Om framen te leren, en er dus zelfs een meester in te kunnen worden, hebben taalstrategen Sarah Gagestein en Jolijn Mes een cursus Framing in drie delen in boekvorm uitgebracht: Meesterframer.
Weloverwogen of sneloverwogen?
‘Jij framet, je buurvrouw framet, je baas framet en je huisarts framet' constateren Gagestein en Mes. Oftewel: iedereen doet het en het gebeurt bijna altijd automatisch. Iedereen redeneert tenslotte vanuit zijn of haar eigen referentiekader en stuurt de ander het liefst dezelfde kant op. Bewust leren framen is echter geen kunstje, maar een kunst op zich. Om deze kunst onder de knie te krijgen, is het vooral belangrijk dat je frames leert zien. Zo belangrijk dat deel één van de cursus, dat hierover gaat, meer dan de helft van het boek beslaat. Het begint met kennis van de hersenen. Gagestein en Mes introduceren het sneloverwogen en het weloverwogen brein, analoog aan systeem 1 en 2 van Nobelprijswinnaar Kahneman en de metafoor van de olifant en de ruiter van psycholoog Haidt. De illustratie van een olifant leidt je door het boek, waarmee meteen duidelijk is dat framing gaat over het sneloverwegend brein, dat onbewust en razendsnel conclusies trekt en beslissingen neemt op basis van ervaringen en associaties.
Feiten doen ertoe
Gaat het bij framing alleen maar om een slimme verpakking van je boodschap? Gagestein en Mes vinden gelukkig van niet: feiten doen er wel degelijk toe. Pas als je de feiten op een rijtje hebt, is het tijd om aandacht te besteden aan een goed frame. Feiten alleen mikken op het weloverwogen brein, de ruiter op de rug van de olifant, die van logica houdt, afwegingen maakt en daar de tijd voor neemt. De olifant is er al lang vandoor als de ruiter nog aan het wegen is! Een goed frame helpt om de feiten onder de aandacht te brengen en om ze te laten beklijven. Framing en inhoud gaan dus hand in hand.
Opstellen en toepassen
Deel twee en drie van de cursus gaan over het opstellen en het toepassen van frames. Bij het opstellen gaat het om redeneren vanuit waarden, een goed gestructureerd verhaal met een heldere rolverdeling bedenken en de juiste woorden en beelden kiezen. In de woorden van de auteurs: breng je boodschap zo breinvriendelijk mogelijk. En als je eenmaal een frame hebt, is het goed om te weten hoe je het staande houdt bij tegengas. Ontkennen werkt averechts, denk maar aan de titel van Gagesteins boek Denk niet aan een roze olifant. Heb je weer dat beest op je netvlies! De hogeschoolkunst van framen is re-framen: het frame van een ander laden met jouw eigen verhaal. Tricky, omdat je wel eerst in het frame van de ander stapt, iets dat gevaarlijk is omdat de ander dan de regie over het verhaal kan krijgen.
Meesterframer is een boek dat je helpt om een kritische blik te ontwikkelen en frames te herkennen in zo'n beetje alles wat je hoort, leest, en vaak ook in wat je ziet. Het is een echt leerboek, met voorbeelden uit de adviespraktijk van de auteurs en de actualiteit, met oefeningen en opdrachten, inclusief voorbeelduitwerkingen, stappenplannen voor wie zelf onderzoek wil doen naar frames en een checklist voor het ontwerpen van een goed frame. Kom maar op met die olifant, de ruiter is er klaar voor!
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
