Nooit Af toont ons daarnaast fragmenten van de onderstroom in de samenleving, die zullen leiden tot doorbraakinnovaties in de zorg, financiën, onderwijs, overheid, energiesector, bouw en entertainment. We staan voor grote veranderingen, die enkele innovators al hebben ingezet.
Vijf jaar geleden verscheen van beide auteurs het boek ‘Easycratie' over een nieuwe visie op werken en organiseren. Het dunne boekje kreeg meteen de aandacht die het verdiende, omdat de spelregels van de nieuwe economie, de deeleconomie, helder en wervend verwoord werden. Dat was nog niet eerder gebeurd. En nu, vijf jaar later verschijnt het kloeke vervolgboek over de verdere ontwikkeling richting netwerksamenleving. De titel Nooit Af verwijst naar de mindshift die zich in de samenleving aan het voltrekken is. Deze komt er op neer dat wij als organiseerders van ons eigen leven los moeten zien te komen van de idee dat oplossingen permanent en dat zekerheden vanzelfsprekend zijn. De snelheid in de samenleving en de grote mate van dynamiek en onzekerheid dwingen ons af te stappen van het denken in afgeronde gehelen. Voordat we grondig aan oplossingen werken, heeft de tijd ons al weer ingehaald. Het boek pleit voor tijdelijke systemen en gelegenheidscombinaties rond concrete vragen en opgaven. In die zin is het boek zèlf ook niet af en een voorlopige versie. Stilletjes kondigen Aslander en Witteveen een derde deel aan van deze trilogie over de nieuwe tijd.
Waarom is het boek waard om gelezen te worden en vooral door wie?
De rode draad in het boek bestaat uit vele inspirerende voorbeelden, ideeën, gedachten en associaties die bij de lezer een gevoel van herkenning oproepen. Alle casussen tonen aan dat het mogelijk is om effectiever te organiseren en om onze samenleving op een hoger bewustzijnsniveau te brengen. In die zin past het boek in de traditie van het holistische, sociaal evolutionaire ontwikkelingsdenken van bijvoorbeeld Graves Spiral dynamicstheorie. Dit denken toont ruwweg aan dat we in de overgangsfase zitten van beheersingsdenken naar betrokkenheidsdenken. De stelling van beide auteurs is dat vanwege doorgeslagen eigenbelang zelf gecreëerde schaarste leidt tot onderbenutting van onze potenties en tot ongelijke verdeling van middelen. Overtuigend beargumenteren zij dat ons schaarste-denken achterhaald is en dat overvloed voor het grijpen ligt. De fricties tussen vraag en aanbod zijn in feite het gevolg van die gecreëerde schaarste. Met name digitalisering en technologieontwikkeling zorgen ervoor dat iedereen toegang heeft tot informatie en dat we kennis beter kunnen delen. Twee problemen doen zich voor: we zien het niet en we organiseren het niet.
Kortom een grote uitdaging voor veranderaars, met name voor die groep van pioniers (11-15% van de mensen), die de tijdgeest aanvoelen en ook bereid zijn daarnaar te handelen. Mede op grond van de geboden kennis en inzichten in dit boek zullen zij beter in staat zijn om de grote groep van voorlopers en achterblijvers mee te krijgen op hun veranderingspad.
In lijn daarmee vind ik het nieuwe pleidooi voor een basisinkomen, ontdaan van oude versleten ideologische argumentaties, sterk en hoopgevend. Niet alleen is er een vaag besef dat de mythe van eeuwige groei voorbij is, ook het besef dat onze wereld nooit af is en veel onzekerheden kent, maakt de weg vrij voor een basisinkomen. Dit basisinkomen zorgt ervoor dat mensen goed kunnen blijven functioneren en koppelt ondernemerschap aan basiszekerheid. Logisch zou je zeggen. Het is niet alleen betaalbaar vanuit de optiek van overvloed, maar het bestaat al! Onze AOW uit 1957 is een voorziening die het 65-plussers mogelijk maakte in vertrouwen te leven èn te ondernemen. We hoeven ‘m alleen maar om te bouwen tot een algemene beschavingsbasis voor iedereen!
Het zou mooi zijn als dit inspirerende boek een vervolg krijgt. Een vervolg waarin de nieuwe Renaissance verder wordt opgetekend, niet alleen in economisch (freeconomics), maar óók in moreel en sociaal opzicht. Dat laatste is namelijk wat ik in dit boek te veel mis. Hoe kan altruïsme effectiever de economie gaan beïnvloeden? Hoe kan worden voorkomen dat schaarste aan informatie nu juist leidt tot grotere ongelijkheid.
Over Paul Misdorp
Paul Misdorp is Directeur van VinNDT (Veranderen in Nieuw Denken Toepassen) en kennispartner van Zeelenberg, adviseurs voor Mens en Organisatie en van House of Coherence.
