Het moeten boeiende filosofische sessies zijn geweest, daar in de pastorie. Als je vijf jaar doet over 144 ruim opgemaakte pagina’s, dan kan het niet anders of er is veel over tafel gegaan. In hun voorwoord noemen de auteurs (Anton Cozijnsen, Peter van Dun, en Eduard Kimman) het dan ook ‘kostbare pagina’s die hopelijk veel wijsheid leveren’. Aan de inhoud (verandering) kan het niet liggen, die is belangrijk, maar hoe zit het met de uitvoering?
Bij verandertrajecten gaat vaak veel verkeerd. Vooral omdat de mens in het veranderspectrum wordt vergeten. Zeventig procent van de mislukte projecten wordt voor tachtig procent veroorzaakt door niet onderkend gedrag van mensen. Het zijn vaak rigide plannen die te mathematisch worden doorgevoerd. Top-down. Gij zult, met alle gevolgen van dien. En ja, dan gaan de hakken in het zand. Terecht stellen de auteurs dat je als veranderaar veel meer een holistische visie op je team moet ontwikkelen. Soms heb je speler A nodig in een traject. Soms speler B. Zoals ook iedere voorstelling in het theater een andere bezetting vergt. Als veranderaar ben jij de regisseur en je stuurt waar nodig. Het script is leidend, maar improvisatie van de spelers is natuurlijk nooit te voorkomen. Al blijft het je taak om de voorstelling niet uit de klauwen te laten lopen.
Maar in het hele spectrum van veranderingen heb je soms een inquisiteur nodig, soms een politicus, visionair of een filosoof. Met alle gradaties daar tussen in. De auteurs hameren daarbij op ‘zinvol’ in plaats van ‘succesvol’ veranderen. Je kunt een situatie van verliesgevend prima omturnen tot winstmakend, maar de vraag is wel of de brokstukken die je daarmee als veranderaar achterlaat, de verandering valideert. Als er een uitgeblust team overblijft, heb je uiteindelijk weer niks.
Dat alles maken de auteurs dus duidelijk met de metafoor van het theater. De spelers komen voorbij, het script, diverse akten inclusief een pauze. Aan de lezer om een recensie te maken van deze literaire voorstelling. Gaat u staan en roept u ‘bis bis’ onder niet aflatend applaus. Of heeft u er een zuinig applaus voor over in een klein achterafzaaltje in de provincie. Aan u als lezer het nobele streven om in de huid van de recensent te kruipen. En kijk of u de mening van deze recensent deelt…
De voorstelling is op voorhand uitverkocht. Met zoveel expertise aan de tafel van de pastorie, schept het affiche (het boek) veel verwachtingen. Vijf jaar lang is eraan gewerkt, en vol spanning loopt de zaal vol om het meesterwerk te gaan bewonderen. Hopend op een magnus opus van drie grootmachten… Toch blijft het klaterende applaus uit. Mogelijk heeft het tijdens het schrijven het aan echte regisseur ontbroken en is zo een modaal stuk geschreven dat te gekunsteld de metafoor van het theater heeft proberen uit te werken. De casting was zeker goed, de uitvoering minder. De metafoor komt te geforceerd over. De mannen zouden beter moeten kunnen. Maar zoals altijd zal de recensent wel te kritisch zijn, en is het grote publiek weer lovend.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
