Stel, je bent lid van een projectgroep en je collega Janneke kondigt aan dat ze aan wil schuiven bij het volgende overleg, ze wil de projectgroep ‘een zetje in de goede richting’ geven. Janneke en jij kunnen best goed met elkaar overweg, maar dit zie je niet zitten. Je zegt: ‘Moet je horen, Janneke, jouw idee om mee te gaan naar dat overleg is goed bedoeld, maar het is niet handig. Jij zit er altijd gelijk bovenop als je ergens iets van vindt.’ Janneke reageert pissig: ‘Hoe kom je dáár nou bij? En als ik mee wil, gá ik mee.’
Jouw opmerking wordt door Janneke ervaren als een verwijt, het raakt haar. Ze reageert dan ook onmiddellijk giftig terug. Het is actie – reactie, gif op gif. Je schrikt ervan. Zo had je het niet bedoeld.
Herkenbaar? Vast. Iedereen communiceert giftig, elke dag. Meestal heb je het niet eens door. Je verpakt je boodschap in een verwijt, een verdediging, in sarcasme of in stilzwijgen. Dit is allemaal Giftige communicatie en het wordt steevast als kwetsend ervaren en roept eigenlijk altijd een giftige reactie op. Bedoeld en onbedoeld richt je met je gifpijlen schade aan in je werkrelaties.
Giftige communicatie kan zelfs hele teams raken. Het beïnvloedt de sfeer, het gevoel van veiligheid en de kwaliteit van de onderlinge relaties. Hoe giftiger de communicatie in een team, hoe slechter de verhoudingen, de samenwerking en daarmee de resultaten.
Gelukkig kun je gifpijlen herkennen en onderscheppen. Zowel die van jezelf als die van de ander. Gaat het toch mis, dan is het mogelijk om het gif onschadelijk te maken met een dosis antigif.
Je hebt Janneke geraakt. ‘Sorry dat ik je hiermee raak. Wel fijn dat je wilt helpen. We zitten op een precair moment en ik ken jou als iemand die direct is. Vandaar mijn zorg. ‘ Je zegt nu gewoon wat ertoe doet zonder gif.
Als je de publieke opinie mag geloven moet tegenwoordig alles gezegd worden. Die mening delen wij niet. Zeg wél waar het om draait zonder de ander te beschadigen. Mocht je de ander tóch raken, gebruik dan antigif. Zeg wat er toe doet met oog voor de ander.
Sandra Hertogh en Annemarie van der Wel werken als adviseur, trainer en coach. Ze zijn gespecialiseerd in het verbeteren van samenwerking in teams en organisaties. Ze zijn de auteurs van Giftige communicatie.
