Voor de oorsprong van 1 april - de dag dat dit blog verschijnt - gaan we helemaal terug naar het jaar 1544. Will Sommers, de persoonlijke hofnar van Koning Henry VIII van Engeland, kreeg de opdracht om een grote auditie te organiseren om op zoek te gaan naar nieuwe hofnarren voor de koning. Het evenement was een overweldigd succes en koning Henry had nog nooit zo hard gelachen. Als gevolg hiervan heeft hij 1 april afgekondigd als 'Annual Night of Fools', de jaarlijkse nacht van de nar. In 1582 werd de naam veranderd in overeenstemming met de Gregoriaanse kalender die dat jaar voor de paus Gregorius XIII werd geïntroduceerd. Vanaf dat moment heet het April Fool's Day. 1 April dus.
Maar wie was die hofnar eigenlijk?
Tegenwoordig kennen wij de hofnar vooral van het jaarlijkse carnaval of uit stripboeken, films en toneelvoorstellingen. En een enkeling van ons zal verwijzen naar de hoofdrol uit de opera Rigoletto, de zeer belangrijke bijrol uit King Lear of het sigarenmerk uit Valkenswaard uit de twintigste eeuw. Als ik aan mensen om mij heen vraag wat een hofnar is, noemen velen de clown uit de middeleeuwen die alleen maar gek deed en jongleerde. Maar in het verleden was de hofnar een zeer veel voorkomende verschijning in de maatschappij. Een universeel fenomeen en niet het product van een bepaalde cultuur of tijd. Hofnar was wel een beroep dat onlosmakelijk was verbonden met de koning.
Er bestonden zowel mannelijke als vrouwelijke hofnarren. Het was hard en moeilijk werk, de hofnar moest steeds meester over de situatie blijven en over een feilloos instinct beschikken. Dit alles in een omgeving met enorm veel concurrentie. Daartegenover stond echter wel dat hofnarren soms ook uitzonderlijk goed werden betaald. Naast het normale loon dat zij kregen, ontvingen zij ook vele extra's, zoals een pensioenregeling, dure kleding van zijde en zilver, en schoenen. Sommige hofnarren kregen zelfs land of een landgoed cadeau. Of ze hadden eigen dienaren. Hofnar was niet altijd een fulltime functie. Naast het beroep van hofnar hadden sommige narren ook nog een tweede beroep, bijvoorbeeld de Spaanse hofnar ‘El Primo' (‘De Pen'), die naast zijn werk als hofnar ook nog schrijver en dichter was, en de Franse hofnar Brusquet, die tevens directeur der Parijse posterijen was. Hoewel iedereen hofnar kon worden, had je wel verschillende gradaties in kwaliteit. Sommige uitmuntende narren genoten dezelfde status als beroemdheden in onze moderne tijd. Hofnar Will Sommers genoot bijvoorbeeld een bekendheid die te vergelijken is met de roem die hedendaagse filmsterren hebben.
Een bijzonder belangrijke functie
Het was dus de hofnar die vroeger de koning een spiegel voorhield om hem op het rechte pad te houden. Hierbij is ‘een spiegel voorhouden' een metafoor. De essentie van deze metafoor ligt in het reflectieve vermogen. Maar wie was die hofnar eigenlijk? En hoe vergrootte hij het reflectieve vermogen van de koning? En wat kunnen wij daar in deze moderne tijd van leren? In mijn volgende blogs zal ik een aantal rollen uitlichten en projecteren op het heden. Want tegenwoordig kan het lastig zijn om jezelf een spiegel voor te houden. We hebben het immers veel te druk om stil te staan, denken we. Maar een auto moet ook tanken.
Bronnen:
https://thesis.eur.nl/pub/54074
https://troymedia.com/lifestyle/origin-april-fools-day/#.YESIXi2iF-U
Over Juri Hoedemakers
Juri Hoedemakers (1987) schreef een prijswinnende scriptie over de waarde van de aloude hofnar in moderene organisaties, hierop volgde het genomineerde boek Gezocht: Hofnar, Reflecteren met de Hofnar en Handboek Hofnar en hij promoveert nu ook op dit onderwerp. Daarnaast verzorgt hij lezingen, gastelssen, blogs, narrenopleidingen en is aangesteld als professioneel hofnar bij diverse organisaties.
