‘Het is op een broeierige zomerdag, als Alice verbaasd opschrikt wanneer ze een Wit Konijn langs ziet stuiven. Nieuwsgierig holt ze het pratende konijn achterna, volgt het vreemde beest een konijnenhol in, en tuimelt pardoes in een ongelofelijke, wonderlijke wereld. Wonderland gaat haar fantasie ver te boven. Alles is anders en niets is voorspelbaar. Alice wenkt en zwenkt. Ze komt de vreemdste figuren tegen en beleeft avontuur na avontuur. Daar geeft ze haar draai aan totdat …’
Out of the rabbit hole
Nu kun je je afvragen of de moderne manager zich snel zal vergelijken met Alice. Maar waarom niet? De complexiteit en dynamiek in organisaties zijn nog nooit zo groot geweest, stelt Bart Stofberg (terecht). Wat is onze rol in de wereld van digitalisering, klimaatverandering, toenemende sociale en politieke druk en diversiteit? Hoe blijf je succesvol? Hoe verreikend je Wonderland ook ziet: dat is eigen keuze. Maar zijn 64 principes lezend, kan ik het niet laten om Wonderland tweeledig te vertalen. Wendbaarheid en veerkracht; situaties ‘doorstaan’. Zoals Alice in de regel tentoonspreidt. Maar ook echt Wonderland: met een positief perspectief de toekomst willen vormgeven en gaan voor radicalere keuzes om de wereld een betere plek te maken. Bart Stofberg wijdt hieraan onder meer principe #10 Crisismanagement: benader de nieuwe wereld als een kans en niet als een bedreiging. Laat je niet leven, maar behoud het initiatief.
Beeldspraak met een twist
Door de klinkende paragraaftitels voelt het alsof Alice je wenkt naar de toekomst: ‘Commentaar is een teken van vertrouwen. Meer meningsverschillen! Disruptie is nog niets. Aan welke race doen jullie mee? Keten me niet, boei me. Complexiteit is ouderwets. En vrij vertaald: van kostenverlaging naar kostenverlegging, is ook een fraaie. En dan deze: terugkijken heeft uitsluitend zin, als het direct bijdraagt aan vooruitkijken.’
Boven de situatie uitkijken
De denkkracht en de inspirerende, soms chargerende teksten sieren Bart Stofberg. Maar zijn 64 ideeën hebben ook inhoud. Meteen valt op dat hij niet pleit voor strakke routeplannen, maar eerder kiest voor gedeelde richting. Door het boek heen komen begrippen als saamhorigheid, gedeelde ambitie, gezamenlijkheid, samenwerken aan successen en ‘op één lijn komen’ geregeld terug. Ze vormen een parallel met zijn vorige boek, waarin hij beargumenteert waarom alles beter werkt als je elkaar vertrouwt, #61 Vertrouwen. En daarbij past o.a. weer #47: Regelrecht de fout in. Gaat er iets fout dan is de verleiding groot om het ‘alsnog even te regelen’, dan ben je voor nu tenminste klaar. Beter is het te organiseren, zodat het voortaan structureel anders loopt. Waarmee ik wil zeggen: het boek moedigt aan om boven de situatie uit te kijken. Zo krijg je de smaak te pakken om anders te kijken en te associëren. De ideeën haken mooi in elkaar, en dat is een bruikbare oefening, merk ik.
Reizen door Wonderland
Prettig is dat elke principe een compact, afgerond verhaal vormt. Bart Stofberg licht alle ideeën toe met situaties uit eigen praktijk en verwijzingen naar boeken, boegbeelden of methodieken. Zijn achtergrond in strategische consultancy en digitale transformatie is merkbaar. Diverse principes gaan over de strategische waarde van data, big data of datagedreven keuzes. Veelzeggend is #33 Hype: zet technologie alleen fit for purpose in. Andere principes gaan over veerkracht, visie en strategie, diversiteit, cultuur etc. De ideeënset is logisch geordend: in trends herkennen, het fundament van de organisatie, omgaan met belemmeringen tot en met de laatste prangende adviezen en aanmoediging tot besluit.
Omwentelen naar een nieuwe wereld
Ook voor ethiek en een moreel kompas is plek ingeruimd. Ik geef Bart Stofberg gelijk als hij betoogt dat de samenleving in de toekomst steeds meer gaat verwachten dat organisaties hun maatschappelijke positie of waarde aantonen. Als auteur durft hij het aan om met scherpe reflectievragen te komen, waaronder deze: ‘Hoe sta je als organisatie tegenover grote maatschappelijke transities? Ten koste van wie of wat behaalt jouw onderneming haar succes? Welke schade wentel je af op het milieu en de samenleving? Hoe eerlijk is de bedrijfscultuur? Hoe transparant de organisatie? We moeten niet alleen ons zichtbare gedrag richten, maar ook ons onzichtbare. Practice what you preach én preach what you practice.’
Manager in Wonderland is een vlot en onderhoudend boek met een kwinkslag, dat positief kritisch aan het denken zet. (H)erkenbare principes, nieuwe ideeën en regelmatig perspectief wisselen: een inspirerende combinatie. En de principes, daar mag je gerust wat van vinden, is het devies van Bart Stofberg. Op de achtergrond knaagt de uitdaging: niet voor niets 64 principes, zoals je vanzelf gaat opmerken, of zie je er toch meer?
Over Franca Gribnau
Franca Gribnau, heeft een achtergrond in marketing, communicatie en (project)organisatie. Ze heeft ervaring in onder meer onderwijs, bedrijfsleven en maatschappelijke initiatieven.
