In 'Snelweg naar de afgrond!' geeft Kees van der Hoof een beeld van de financiële kredietcrisis van 2008 en 2009. Hij begint heel aardig met de uitleg van de oorzaak van een run op banken in 1907. Hiermee wordt de basis van de crisis goed duidelijk. Kern van het bankbedrijf is namelijk het kort lenen en lang uitlenen. Depositohouders kunnen immers ieder moment hun spaargelden en tegoeden opvragen. Dit geld wordt wel voor een langere termijn tegen een hogere rente weer uitgeleend en het renteverschil is voor de bank. Consequentie is dat een bank nooit alle spaartegoeden zonder uitstel kan uitkeren. Bij een 'run' op de bank blijft deze in gebreken en gaat bankroet. Om de risico's te mijden zijn toezichthouders en riskmanagers actief voor banken. Bij de huidige crisis faalde dit toezicht gefaald of het ontoereikend. Door 'financiële innovatie' konden ook Amerikanen met de laagste inkomens en geen eigen vermogen toch een hypotheek verkrijgen. Hierdoor konden hypotheken aan Wall Street worden doorverkocht; strenge hypotheekvoorwaarden konden zo worden omzeild. De 'American Dream', een eigen huis, werden voor velen mogelijk door lage instaprentes, geen aflossing, hypotheken tot 100% van het aankoopbedrag en niet moeilijk doen over het inkomen. De complexiteit van deze financiële producten en de mogelijkheden om hier buitensporig gebruik van te maken met een teveel van geleend geld hebben, samen met het ontoereikende toezicht en riskmanagement, geleid tot de crisis. Deze hypotheken werden gebundeld tot grote fondsen en werden als veilig beleggingsobject voorzien van een triple-A rating. De beleggers, misleid of lichtgelovig, vertrouwden de mooie verhalen van minstens 1% tot zelfs 2% rendement per maand. Begin 2007 groeit langzaam paniek wanneer het hypotheeksprookje in een crisis komt en er verliezen op de hypotheekfondsen ontstaan. De beleggers trekken in 2008 inderdaad massaal hun tegoeden terug uit de geldmarktfondsen en de gevolgen zijn met het faillissement van banken (niet alleen de IJslandse) al snel duidelijk. De financiële crisis heeft een kredietcrisis gebaard. 'Snelweg naar de afgrond!' gaat in op de details van veel financiële innovaties, de spelers en de crisis in andere landen. Het is een verhaal van misère voor honderdduizenden Amerikanen die hun huis verliezen. Banken die failleren en tienduizenden werknemers in hun val meesleuren. Westerse banken die honderden miljarden afschrijven, bankroet gaan of aan het infuus van hun centrale banken hangen. Maar het is evengoed een verhaal van falende wetgevers en toezichthouders. De crisis is een gevolg van deregulatie, privatisering, vrije marktdenken en hebzucht. Wat vraagt om een herregulatie, gebaseerd op een terugkeer van normen en waarden die rekening houden met de stabiliteit van valuta's, lange termijn denken en respect voor spaarders. Is de crisis slecht? Ik denk het niet. Het heeft de tekortkomingen in de financiële systemen blootgelegd. Hierdoor is er nu de mogelijkheid om bij het herstel duurzaamheid en openheid als uitgangspunt te nemen. Het boek heeft mij een goed beeld gegeven over de 'credit crunch' en de relatie tussen Amerikaanse hypotheken en de problemen bij banken wereldwijd. Dit gebeurt door de gebeurtenissen op een chronologische wijze te behandelen (voorjaar 2007, augustus 2007, september 2007 enz). Hierdoor groeit met de crisis ook het inzicht. Onderwerpen zoals CDO, ABCP, 'naked short selling', legt de auteur bovendien goed uit. Hoewel het boek merendeel op feitelijkheden is gebaseerd, zijn er soms passages waarin vermoedelijke persoonlijke motieven worden genoemd. Deze suggesties zijn niet nodig. Ik geloof namelijk niet dat mensen bewust hun eigen werkterrein wereldwijd willen ontregelen. Wel kan Van der Hoof de leesbaarheid verbeteren of het mogelijk maken om selectief lezen toe te passen. Op een gegeven moment krijg je het gevoel 'dit heb ik al gelezen, maar met andere spelers'. Door de chronologische structuur zult u hier toch doorheen moeten, omdat je niet weet of je een belangrijke gebeurtenis mist. Andere onderdelen lijken daarentegen juist niet relevant, maar zijn het wel. Een voorbeeld hiervan zijn de twee pagina's onder de kop 'Hefboom of Russische roulette' (na de inhoudsopgave en voor de Prelude). Het lijkt een inleiding, maar deze geven uitleg over de verhouding tussen eigen vermogen en geleend geld. Al met al is 'Snelweg naar de afgrond!' een prima boek dat een goed beeld geeft van de 'credit crunch' en voor een breed publiek is geschreven.
Over Henk van Tent Becking
Henk van Tent Becking EMIM MCM CMC ACP is zelfstandig interim-manager en organisatieadviseur (www.unstrug.nl) en helpt bedrijven met het vinden van een passend en duurzaam antwoord op een veranderende wereld. Als gecertificeerd lid van de Orde van organisatiekundigen en -adviseurs (OOA; www.ooa.nl) is van Tent Becking onder andere betrokken bij de zoektocht naar ‘de OOA van de toekomst’.
