Bij elke organisatie waar ik kom is men wel bezig met een verandering. Is het niet een reorganisatie, invoering van een nieuwe ICT-systeem, fusie dan is het wel de invoering van een nieuw besturingsmodel. Dit speelt al vele jaren, waarbij je meer en meer het geluid hoort dat mensen Verandermoe zijn. Zeker als ze veranderd worden, dus minder betrokken zijn.
Jan Andreae, veranderexpert en motivational speaker, probeert dit in zijn boek Verandermoe, hoe je met betrokken leiderschap passief verzet en angst wegneemt te adresseren. Het voorwoord van het boek is geschreven door Jaap Boonstra, ook een autoriteit op het gebied van verandermanagement. Boonstra beschrijft daarin een aantal misvattingen over leiderschap en start een pleidooi voor leidinggeven vanuit innerlijke kracht.
In de inleiding beschrijft Andreae het doel van het boek: een mentale sportschool voor de lezer. In het boek worden vragen gesteld, waarmee de lezer aan de slag moet om deze te beantwoorden, in samenspraak met collega’s, vrienden, familie et cetera.
De kunst van het veranderen wordt beschreven in hoofdstuk 1, waarbij de schrijver ingaat op de fases van het veranderproces: ontkenning, woede, marchanderen, depressie en aanvaarden. Dit is niet nieuw, dit zijn bekende fasen. Interessanter wordt het als de schrijver het gaat hebben over de kenmerken van een derde-ordeverandering, waarbij de omslag wordt gemaakt van beheersing naar kwetsbaarheid. Je moet onzekerheid leren accepteren, als medewerkers die houding hebben is aanpassen als gevolg van veranderingen veel makkelijker.
Hoofdstuk 2 gaat in op weerstand en hoe hier mee om te gaan. Dit vindt plaats aan de hand van vier remmende factoren zoals de Caluwé en Vermaak in kaart hebben gebracht, voorzien van maatregelen om deze weerstand tegen te gaan c.q. onschadelijk te maken. Weerstand leidt tot stress en angst, hier wordt in het volgende hoofdstuk op ingegaan. Een aantal interessante voorbeelden worden uitgewerkt en geeft inzicht in signalen hoe stress en angst te herkennen.
Zelfontwikkeling is het thema van hoofdstuk 4, waarbij hoofdstuk 5 ingaat op de omgeving. Denk hierbij aan informele hiërarchie, cultuur en cultuurverschillen en ratio versus emotie. Interessant is het stuk over systemen, waarbij een aantal uitgangspunten worden besproken, die ingaan op onderstroom en bovenstroom, het bij elkaar brengen van ratio en emotie.
Na veel theorie gaat Andreae in hoofdstuk 6 in op kwetsbaarheid in de praktijk, waarbij persoonlijk leiderschap het uitgangspunt is. Hierbij wordt nadrukkelijk onderscheid gemaakt tussen risico lopen en risico nemen. Interessant is zijn uitgangspunt dat je minder moet focussen op het behalen van doelen en meer moet werken met de juiste intentie. Het loslaten van controle is daarbij een belangrijk aspect.
Het laatste hoofdstuk beschrijft ten slotte de nieuwe organisatie, met een radicaal nieuwe manier van werken, waarbij de manager meer een coach wordt. Dit sluit wel aan bij de trend die we nu in veel zorginstellingen zien rondom zelfsturende teams. Een groot gedeelte van dit hoofdstuk gaat ook over geluk, wat het is en hoe het te bereiken.
Hoewel de meeste mensen het nawoord overslaan, adviseer ik om dit zeker te gaan lezen. Het is een mooie beschouwing die breder dan het boek ingaat op geluk, zoals het Bruto Nationaal Geluk. Daarnaast wordt de paradox van grote veranderingen besproken, over het vrouwelijk leiderschap en het zogenaamde ‘glazen plafond’.
Hoewel het boek theorieën bij elkaar brengt en voorziet van interessante praktijkvoorbeelden maakt het de titel Verandermoe, hoe je met betrokken leiderschap passief verzet en angst wegneemt niet helemaal waar. Daar had ik iets meer van verwacht. Anderszins is het een zeer leuk geschreven boek en zeker de moeite waard om je eens in te verdiepen.
Jan Hoogstra is zelfstandige, IT-consultant. Hij voert opdrachten uit op het gebied van beoordeling en advisering over IT-gerelateerde onderwerpen in de zorgbranche. Zo is hij programmamanager, projectmanager en adviseur op het gebied van bijvoorbeeld IT-strategie en pakketselecties.
Over Jan Hoogstra
Jan Hoogstra heeft meer dan 25 jaar ervaring als IT-adviseur en IT-auditor bij grote accountants- en adviesbureaus. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel opdrachten gedaan op het gebied van informatiebeveiliging en optimalisering van de inzet van IT. Jan is directeur bij CognoSense, dat gespecialiseerd is in de menselijke kant van IT.
