Obama beschrijft zichzelf alsof hij haast per ongeluk president geworden is. Hij zou van de Verenigde Staten weer Een beloofd land maken en mocht acht jaar lang de machtigste man ter wereld zijn. Op 17 november 2020 verscheen het eerste deel. Saai is het allerminst. Een met grote taalvaardigheid geschreven boek van 850 pagina's. Daarin geeft Obama een hele persoonlijke, boeiende en openhartige inkijk in zijn ontwikkeling met vele ups en downs van zijn bescheiden opbouwwerkerschap in Chicago, tot president van de VS en de eerste drie jaar van zijn presidentschap.
Om maar een paar politieke thema's te noemen: de samenstelling van zijn kabinet, de voortdurende loopgravenoorlog tussen Republikeinen en Democraten, de Amerikaanse Senaat met als struikelblok zijn politieke kwelgeest de Republikeinse leider in de Senaat Mitch McConnel, de strijd om het zorgstelsel ‘Obamacare', de rassenproblematiek, de dood van Osama bin Laden, de oorlog in Afghanistan en Irak, de mondiale financiële crisis, de toenemende ongelijkheid in Amerika en nog veel meer politieke items passeren de revue.
Op persoonlijk vlak komen Obama's uitleggerigheid, zijn optimisme en hooggestemde idealen, zijn vasthoudendheid, zijn zelfspot en humor, zijn Afro-Amerikaanse afkomst, de betekenis van zijn intelligente echtgenote Michelle en zijn rol als vader aan bod. Informatief zijn de ontboezemingen over de inrichting en het reilen en zeilen van het Witte Huis. Voor een belangrijk Witte Huisinitiatief zijn soms maanden van voorbereiding nodig. Daar zijn tal van vergaderingen voor nodig met allerlei instanties, geïnteresseerde belanghebbenden en misschien wel met honderden medewerkers.
Bijzonder is de keuze voor het fotomateriaal dat is opgenomen in het boek. In het onderdeel ‘Renegade' laat Obama als president een fundamentele eigenschap van zijn politieke karakter zien: hij is een hervormer, behoudend wat temperament betreft, zo niet wat zijn visie aangaat. In de eerste honderd dagen van zijn regering werd hij geconfronteerd met een grote financiële crisis in de VS met internationale neveneffecten en bestond er geen ruimte voor het maken van fouten. Elke stap die werd gezet telde. En elke Amerikaan hield het nauwlettend in de gaten. Kunnen we het financiële stelsel weer op gang brengen. Maar het lukte gelukkig om een volledige economische crisis te voorkomen.
Pas daarna was er tijd om structurele veranderingen door te voeren binnen de belastingen, het onderwijs, de energie, de gezondheidszorg, arbeidswetten en immigratie. De thema's waarvoor hij immers campagne had gevoerd en gekozen was als president.
In het onderdeel ‘De goede strijd' vertelt Obama hoe eerst sommige van zijn illustere voorgangers geprobeerd hebben om een systeem van universele gezondheidszorg in de VS op poten te zetten maar telkens op onoverbrugbare weerstand stuitten onder meer door de loopgravenoorlog tussen Democraten en Republikeinen. Aan dit grote onvoltooide werk moest toch eens een einde komen in de Amerikaanse samenleving. Inmiddels waren meer dan 43 miljoen Amerikanen onverzekerd, de premies voor gezinsdekking waren sinds 2000 met 97 procent gestegen en de kosten liepen verder op. Obama's belangstelling voor de gezondheidszorg ging verder dan alleen maar beleidsmaatregelen of politiek: het was iets persoonlijks. Zo begon Obama zijn plannen voor een universeel gezondheidszorgsysteem te ontwikkelen. Kwalitatief goede zorg voor alle mensen, ongeacht hun financiële omstandigheden. Diverse voorstellen werden getorpedeerd. Desondanks, na veel gesteggel en talrijke compromissen, vond op 21 maart 2010 uiteindelijk de definitieve stemming plaats voor Obamacare. Het was gelukt om een wetsvoorstel van 906 pagina's met een kleine meerderheid van zeven stemmen aangenomen te krijgen. De zorgwet ‘Obamacare' is een feit. Obama had zijn belofte waargemaakt.
In het onderdeel ‘De wereld zoals hij is' beschrijft Obama hoe onmachtig de machtigste man van de wereld toch kan zijn. Boeiend is het verhaal over zijn eerste reizen naar Rusland en China en ontmoetingen met de desbetreffende regeringsleiders. Obama weet menig regeringsleider met enkele opvallende karakterschetsen op een ludieke wijze neer te zetten. Op 9 oktober 2009 kreeg Obama plotseling te horen dat hij de Nobelprijs voor de Vrede had gewonnen. In plaats van deze prijs te zien als een verdienste zag hij de prijs meer als aanmoediging om zaken een impuls te geven. Obama's ultieme doel was om voor het einde van zijn presidentschap een groot internationaal klimaatverdrag te sluiten. Maar in de VS stuitte Kyoto op een betonnen muur. Zo kon het gebeuren dat Amerika één van de vijf landen was die niet aan het verdrag deelnamen. Ondertussen bereidde de VS zich voor op een interim klimaatverdrag waarvoor Obama achter de schermen soms harde onderhandelingen moest voeren. Zeven jaar later zou het van wezenlijk belang blijken voor het klimaatakkoord van Parijs.
Ten slotte, ‘Een beloofd land' is het eerste deel van Barack Obama's memoires en schetst een portret van verantwoordelijk, betrouwbaar en redelijk leiderschap. Ik heb het met heel veel plezier gelezen en kijk uit naar het tweede deel. De afwisseling van intieme privé, persoonlijke en politieke ervaringen, zijn leiderschapslessen, zijn organisatietalent, zijn manier van omgaan met conflicten, zijn diplomatieke eigenschappen, zijn aanpak en gave om briljante en inspirerende toespraken te houden en, niet te vergeten zijn lessen hoe te zorgen voor een goed besluitvormingsproces als baas van het Witte Huis, te veel om op te noemen, zijn interessant leesvoer. Een ‘must-read'.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
