van je emoties een belangrijke rol. Vaak lijkt het alsof je door een situatie in een bepaalde gemoedstoestand komt, maar in werkelijkheid is het de dialoog met jezelf die de emotie veroorzaakt en aanleiding geeft tot jouw gedrag. Deze dialogen verlopen meestal onbewust en via ingesleten patronen, probeer die patronen daarom bewust te doorbreken. Als je in staat bent om je emoties te controleren, dan neem je de regie in de werkrelatie met je baas en controleer je de situatie.

Maak wel afspraken met jezelf?
Als je grote moeite hebt met het gedrag van je baas, dat kun je beter voor jezelf een termijn stellen waarbinnen er verbetering dient op te treden. Gebeurt dat niet, trek dan je conclusies. Op die manier blijf je de regie houden in de omgang met je lastige baas. Of er iets zal verbeteren aan de situatie met je vervelende baas, hangt ook af van het klimaat binnen het bedrijf waar je werkt. Werk je binnen een warm sociaal bedrijfsklimaat, dan wordt een vervelende baas waarschijnlijk op zijn gedrag aangesproken. Hier kun je prima functioneren en jezelf assertief uiten, zonder dat het nadelige gevolgen heeft voor jouw positie binnen het bedrijf. Werk je in een meer technocratisch geleide organisatie met een rationele benadering, dan zal er weinig ruimte zijn voor jouw persoonlijke verhaal. Binnen dit koude klimaat zijn bazen vooral gericht op resultaten.