‘Iedereen zou iets moeten weten van arbeidsrecht’

Jij hebt een TikTok-account over arbeidsrecht. Waarom?

Dat kwam door een uitspraak van Het Hof in Den Haag rondom het tatoeagebeleid van de RET. Mensen die toezicht houden in de tram mochten namelijk hun tatoeages niet zichtbaar dragen en dat wilden de medewerkers wel. Ze verloren die zaak eerst, maar bij Het Hof kregen ze alsnog gelijk. Ik vond dat een heel mooie zaak, inhoudelijk interessant, maar ook omdat de uitspraak heel helder was uitgelegd. Ik had het daarover met mijn vriendin en die zei: waarom maak je er geen TikTok van? Die video deed het goed en toen ben ik blijven posten.

En je vond het leuk om te doen?

Zeker, het leukste van recht is het uitleggen van recht. Arbeidsrecht is bedoeld voor de gewone man, maar die snapt het niet altijd zo goed als een jurist. Strafrecht is heel sexy, maar daarmee komen niet veel mensen in aanraking, terwijl iedereen iets zou moeten weten van arbeidsrecht: pensioen, zwangerschap, ontslag. Er is veel onwetendheid op dat gebied. Bij werkgevers is er ook wel eens sprake van boze opzet. Tijdens mijn stage bij de Wetswinkel kreeg ik te maken met een man die geen Nederlands sprak en een vaststellingsovereenkomst tekende. Hij tekende voor zijn ontslag, maar het was hem voorgehouden als loonsverhoging.

Of denk maar aan de leidinggevende van een supermarkt die scholieren inroostert terwijl dat eigenlijk niet mag. Scholieren mogen niet meer dan veertig uur in de week werken, en daarbij tellen hun schooluren mee. Lang niet iedereen weet dat. Ik wil mensen daarom een beetje uitleggen welke rechten ze hebben. Plus ik vind dit het leukste vak ter wereld; de perfecte combinatie tussen het wetboek en de problemen van mensen.

Waarom vond de uitgever jouw video’s een boek waard?

Ze hadden het idee dat er in mijn content een boek zat, eentje waarin ik op mijn manier zou uitleggen welke rechten mensen hebben. Dat was nog behoorlijk wat werk, maar in een jaar is het gelukt. Het doel was wel om breder te zijn dan TikTok waar ik in een minuut de aandacht van mensen moet vangen. Daar ben ik best polariserend. Het boek is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met werk: het is voor werknemers even interessant als voor werkgevers.’

Weten mensen te weinig van arbeidsrecht?

De grote zwakte van het arbeidsrecht is dat er geen politie is die controleert of de lonen op tijd betaald worden. De eerste stap wordt altijd gezet door een medewerker zelf die aanklopt bij een leidinggevende, bond of een advocaat en dan is het handig als je de regels kan opzoeken. Als medewerkers hun recht halen dan wordt het door werkgevers vaak gezien als niet-collegiaal, zo van: dat regelen we onderling want we zijn een grote familie. Maar van dat imago moet het arbeidsrecht toch afkomen. Het is een standaard en die standaard is er met een reden. Zo’n ‘ach-we-gunnen-elkaar-wat-houding’ kan bij gelijke partijen werken, maar werknemers zijn afhankelijk van een werkgever voor het betalen van de huur. De kans dat het misgaat is dan altijd aanwezig.

Voelen mensen vaak een drempel om voor hun rechten op te komen?

Zeker, vaak heeft een werkgever ook meer tijd en geld dan een werknemer. Dat is al een drempel. Een werknemer neemt een arbeidsgeschil daarnaast altijd mee naar huis en dat maakt het dodelijk vermoeiend. Mensen denken ook vaak: wat als het verkeerd afloopt? Hoe moeten we dan verder?

Mijn moeder had een arbeidsgeschil en toen zag ik hoeveel stress het gaf. Ook arbeidsrechtadvocaten onderschatten die intensiteit van zo’n traject nog wel eens. Dan roepen ze: we procederen, maar de impact voor mensen is groot. Gelukkig lijkt het allemaal goed te komen nu met mijn moeder.’

Het zou dus goed zijn als mensen, mede door het boek, wat slimmer worden op dat gebied?

Ik heb het liefst dat mensen hun problemen niet bij een TikTokker als ik droppen, maar zich organiseren. Dat ze samen met collega’s een werkgever verantwoordelijk houden voor het niet betalen van overuren, mogelijk samen met een vakbond. Dat werkt veel beter dan in je eentje ruzie maken. Mijn boek helpt werkgevers en werknemers situaties te herkennen waarin het mis kán gaan.

Wat vond je een goed voorbeeld uit het boek waar mensen iets aan kunnen hebben?

De papa-is-klussen-zaak. Het gaat om een man die zich ziek meldt bij het bedrijf waar hij werkt. De werkgever belt vervolgens naar die man en krijgt zijn zoontje aan de lijn die zegt: papa is klussen in ons nieuwe huis. De werkgever werd toen boos en hij ontsloeg de werknemer op staande voet. Maar de brief was - ook door de woede - enorm slecht opgesteld. Zo van: tijdens je ziekte was je aan het klussen in je nieuwe huis en daarom ontsla ik je op staande voet. Maar een werkgever heeft niets te zeggen over hoe jij jouw ziekte invult. Als je twijfelt dan kan er een Arbodienst of een bedrijfsartes worden ingeschakeld. En niet alle ziektes vragen bovendien om thee en kippensoep in bed. Dus de werkgever moest een flinke ontslagvergoeding betalen, omdat hij emotioneel reageerde.

Vind jij dat alles goed geregeld is voor werknemers in Nederland?

Ja en nee. Nederland behoort tot de top van de wereld qua arbeidsrecht, werknemers zijn echt goed beschermd. Maar misschien wel daardoor zijn er veel kruipdoor-/sluipdoorroutes om de regels te omzeilen; flexcontracten eindeloos aanbieden bijvoorbeeld. Een bedrijf als Temper verleidt jongeren om aan de slag te gaan als ZZP’er, maar die jongeren doen gewoon loondienstwerk. Ze hebben geen ontslagbescherming en werkgevers betalen geen premies. Dat treft vooral jongeren en dat is triest, want door die doorgeschoten flexconstructies stellen mensen kinderen krijgen uit en kopen ze geen huis. Dat heeft echt veel impact.

Dat is een probleem…

Je moet mensen met één opdrachtgever gewoon een arbeidscontract geven want dat levert zóveel op. Probleem is dat de mensen die voor die jongeren moeten opkomen - de bonden - enorm vergrijsd zijn. Vakbonden moeten bewijzen aan jongeren dat het belangrijk is om je te organiseren, dat ze niet zo duur zijn én dat je er iets aan hebt.