De tekst van 'In kaart brengen van speelveld, spel en spelers' is verzorgd door Hans de Bruijn, hoogleraar bestuurskunde aan de TU Delft. Hans de Bruijn is de co-auteur van 'Management in netwerken' (2007) en 'Procesmanagement' (2002). De stof vanuit zijn boekwerken komt duidelijk naar voren op deze luistercd; de aandacht wordt namelijk scherp gelegd op veranderingen in netwerken en een procesgerichte verandering in plaats van een projectgerichte verandering. Wat ik duidelijk mis bij deze cd (maar wat ik trouwens wel terughoor bij deel 6 'Creëren van draagvlak voor veranderen'), is het meenemen van mij als luisteraar in een sprekend voorbeeld of in een metafoor. Deel 4 is een praktische, serieuze luistercd die u als luisteraar doet verlangen naar meer informatie om juist de theorie van de cd in de praktijk te kunnen brengen. Na drie keer de cd te hebben beluisterd, kwam ik tot de conclusie dat de deze mij vooral bewustwording biedt en geen directe verrassingen of nieuwe invalshoeken. Bewustwording zit 'm bij mij in het feit dat de verschillen tussen projectmanagement en procesmanagement helder en concreet worden verwoord. Zeker als het gaat om het verschil in de praktijk tussen het uitvoeren van een project of zorgdragen voor een proces waarbij aan het einde ook resultaat verwacht wordt. Als je net als ik in de praktijk veel te maken hebt met projecten die via procesmanagement moeten worden uitgevoerd, biedt de cd wat mij betreft geen directe toegevoegde waarde. Wellicht kan naast de cd in de toekomst worden verwezen naar de bijbehorende website; die dan in mijn ogen beter gevuld moet zijn met meer informatie dan tot op heden het geval is. Deze aflevering is vooral theoretisch van aard. Er wordt aangegeven waarop gelet moet worden bij individuele spelers bij verandering en waarop te letten tijdens het veranderingsproces. Om zo goed mogelijk gebruik te maken van individuele spelers in het spel van verandering, geeft Hans de Bruijn aan allereerst een beeld te vormen van de 'machtspositie' van de individuele speler. Het is noodzakelijk een beeld te vormen over welke hulpmiddelen iemand beschikt om in te zetten tijdens het veranderingsproces. Is dit bijvoorbeeld kennis en/of geld (productiemacht) of beschikt de persoon over de macht om zaken tegen te houden (blokkademacht). En last but not least: iedere partij zal altijd de basale vraag stellen: what's in it for me? Om het veranderspel zo goed mogelijk te spelen, is het dus van belang het strategische gedrag van een ander te herkennen. Naast bovengenoemd punt illustreert De Bruijn u dat een veranderingstraject niet optimaal kan worden uitgevoerd in een projectmatige aanpak van vijf fasen (probleem, doel, informatie, besluitvorming, uitvoering en evaluatie). Iedere fase wordt vanuit projectmatig en vanuit procesmatig oogpunt weergegeven. Hieruit blijkt dat verandermanagement in netwerken geen baat heeft bij een projectmatige aanpak. Als voorbeeld wordt de nieuwe startbaan van de luchthaven Schiphol genomen. Duidelijk wordt dat procesmanagement zich niet laat vangen in modellen. Het is meer een set van strategieën en attituden. Na het beluisteren van deze cd is het voor mij in ieder geval een verademing om andere luchtige literatuur te lezen zoals 'Wie heeft mijn kaas gepikt?' en de opvolger 'Onze ijsberg smelt!' Deze boeken laten op een luchtige metaforische wijze zien hoe het veranderingsspel gespeeld wordt of kan worden. Over spelen gesproken; het zou geen kwaad kunnen om juist te verwijzen naar een bestaand spel in het kader van veranderingsmanagement. Want veranderen moet je voelen en meemaken in de praktijk.
Over Annelies Bakelaar
Annelies Bakelaar is momenteel werkzaam bij ROC Aventus als Manager dienst HRM en schrijft de recensies op persoonlijke titel. Annelies Bakelaar is hiervoor onder andere werkzaam geweest als manager, programmaleider en organisatieadviseur, zowel in de private als publieke sector. Daarnaast is Annelies Bakelaar actief in de lokale politiek (fractievoorzitter CDA Ommen) en is freelance hbo-docent. In 2004 heeft Bakelaar haar MBA Public Governance studie afgerond aan Nyenrode.