De bundel persoonlijke verhalen en reflecties in het boek Imperfecte adviseur gaat over de donkere kant van advieswerk. Een aanrader voor iedereen die graag leert en zelf of met anderen reflecteert op zijn/haar functioneren. Er volgen geen tips, checklists of concrete oplossingen maar prachtige onderbouwde verhalen. Een van de boodschappen in dit boek is dat er regelmatig geen panklare oplossingen zijn voor wat zich voordoet als je als adviseur in een organisatie aan de slag gaat. Er zijn situaties waarin je in onmogelijke dynamieken terecht komt, die allerlei dingen in jouzelf losmaken. Thijs Homan stelt terecht dat dit inwerkt op elkaar en dat je op den duur geen idee meer hebt hoe het verder zou moeten. Die ervaring hebben de zeven schrijvers de ‘imperfectie’ van organisatiewerk genoemd. Aan de hand van heel herkenbare situaties schetsen ze een zevental levendige verhalen. De auteurs hebben met elkaar gereflecteerd op het plot en de leeraspecten in hun afzonderlijke verhalen. Dat leverde boeiende vragen op en evenzo spannende antwoorden. In ieder verhaal zit wel een aspect waar de lezer zich mee kan identificeren. Dat is ook waarom het zo boeiend blijft. Je wilt dit boek gewoon niet wegleggen tot je weer een verhaal uit hebt gelezen. Het geeft vrijwel direct stof tot nadenken over je eigen functioneren.
Het gaat in deze bundel om de binnenkant van organisatieadvieswerk. De auteurs duiden dat met withness (1. Understanding process from within, artikel van John Shotter) in plaats van aboutness. Je krijgt een kijkje in de keuken. Een plek die je als lezer (of je jezelf nou wel of geen organisatieadviseur noemt) haarfijn zult herkennen. Het gaat in de verhalen en reflecties over ‘hoe het eigenlijk echt gaat’ en niet zozeer over ‘hoe het zou moeten’. Want dat weten we allemaal namelijk wel.
De opbouw van ieder hoofdstuk past perfect bij hoe dit soort reflecties gaan. Eerst een verhaal over een concreet voorval. Daarin komen feitelijkheden langs, maar vooral ook de ervaring van de adviseur zelf. Wat dacht hij of waar sloeg de twijfel toe? Na die verhalen reflecteert iedere auteur op de eigen ervaringen. Wat gebeurde er nou echt? En waarom reageerde zij zo? Prachtig om te lezen hoe iedere auteur daar ook zijn/haar eigen stijl in heeft. Ook de reflecties en feedback van intervisiegenoten klinkt erin door. Als lezer ervaar je direct welke kwesties bij jou zelf resoneren. Het boek roept ideeën en inzichten op over eigen ervaringen. Perfect zijn willen we allemaal – we leggen de lat vaak hoog. En imperfectie is ook heel herkenbaar; blijkt mij tijdens het lezen. De auteurs schrijven dat door de diepgang en rijkheid van de diverse narratieven de lezer zich bijna als vanzelf in kan leven in wat er gebeurde en daarmee voor zijn/haar eigen ervaringen nieuwe inzichten opdoen. Dat beaam ik direct.
De afsluiting van ieder hoofdstuk wordt gedaan door bestudering van en reflecties op bijpassende literatuur. Denk aan o.a. Edgar Schein, Chris Argyris, Robert Cooper en Brene Brown, maar ook de filosofen Foucault, Lyotard, Arendt, Heidegger en Derrida worden aangehaald. Ook die link met de theorie leest als een trein en vult de persoonlijke ervaringen op fraaie wijze aan.
Juist doordat dit boek anders naar het organisatieadviesvak kijkt, kan je je gewaar worden van heel nieuwe facetten en aspecten. Openingen om zelf dingen anders aan te pakken. Er komen in dit boek vooral dynamieken en inzichten naar voren die in de bestaande literatuur slechts spaarzaam worden besproken. Imperfectie krijgt zo toegevoegde waarde. En ik durf te beweren dat het lezen bij vrijwel iedereen zorgt voor het omarmen van warme gedachten over imperfectie in de eigen professionele keuken. Een lonkend perspectief naar perfecte imperfectie?
Over Anke Tijtsma
Anke Tijtsma is organisatie-antropoloog en gespreksmaker bij Buro AanZet. Door middel van haar systemische blik op organisatievernieuwing stimuleert ze de veranderkracht van haar opdrachtgevers en hun medewerkers. Ze is gefascineerd door ingesleten patronen in organisaties. In haar procesmatige aanpak speelt ze met ‘maken’ en kunst. Ze heeft een voorliefde voor werken in publieke organisaties.
