De bubbel paradox

Sinds enige tijd ondervinden wij, de auteurs van De bubbel paradox, dat verschillende groepen in de maatschappij steeds vaker en steeds heftiger tegenover elkaar zijn komen te staan. Het lijkt of men steeds minder begrip kan opbrengen voor elkaars overtuigingen, standpunten, cultuur of religie. Kortom: voor elkaar.

Polarisatie werd een begrip dat regelmatig opdook in de krantenkolommen. De overheid wijdde er zelfs een voorlichtende publiekscampagne aan.

Organisaties

Ook in organisaties is er ineens volop aandacht voor inclusie. Er wordt dan ook vaak een DGI-beleid (diversiteit, gelijkwaardigheid, inclusie) ontwikkeld. Ook omdat gerenommeerde instituten aantoonden dat meer inclusie leidt tot meer werkgeluk en succesvollere organisaties.

Maar vaak kost het moeite om DGI-beleid om te zetten in concrete, effectieve beweging.

Denkraam

Wij concludeerden dat er een denkraam nodig is. Een visie en een werkwijze die handvatten moesten bieden voor de beweging naar meer inclusie in maatschappij en organisaties.

Wij zien een samenleving die lijkt te desintegreren. Die uiteenvalt in groepjes waarin we elkaar vooral bevestigen, bijvoorbeeld in onze denkbeelden, standpunten en overtuigingen.

We vinden elkaar bijvoorbeeld op basis van leeftijd (van Boomers tot Gen Z), geaardheid (LHBTQIA+) of politieke overtuiging (er zijn meer partijen dan ooit). Of op grond van etniciteit, geloofsvoorkeur, opleidingsniveau, zelfs van complottheorieën.

Bubbels

Kortom: we trekken ons terug in bubbels. We stappen van de ene in de andere bubbel. Neem de jonge, witte moeder die ’s morgens op het schoolplein andere jonge moeders ontmoet, die daarna werkt op een accountantskantoor, die praktiserend christelijk is, een pleitbezorger van duurzaamheid en eens in de week met een groep jeugdvriendinnen gaat stappen.

De werkvloer

Ook op de werkvloer zijn er bubbels te over. Neem het transportbedrijf waar de medewerkers op kantoor, de magazijnmensen en de chauffeurs verschillende bubbels vormen. Die elk weer uiteenvallen in bubbels op basis van etniciteit, geloof, geaardheid opleidingsniveau, etc.

De paradox

Bubbels zijn enerzijds heel comfortabel. We ontmoeten immers vooral mensen die ongeveer zijn als wij. Anderzijds drijven ze ons uit elkaar. Al was het maar omdat we geneigd zijn de denkbeelden en mores van ’onze’ bubbels te verdedigen in de confrontaties met andere bubbels.

Allergie, Apathie en Empathie

Wij brachten in kaart hoe verschillende bubbels met elkaar interacteren. Wij onderscheiden drie vormen: Allergie, Apathie en Empathie.

Als bubbels onbegrip, weerzin, afkeer tegens elkaar voelen, spreken we van Allergie. Allergie leidt tot negatief gedrag, zoals discriminatie, racisme, uitsluiting etc.

Is er sprake van Apathie dan negeren bubbels elkaar, laten elkaar links liggen. Dat leidt vooral tot gemiste kansen: men leert niet van elkaar.

De gewenste vorm is Empathie: men begrijpt, inspireert en verrijkt elkaar.

Natuurlijk is ons model een gesimplificeerde weergave van de werkelijkheid, maar dat helpt inzicht en grip te krijgen.

De vijf i’s

Om de beweging van Allergie en Apathie naar Empathie in gang te zetten, bedachten we de vijf I’s. Vijf stappen die helpen de weg naar inclusie te vinden: Intentie, Informatie, Interesse, Inleving, Inclusie. Ze vormen de leidraad voor programma’s in organisaties, maar ook in steden of wijken. In De bubbel paradox gaan we er uitvoerig op in.

Wezenlijke bijdrage

Zonder de pretentie te hebben dat we alle fricties tussen mensen die samenleven en -werken kunnen oplossen, denken we met De bubbel paradox een wezenlijke bijdrage te kunnen leveren aan minder polarisatie, discriminatie en uitsluiting, en aan meer inclusie, vooral door denken en doen hand in hand te laten gaan.