Op de korte termijn redt je reptielenbrein je uit een vervelende situatie, maar op de lange termijn los je niets op. Hylke Faber legt uit hoe je de krokodil kunt sussen, en in plaats daarvan naar je wijze uil kunt luisteren, zodat er ruimte ontstaat voor persoonlijke groei.
Het duurde even voordat ik de waarde van dit boek kon inschatten. Sterker nog, in eerste instantie vond ik het helemaal niets en was elke bladzijde een ware strijd. Gelukkig gaf ik niet op, want ik kwam ook veel mooie dingen tegen.
Op het moment dat ik begin te lezen, ben ik gehaast en druk. Ik voel me moe en geïrriteerd. Dat ik door 4 pagina's lofwoorden, een opdracht, een pagina met inspirerende quotes, een inhoudsopgave, een voorwoord, een voorwoord voor de Nederlandse editie, én een inleiding moet voordat het boek echt begint, roept in eerste instantie dan ook flink wat weerstand op. ‘Hylke', denk ik, ‘als Nederlander had ik meer van je verwacht...' Want wie zit er nu op Amerikaans aandoende blabla te wachten bij een van oorsprong Friese schrijver? Vertel nou maar gewoon wat je bedoelt.
Aan het einde van de inleiding leg ik het boek bijna weer terzijde. ‘Wellicht fluisteren [je krokodillen] je nu al in dat je moet stoppen met lezen, omdat zij helemaal geen baat hebben bij deze zoektocht naar jezelf!' Even voel ik me gechanteerd, want als ik niet doorlees, dan komt dat dus door de krokodillen en niet omdat ik het boek gewoon niet interessant vind. Toch besluit ik wel door te lezen, al was het maar om er zeker van te zijn dat het niet inderdaad alleen maar krokodillengedachten zijn. En omdat in de inleiding staat dat je het boek ook door elkaar kunt lezen, begin ik bij hoofdstuk 4.
Als het mijn krokodillen zijn, dan doen ze goed hun best, want al mijn aantekeningen zijn mopperig. Er worden dingen aangehaald die in het vorige hoofdstuk uitgelegd werden, dus ik moet eerst terug voordat ik verder kan. Ik vind het hoofdstuk vaag en wollig. Er wordt veel herhaald: de uitleg over angstfamilies eindigen allemaal met dezelfde formule. Er staan veel woorden, maar wat moet ik me dan concreet voorstellen bij ‘het heden managen', of ‘selectief het verleden vergeten'? Wat doe ik dan? En is dit niet gewoon allemaal gebaseerd op de jakhals en de giraffe uit de ‘geweldloze communicatie'? Het stoort me dat schema's half op de ene, en half op de andere pagina staan. Het stoort me dat ze niet allemaal vertaald zijn maar soms gewoon de Engelse woorden hebben. De vragen die je jezelf bij wijze van oefening kunt stellen voelen vrijblijvend en geven veel ruimte om ‘gewenst' te reageren. Alles in mij wil me hiertegen afzetten.
Het lukraak kiezen van een hoofdstuk dat interessant lijkt, is dus niet zo'n succes als de inleiding me voorspiegelde, maar ergens komt er een boodschap bij me binnen: het is makkelijk om achteraf te wijzen op wat er niet goed gaat en je krokodil lekker te laten happen. Durf je echt naar jezelf te kijken en eerlijk te zeggen dat je misschien vanuit je angst reageert en je best doet de veilige, eenvoudig te onderhouden, status quo te behouden?
Ik begin daarom later, wanneer ik beter in mijn vel zit, opnieuw, bij het begin. Het treft me hoe open Hylke is over zijn eigen verleden. Hoe hij bijna zijn baan verloor doordat hij alles als volleerd krokodil aanpakte en niemand meer met hem wilde samenwerken. In de volgende hoofdstukken wordt zijn verhaal logisch opgebouwd en beginnen de puzzelstukjes die ik in hoofdstuk 4 had verzameld op hun plaats te vallen. Zo wordt me bijvoorbeeld duidelijk waarom de schema's niet volledig vertaald zijn: in het Nederlands werkt het acroniem SUCCESS anders niet, welke gebruikt wordt om je drijfveren te duiden.
In de latere hoofdstukken (5 en verder) wordt het gelukkig ook wat concreter. In het zesde hoofdstuk staat een opsomming van alle instrumenten die je tot dan toe al tegen bent gekomen, en het is dat moment waarop het een geheel begint te vormen voor me. De uitdaging erna om eens radicaal eerlijk tegen jezelf te zijn geeft me de eerste impuls om in beweging te komen en ik zie een glimp van datgene waar al die loftuitingen over geschreven zijn. De exacte vragen die je jezelf kunt stellen worden duidelijk uitgewerkt en zijn eenvoudig toe te passen.
De warrigheid van de eerste helft van het boek, wordt hier vervangen door kracht. En ja, die is geleend. Namen als Katie Byron, Gandhi en Lincoln worden veelvuldig gebruikt en hun gedachtegoed aangehaald. En dat stoort helemaal niet. Sterker nog, ook hier zie ik tussen de regels iemand naar me zwaaien die durft te leren van anderen en fouten echt ziet als groeikansen.
In de weken van het lezen van het boek en het schrijven van deze recensie, kan ik niet zeggen wat op lange termijn het effect zal zijn. Daarvoor moet je maanden serieus doorzetten. Uilen winnen het niet direct van krokodillen tenslotte.
Ondanks dat ik graag de actie aan het begin van het boek had ervaren, met verwijzingen naar latere hoofdstukken voor de theoretische achtergrond ervan, is mijn weerstand grotendeels verdwenen en ben ik geïnspireerd door de open en eerlijke houding van de schrijver.
Voor wie snel resultaat wil, zal dit boek wellicht minder geschikt zijn, en daarnaast blijft het een klus om de eerste, tragere, hoofdstukken door te lezen. Wie zich echter niet snel gewonnen geeft en bereid is er wat voor te doen, kan echt op een andere manier leren kijken naar het eigen groeiproces en er een mooie nieuwsgierige houding aan over houden.
Veerle Blajic-Kik is opleider klantcontact bij UWV. Zij geeft opleidingen aan nieuwe medewerkers in wetskennis, communicatie en systeemtrainingen. Daarnaast verzorgt zij trainingsdagen communicatie voor ervaren medewerkers door het land.
Over Veerle Blajic-Kik
Veerle Blajic-Kik is opleider klantcontact bij UWV. Zij geeft opleidingen aan nieuwe medewerkers in wetskennis, communicatie en systeemtrainingen. Daarnaast verzorgt zij trainingsdagen communicatie voor ervaren medewerkers door het land.
