In de ruim twintig jaar dat ik werkte als HR-adviseur hebben de verschillen tussen leidinggevenden me altijd gefascineerd. De één was een charismatische prater, de ander heel besluitvaardig. Weer anderen waren eerder coach of ondersteuner dan de leider die voor de troepen uit loopt. En wat me verwonderde was dat zulke verschillende mensen op hun eigen manier toch succesvol konden zijn. Tegelijk hadden medewerkers ook altijd wel het nodige op hun ‘baas' aan te merken. Er valt op dit vlak nog veel te leren. Niet alleen voor wie nu al leidinggeeft, maar ook voor wie als professional af en toe de leiding wil nemen.
Als mij dan de vraag werd gesteld, ‘Hoe moet dat nou, dat leidinggeven?', dan bleef ik het antwoord schuldig. Ik heb niet één ultieme theorie of zienswijze kunnen ontdekken. Maar wel verschillende bouwstenen om leiderschap te begrijpen en te ontwikkelen. Op de vervolgvraag, ‘Welk boek over leiderschap moet ik dan lezen?', had ik ook geen antwoord. Er zijn zoveel verschillende visies, stromingen, stijlen en eigenschappen op papier gezet. Waar moet je beginnen? Met die vraag in het achterhoofd heb ik dit boek geschreven.
Al meer dan tweeduizend jaar wordt er over leiderschap gedacht en geschreven. In mijn boek laat ik in zeven thema's zien hoe het denken over leiderschap zich heeft ontwikkeld. Elk thema wordt geïntroduceerd door een film die het specifieke thema illustreert.
Het boek is een gids geworden in het leiderschapslandschap. Eigenschappen en gedrag van leiders komen aan de orde, naast moreel en persoonlijk leiderschap. De volger speelt ook een belangrijke rol, want niemand is leider zonder volgers. Of kunnen die volgers ook wel zonder leider? Kan een goed algoritme ons leiden? Als ik de lezer over deze vragen aan het denken zet, ben ik in mijn opzet geslaagd.
Bij het schrijven over leiderschap kon ik natuurlijk niet om een aantal grootheden heen. Veertien leiderschapsdenkers worden in dit boek uitgelicht, zoals Peter Drucker, Jaap Boonstra, Jim Collins en Stephen Covey. Daarnaast vind je een aantal belangrijke nieuwere geluiden zoals dat van Jitske Kramer. Tot slot gaat ieder hoofdstuk vergezeld van verwijzingen naar beeldmateriaal of teksten voor wie zich verder in leiderschap wil verdiepen.
Met de teksten en modellen wil ik je aanzetten tot nadenken. Het is mijn overtuiging dat ik jou als lezer niet hoef te vertellen hoe het zit. Dat kan ook niet, want alle boeken ten spijt: er is niet één theorie waarin het laatste woord over leiderschap is gezegd. Daarom heet dit boek ook Leiderschap, een gids. Wat ik wel wil doen, is je inspireren en uitnodigen een eigen visie op leiderschap te ontwikkelen. Om vervolgens te bepalen wat voor jou werkt en hoe jij je als leider wilt ontwikkelen.
Een kleine oefening om een idee te krijgen is de volgende. Ga in gedachten terug en bedenk vier of vijf mensen die een positieve invloed hebben gehad op de keuzes die jij in je leven hebt gemaakt. Dat kunnen leidinggevenden zijn in een organisatie, een leraar van vroeger, een bekende Nederlander, iemand uit de sportwereld of je ouders en andere familieleden. Noteer de namen en schrijf achter iedere persoon drie kwaliteiten die jij met hem of haar associeert. Kijk nu eens naar deze kwaliteiten. Welke komen het meest voor? Zitten er verrassingen tussen? Hoe ziet de top drie eruit? Op basis van deze kwaliteiten kun je al een begin maken van je eigen visie op leiderschap.
Thecla Goossens werkte ruim twintig jaar als HR-adviseur en consultant voordat zij hogeschooldocent en onderzoeker werd aan de Hanzehogeschool Groningen. Zij werkt aan een promotieonderzoek over leiderschap op de werkvloer. Hierin volgt en beschrijft zij de ontwikkeling van leiderschap in zorgorganisaties die met een vorm van zelfsturing gaan werken. Ze is de auteur van Leiderschap - Een gids.
