Rake vragen - 'Verrijkend'

De inzichten zijn gebaseerd op de systeemtheorie, die ervan uitgaat dat alles een natuurlijke en logische ordening (hiërarchie) heeft en van nature stroomt met zo min als mogelijk energieverbruik. Stilstand is dus onnatuurlijk en kost onnodige energie. Als het niet stroomt in een organisatie is er sprake van een blokkade die moet worden weggenomen zodat de natuurlijke stroming herstelt. ‘Als je het niet belemmert, dan stroom het vanzelf’, zo wordt gesteld.

Rake vragen gaat over in beweging van mensen en organisaties komen middels het stellen van vragen. Dat ‘in beweging komen’ is belangrijk, want juist op gang komen van verandering blijkt in de praktijk en belangrijke faalfactor bij veranderingen. Doordat verandering niet op gang komt worden onder andere de beoogde baten niet gerealiseerd en raken medewerkers gedemotiveerd. Vele organisaties kampen hiermee.

In het boek wordt onderscheid gemaakt tussen ‘gewoon goede vragen’ – doel of oplossingsgerichte vragen - en ‘rake vragen’. Universele rake vragen zijn o.a. ‘wat wordt er niet gezien?’ en ‘voor wie of wat is dit een goede oplossing?’ Rake vragen zoomen uit en brengen een ander perspectief. Rake vragen richten zich op het onzichtbare en zijn direct. Een belangrijke is rol is toebedeeld aan de vragensteller met tips over optimale aanwezigheid en bieden van maximale ruimte, zodat je gesprekspartner door beantwoording van de vraag is beweging kan komen. Als vragensteller (adviseur, coach) is het aantrekkelijk je te verdiepen in de situatie om zelf een mening te vormen. Echter, hoe minder je weet en oordeelt, hoe minder de (zichtbare) en subjectieve symptomen je kunnen (af)leiden. Je richt je op je gesprekspartner; daar moet de beweging vandaan gaan komen. Als leider, adviseur of coach word je daarmee veel effectiever. Het vraagt een behoorlijk ontwikkeld bewustzijn, sensitiviteit, ervaring en wellicht enige training om goede rake vragen passend bij het moment te kunnen formuleren, want ‘rake vragen’ zijn o.a. leeg, van en voor de ander, hebben geen komma’s, verwijzen naar het onbekende en hoeven niets op te lossen. Ze passen in een omgeving waar de toekomst zich kan ontvouwen zonder beperkingen of kaders vooraf.

Ik vraag me af de typering ‘raak’ voor dit soort vragen de juiste is. Of een vraag ‘raak’ is wordt m.i. bepaald door de ontvanger en de impact (verkregen inzicht) die door hem of haar wordt ervaren. Niet iedereen begrijpt dit soort vragen, die als vaag kunnen overkomen, of wil dit soort vragen beantwoorden. Een van de oorzaken is dat iemand inziet dat het eigen functioneren tot de problemen leidt en die persoon wil de eigen rol en positie niet ter discussie stellen. Een andere oorzaak is dat het antwoord (verkregen inzicht) te groot kan zijn. Dit soort vraaggesprekken liggen dan ook snel op het grensvlak van coaching en therapie. Een integere en deskundige vragensteller, veilige omgeving en rapport is dan ook van groot belang.

Ik heb Rake vragen met plezier gelezen. Ik vind het een interessant boek dat voor velen nieuwe handvatten biedt om mensen en organisaties in beweging te krijgen.