Management, organisatie en gedrag

 De auteurs zijn docenten psychologie, management en organisatie aan universiteit en HBO. Het zou me niet verbazen als ze daarbij veelvuldig putten uit eigen werk. 'Management, organisatie en gedrag' biedt namelijk een breed en helder overzicht van allerlei herkenbaar menselijk gedrag binnen organisaties. De titel 'Management, organisatie en gedrag' geeft precies aan waar het boek over gaat: menselijk gedrag in organisaties en de rol die management daarin vervult, of kan vervullen. De auteurs Wim Bloemers, arbeid- en organisatiepsycholoog, en Elies Hogedoorn, sociologe, hebben daarbij gekozen voor drie niveaus: micro, meso en macro. Op microniveau spelen individuele aspecten van gedrag van personen. Dit is het vakgebied van de psycholoog. Op mesoniveau gaat het over de interactie tussen personen binnen groepen, zoals managementteams. Het gaat dan om wederzijdse beïnvloeding en hier betreden we het domein van de sociaal psycholoog. Macroniveau betreft de organisatie als geheel, ofwel het gedrag tussen groepen, teams, afdelingen, of divisies onderling in een organisatie. Daarbij wordt niet alleen aandacht gegeven aan organisatiecultuur, met een belangrijke sociologische basis, maar ook aan organisatiestructuur, strategisch management en human resources management. Het boek bestaat dan ook uit drie delen, waarin een vrijwel compleet overzicht van alle relevante gedragsaspecten op de drie niveaus aan bod komen. Deze indeling in micro-, meso- en macroniveau was voor mij de directe aanleiding om dit boek open te slaan. Al enkele malen heb ik in mijn adviespraktijk namelijk effectief gebruikgemaakt van een dergelijke indeling. Het betreft dan bijvoorbeeld vraagstukken over het achterhalen van oorzaken van falen in organisaties. Vooral in technisch georiënteerde organisaties wordt dan in eerste instantie vaak alleen naar technische oorzaken gekeken. Dit terwijl veel onderzoek juist aantoont dat dingen die mis gaan meestal worden veroorzaakt door een combinatie van factoren, met daarin een hoofdrol voor menselijk gedrag. Wat biedt dit boek wel en niet? Om met het laatste te beginnen; het is waarschijnlijk geen boek dat veel mensen helemaal van begin tot eind uitlezen. Dit geeft al aan dat het vooral een naslagwerk is. Het bevat geen voorwoord, minimale informatie over de auteurs en is wat dat betreft zakelijk opgezet. Het is daarbij ook zeer helder en gestructureerd, met nuttige schema's en af en toe een foto. Elk hoofdstuk start met een case uit de praktijk en de vele begrippen uit de psychologie en sociologie zijn makkelijk op te zoeken. In dit laatste zit voor mij de kracht van dit boek. Al die begrippen die je in de dagelijkse adviespraktijk tegenkomt en vaak wat lukraak gebruikt, zoals motivatie, persoonlijkheid, perceptie, communicatie, sociale beïnvloeding en organisatiecultuur, worden zeer toegankelijk uitgelegd. Dit helpt mij bijvoorbeeld voor een workshop over organisatiecultuur en omgaan met risico's. Even snel in beeld krijgen wat ook al weer de belangrijkste cultuurelementen zijn. Daarom zou dit boek zeker in de boekenkast van elke beginnende leidinggevende en organisatieadviseur moeten staan en moeten blijven staan. Dit om het boek regelmatig even open te slaan, als theoretische basis voor het omgaan met vraagstukken, waarin menselijk gedrag op micro-, meso- en macroniveau een belangrijke rol speelt. En dat zijn er heel veel. Want, zoals het boek terecht stelt, niets is zo praktisch als een goede theorie. Zeker waar het menselijk gedrag betreft. Deze recensie is gebaseerd op de derde druk.