De schrijvers zijn erin geslaagd een goed leesbaar, hier en daar schokkend maar ook menselijk en herkenbaar boek te schrijven. Ze geven inkijkjes die niet eerder gepubliceerd zijn maar laten een eventueel oordeel aan de lezer. Voor diegene die geïnteresseerd is in de gang van zaken in de bestuurskamer, de raad van commissarissen of in het Nederlandse bankwezen, is dit een aanrader.
Op 3 oktober 2007 wordt de Nederlandse staat, tegen wil en dank, eigenaar van ABN Amro en Fortis Nederland. ABN Amro is kort daarvoor in drie delen gesplitst en daarmee gekortwiekt. Duidelijk is dat de grandeur van de internationale bank verdwenen is en het ligt, met de staat als aandeelhouder, niet in de lijn der verwachting dat die tijden zullen terugkeren. Opeens zijn de voormalige ABN Amro-bankiers, gewend aan een ‘corporale cultuur’, verplicht samen te werken met de veel pragmatischer Fortis-collega’s én de ambtenaren van Financiën. Voor alle partijen mag dit een cultuurschok heten. Ivo Bökkering en Pieter Couwenbergh, journalisten van Het Financieele Dagblad, volgen de bank in de daarop volgende twaalf jaren. Ze doen vakkundig verslag van onder andere de wisselende topposities, bonusrellen en de grote zoektocht naar een wenkend perspectief met een passende strategie.
De zoektocht naar een topman voor ABN Amro, waar het boek mee opent, schetst meteen de spagaat waarin de bank terecht is gekomen: de door commerciële bureaus aangedragen kandidaten worden afgezegd, de minister benoemt zijn voormalige baas, Gerrit Zalm. In de loop van het boek wordt duidelijk wat voor effect dit besluit heeft voor de bank. Zalm trekt aanvankelijk aan vrijwel alle touwtjes, tot aan de raad van commissarissen en – zijn voormalig medewerkers – de ambtenaren van Financiën toe. Dat brengt rust, ook omdat hij veel vertrouwen geeft aan zijn zelf samengestelde team. En omdat de richting helder is: beperkte risico’s en zo snel mogelijk naar de beurs. Het boek beschrijft hoe langzaam maar zeker barsten ontstaan in deze status quo, onder meer door nieuwe benoemingen in de raad van commissarissen en tegenvallende resultaten. Dit leidt langzaam maar zeker tot een climax als de voorzitter van de raad van commissarissen de strategievorming overneemt van Zalm.
Met De Staatsbank leveren Ivo Bökkering en Pieter Couwenbergh een boek af dat leest als een trein. Door in te gaan op de karakters, de verhoudingen, de stijl van leidinggeven en de – hier en daar ontbrekende – rolvastheid blijft het boek boeien. Knap is dat de schrijvers helder zijn maar geen oordeel uitspreken. Wel is, door de schrijfstijl, steeds duidelijk dat dit meer een koningsdrama is – waarin de koningin, lees de voorzitter van de raad van commissarissen, wordt geofferd – dan een successtory. Leerzame lectuur voor wie zicht wil krijgen op drijfveren, politiek en zeker ook de – beperkte – mogelijkheden om je gedrag aan te passen. Ook hier blijkt dat veel ‘spelers’ niet het gedrag vertonen wat nodig is maar blijven doen waar ze goed in (menen te) zijn.
Samenvattend kun je het boek zien als dat van de ‘misfits’, de onmogelijke combinaties van zowel karakters als doelen. Ambtenaren die in een bancaire wereld terecht komen, een politicus die CEO wordt en een bankier die toezichthouder wordt maar blijft sturen. In die omgeving is het niet verrassend dat het stellen van heldere doelen en randvoorwaarden een bijna onmogelijke opgave is waardoor de chaos die ontstaat achteraf gezien voorspelbaar wordt. Bökkering en Couwenbergh hebben dit proces gereconstrueerd en dienen het in een vlotte stijl op. Dit boek is een aanrader voor (aankomend) bestuurders en commissarissen en iedereen die geïnteresseerd is in menselijk gedrag in organisaties!
ir Paul Schollaardt RC is bestuurder in het speciaal onderwijs. Eerder was hij zelfstandig interim-manager en vervulde hij onder andere functies als productieleider en CFO.
Over Paul Schollaardt
ir Paul Schollaardt RC is bestuurder in het speciaal onderwijs. Eerder was hij zelfstandig interim-manager en vervulde hij onder andere functies als productieleider en CFO.