Kortom het spel en de wijze van toezicht houden zijn ‘hot’, maar hoe geef je op een goede manier invulling aan het toezicht? Zonder op de stoel van de bestuurder te gaan zitten? Ik was benieuwd. Want in mijn langjarige ervaring in audit, consultancy maar ook als toezichthouder heb ik vele beelden en ook voorbeelden gezien.
Er is veel literatuur over toezicht en de spelregels. De regels liggen vast in vele wetten, statuten, reglementen en governance codes. Maar hoe voer je toezicht nu uit, los van de formele spelregels? In Waarderend toezicht wordt in acht hoofdstukken ingegaan op thema’s.
Centraal staat het begrip ‘waarderend’. Dit begrip wordt niet alleen bij toezicht gebuikt, maar bijvoorbeeld ook bij coaching. Maar wat is dan waarderend? De auteurs beschrijven dit als kijken naar wat er is, stellen van vragen, oprecht nieuwsgierig zijn en het uitstellen van het oordeel. De schrijvers geven hier in het boek vele voorbeelden van. Zij beschrijven ook vraagstellingen en casussen vanuit een oordelend perspectief (negatief, met vooringenomenheid) en waarderend perspectief (positief, vragend en onderzoekend). Het gaat hierbij om een nuance in de vraagstelling, maar dat maakt een wereld van verschil. Positieve bejegening gaat niet voorbij aan de feiten maar zorgt wel dat er verbinding ontstaat, vrijheid wordt gevoeld en energie vrijkomt.
Dubbelman en Rixt presenteren in het boek een waarderende onderzoeksmethode: de 6V-cyclus.
- Verkennen: waar willen we aandacht aan besteden en hoe formuleren we het zo dat de mogelijkheden inzichtelijk worden? Dus niet defensief maar gericht op vooruitgang en ontwikkeling.
- Vertellen: concrete verhalen delen met waardevolle ervaringen over de thema’s.
- Verbeelden: nadenken en visualiseren hoe het eruit zou kunnen zien.
- Vormgeven: kans vergroten om ideaal te verwezenlijken en nog scherper te stellen.
- Verwezenlijken: actie en in beweging komen. Durf hierbij ook de onzekerheden te delen.
- Verantwoorden: is er waarde toegevoegd en is de initiële vraag beantwoord?
In de navolgende hoofdstukken passen de auteurs het principe van de 6V-cyclus en het denken vanuit waarderend toezicht toe op een aantal onderwerpen en thema’s. Deze zijn:
- De bestuurskamer
- Talenten in de boardroom
- Het werkbezoek
- Het gesprek
- Leren van fouten
- Het gesprek in de praktijk
Deze onderwerpen worden gelardeerd met de nodige casussen en werkvormen. Hieruit volgen de nodige tips voor de individuele toezichthouder, voorzitter en ook team van toezichthouders.
Dubbelman en Rixt halen in hun woord achteraf een citaat aan uit ‘Mandaat en Moeras’ waarin de zoektocht treffend wordt weergegeven: ‘Over goed toezicht praten (en schrijven) is heel gemakkelijk, het goed doen is heel moeilijk’. Wat mij betreft hebben de auteurs van Waarderend Toezicht op een prima en toegankelijke manier een aantal thema’s aan de orde gebracht die een bijdrage aan goed toezicht zullen leveren. Kern is dat toezichthouders geen bias moeten hebben, oprecht geïnteresseerd moeten zijn, een positief kritische insteek moeten hebben en vooral ruimte moeten geven en laten. De kunst van het loslaten dus, zonder oordeel en zonder ego. In Waarderend Toezicht staan praktische casussen en werkvormen die de lezer tot denken aanzetten. Het is niet zo dat er nu sprake is van hemelbestormende veranderingen. Maar op een leuke, duidelijke en eenvoudige wijze worden gedachten gepresenteerd om rollen in toezicht en samenwerking vorm te geven.
Frank van Kuijck is een zeer gedreven onafhankelijk en zelfstandig professional in zowel audit en advies voor de public sector. Hij is kritische sparringpartner voor toezichthouders, bestuurders en organisatie om te helpen deze naar een hoger plan te krijgen. Specifieke aandachtsgebieden naast audit en verslaggeving zijn governance, control, risicomanagement en bedrijfsvoering. Deze laatste ook vanuit de specialisatie als operational auditor. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte, is Voorzitter van RJ Werkgroep 645 - woningcorporaties en Docent Auditing aan de UVT Tilburg.
Over Frank van Kuijck
Frank van Kuijck is een onafhankelijk en zelfstandig professional in toezicht en advisering binnen de publieke sector. Hij is oprichter en eigenaar van het adviesbureau Toetssteen BV. Daarnaast is hij associate partner bij TransitiePartners. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte en is docent Auditing aan de UVT Tilburg.