Maakkracht is geschreven door social designer Tabo Goudswaard en architect en veranderaar Jetske van Oosten. Beide zijn lid van de Sociaal Creatieve Raad, een lobbyclub voor nieuwe waarden en verbeelding. Die focus op nieuwe waarden en verbeelding is nodig om de grote problemen van deze tijd te kunnen oplossen. In Maakkracht beschrijven de auteurs ‘een nieuwe benadering voor complexe vraagstukken’ zoals de subtitel van het boek luidt.
Motor
Die nieuwe benadering draait om ‘maakkracht’. Vanuit je hart en gevoel zaken aanpakken die voorheen onhaalbaar leken. Die emotionele gedrevenheid geeft je de kracht om de wereld naar je hand te durven zetten. Of het nu gaat om de manier waarop we ons voedsel produceren, energie opwekken, grondstoffen winnen, samen leven in wijken en buurten of onze welvaart eerlijk verdelen tussen burgers. Dat is wat de auteurs maakkracht noemen en waar de wereld volgens hen op zit te wachten. Het is de motor tot verandering.
Wij
Maakkracht is een radicaal nieuwe manier van kijken en werken. Hard nodig, want met het huidige geloof in de maakbaarheid van de samenleving komen we er niet. Die is volgens de auteurs te veel gestoeld op rationaliteit, causaliteit en voorspelbaarheid. De werkelijkheid waarmee we te maken hebben is echter onvoorspelbaarder en weerbarstiger dan we gewend zijn. We hebben te maken met zogeheten ‘wicked problems’ en die laten zich niet planmatig volgens een vast stramien oplossen. Het zijn complexe maatschappelijke vraagstukken die om een integrale, domeinoverstijgende aanpak vragen. Daarin hebben ‘wij’ allemaal een cruciale rol. Want ‘wij’ zijn het systeem. Wij staan in de file en wij pakken de auto, ook als we met de fiets of het openbaar vervoer kunnen gaan. Wij zijn daarmee niet alleen medeverantwoordelijk voor alle problemen, wij kunnen ook deel worden van de oplossing!
Zelf aan de slag
Wat mij betreft slaan de auteurs hier de spijker op zijn kop. We moeten minder naar anderen wijzen en meer zelf aan de slag. De auteurs draaien daarmee de traditionele benadering van probleemoplossing radicaal om: begin niet bij de oplossing, maar begin bij de gedrevenheid van de mens. Want die maakt onderdeel uit van het systeem, die heeft ‘maakkracht’ om het blijvend te veranderen. Door als mens zelf de eerste stappen te zetten, zonder meteen te weten waartoe dat leidt, komt het proces van leren door te doen op gang en komt de gewenste verandering als vanzelf stapsgewijs tot stand. Een nieuw soort maakbaarheid, namelijk maakkracht. Het is een aanpak die we al langer kennen van creatieve professionals zoals kunstenaars, ontwerpers en theatermakers. De aanpak begint niet zoals we misschien gewend zijn met haalbaarheidstudies, plannen van aanpak, mijlpaalplanningen en businesscases. Wel met creativiteit, persoonlijke betrokkenheid, intrinsieke motivatie, nieuwsgierigheid, voorstellingsvermogen, verbeeldingskracht, betrokkenheid van belanghebbenden en het écht willen luisteren en kijken naar de wensen en zorgen van mensen, burgers, huurders of patiënten.
Maakkrachtaanpak
In vijf stappen beschrijven de auteurs op prikkelende wijze de maakkrachtaanpak waarbij de maker in iedere stap een andere manier van werken, een andere rol heeft. De vijf stappen van het veranderproces zijn: (1) het agenderen van de opgave door ‘De Waakhond’, (2) het onderzoeken van het huidige systeem door ‘De Schatgraver, (3) Het voorstellen van een alternatief door ‘De Initiator’, (4) het testen van de alternatieve toekomst met belanghebbenden door ‘De Verkenner’ en (5) het verankeren van het nieuwe systeem door ‘De Waarmaker’. In de verschillende stappen leggen de auteurs op beeldende wijze uit wat de rol van de maker is, zijn manier van werken, in welk opzicht dat verschilt van de oude manier en wat hiervan de meerwaarde is. Ieder hoofdstuk sluit af met enkele tips om zelf te beginnen want dat makerschap zit in ons allemaal.
Voorbeelden
De auteurs hebben met Maakkracht een inspirerend en handzaam boek geschreven. Een aanrader voor bestuurders, beleidsmakers, veranderaars en andere professionals. Met tal van voorbeelden van makers uit de kunst- en cultuurpraktijk. Allemaal onderzochten ze nieuwe mogelijkheden zonder een vastomlijnd eindbeeld te hebben. We lezen onder meer over Flora Tata Metalllica, Ambassade van de Noordzee, ShadowGame, Quiet500, Ser-Vies, PIG 05049, De Mantelzorgsimulator, De doehetzelfkip, Xtacy-parfum, De Sociale Sportschool, Kweekvlees, De Eendagszaak en Social Design Politie. Allemaal initiatieven waarmee niet alleen maatschappelijke vraagstukken op de politieke en sociaal-maatschappelijke agenda werden geplaatst, maar vaak ook nieuwe, duurzame en verrassende oplossingen met succes werden onderzocht, bedacht, getest en in gebruik genomen. Of zoals de auteurs schrijven: ‘Dit boek gaat niet over het implementeren van een product of dienst, maar over een nieuwe benadering van complexe vraagstukken. Een aanpak waarbij iedereen in potentie maker kan zijn van een nieuwe wereld: de Waakhonden die alarm slaan, de Schatgravers die op zoek gaan naar wat er onder de oppervlakte bleef, de Initiators die met nieuwe voorstellen mensen enthousiasmeren en de Verkenners die de reis richting de alternatieve toekomst mogelijk maken. Waarmakers creëren structureel ruimte voor dit makerschap. Zij zorgen ervoor dat in het systeem blijvend goede condities gecreëerd worden voor elk van deze stappen.’
Albert Einstein zei het al eerder: ‘We cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them.’ We hebben een nieuw denken nodig, een nieuwe manier van werken. Maakkracht nodigt je uit om op een andere manier naar de uitdagingen van deze tijd te kijken.
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
