Mentaliserend coachen

Veel coachboeken gaan er van uit dat je met de juiste vragen en oefeningen iemand aan het denken kan zetten om tot inzicht te komen. Maar wat als dat niet het geval is? Niet iedereen beschikt namelijk over voldoende zelfreflectie en inlevingsvermogen om naar een niveau te schakelen waarop ze in staat zijn om te kunnen voelen en denken over het eigen voelen en denken en dat van anderen. Mentaliserend coachen geeft handvatten aan (team)coaches, trainers, loopbaanbegeleiders, therapeuten en leidinggevenden om te kunnen interveniëren wanneer cliënten of medewerkers zich onvoldoende kunnen inleven in anderen of geen zicht hebben op wat er in interacties gebeurt.

Mentaliseren is niet bepaald een woord dat ik dagelijks gebruik, maar als communicatiecoach ben ik wel bezig met het bevorderen van zelfreflectie en inlevingsvermogen van cliënten. Die vaardigheden zijn immers noodzakelijk om effectief met elkaar te kunnen communiceren, zowel op de werkvloer als thuis. Ik weet ook dat niet iedereen in staat is om van een afstand naar zichzelf te kijken of zich de situatie kan voorstellen alsof die in de schoenen van een ander staat. Maar hoe vergroot je zelfreflectie en inlevingsvermogen als reflecteren nou juist het probleem is? In Mentaliserend coachen leggen Peter Bleumer en René Meijer, beiden met een achtergrond als psycholoog, in het eerste deel van hun boek uit wat mentaliseren precies is om in het tweede deel de stap te maken naar mentaliserend coachen als interventie-instrument.

Kort gezegd is mentaliseren het ‘kunnen aanvoelen en snappen waarom jijzelf en anderen doen zoals ze doen en begrijpen wat daar de achterliggende gedachten, gevoelens, motieven en intenties bij zijn’. Er is sprake van verminderd mentaliserend vermogen als mensen zo overspoeld worden door hun emoties dat ze meer hun gevoelens zíjn dan gevoelens hébben of als mensen juist te weinig voelen en moeilijk contact maken met hun innerlijke belevingswereld. Het klinkt zo simpel, maar het eerste deel maakt duidelijk dat er de nodige kennis van ontwikkelingspsychologie bij komt kijken om te kunnen begrijpen en te leren inschatten waar een gebrek aan mentaliserend vermogen vandaan komt. Naast vier dimensies van mentaliseren, beschrijft het drie ervaringsmodi van mentaliserend vermogen. Voer van psychologen voor de broodnodige achtergrondkennis voor coaches of leidinggevenden die zich willen verdiepen in de psyche van de mens. Want, zoals de auteurs duidelijk maken: ‘Bij mentaliserend coachen staat niet het gedrag zelf centraal, maar wat de cliënt ertoe heeft gedreven om zich op een bepaalde manier te gedragen.’.

Deel twee is een stuk praktischer. Het behandelt de mentaliserende houding en basisprincipes om met cliënt of medewerker een effectief gesprek te voeren. Dit deel leest als een handige gebruiksaanwijzing om als coach of leidinggevende sturing te geven aan gesprekken waarbij de ander moeite heeft om te reflecteren op zichzelf en/of situaties. In dit deel ligt de focus niet alleen op de ander, maar vooral op jezelf als gespreksbegeleider. Wat voel je bij je zelf in een gesprek? Waar raak jij de draad kwijt? Wat doe je dan? Al met al is Mentaliserend coachen een leerzaam boek over universele vaardigheden als zelfreflectie en inlevingsvermogen, die echt niet zo vanzelfsprekend zijn als we denken.