Je luistert niet - 'Een krachtige oproep tot meer aandacht'

Telkens wordt er iets van onze concentratie afgesnoept. Als luisteren steeds moeilijker wordt, en er dus minder mensen echt naar ons luisteren, is het geen wonder dat eenzaamheid toeneemt. Luisteren is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. NY Times journalist Kate Murphy is een zeer geoefend luisteraar. Haar zorgvuldig uitgewerkte boek Je luistert niet toont je de kracht van luisteren, wat zowel in relaties als vanuit leiderschapsontwikkeling een zeer belangrijke kwaliteit is.

In de jaren dat ze interviews deed, heeft Murphy allerlei zeer uiteenlopende mensen gesproken, van kunstenaars en wetenschappers, tot willekeurige voorbijgangers. Ze heeft top-luisteraars gesproken, zoals onderhandelaars en verhoorders van de CIA, en mensen met een bijzonder observatievermogen, zoals wijlen neuroloog-schrijver Oliver Sacks. Ze sprak met pedagogen en gezinscoaches die de vinger leggen op hoe ouders, kinderen en partners elkaar beter kunnen begrijpen. Haar belangrijkste inzichten? Luisteren is laten merken dat je de ander opmerkt. Jouw belangstelling in de ander maakt dat iemand zich open stelt en dat je samen op een bepaalde golflengte kan komen.

Op een bepaalde manier is luisteren een gave. Maar je kunt het ook leren. Om te beginnen door je bewust te zijn van hoe we denken te luisteren maar dat stiekem totaal niet doen. Dat doen we bijvoorbeeld door een mening in een vraag te verpakken, door te doceren, of door een opmerking van de ander te gebruiken om het (weer) over jezelf te hebben. Let maar eens op, dat doen we allemaal.

Om te beginnen vraagt luisteren om een grote nieuwsgierigheid. Die belangstelling voor de ander maakt dat iemand gezien voelt en zich met je verbonden voelt. Luisteren dwingt je om ‘in het moment' te zijn. Improvisatiekunstenaars, cabaretiers, jazzmuzikanten en theatersportbeoefenaars, moeten het daarvan hebben. De beste sprekers zijn mensen die goed kunnen luisteren. Ze maken contact met een groot publiek alsof ze het tegen jou persoonlijk hebben. Ze letten op verbale en non-verbalen signalen om de sfeer te proeven. Goede luisteraars hebben een sterk charisma.

Als lezer zat ik ademloos te luisteren naar Murphy en de gesprekspartners die ze de revue laat passeren. Ze laat een breed spectrum aan onderwerpen voorbij komen, doorspekt haar verhaal met persoonlijke anekdotes en de verhalen van haar gespreksgenoten. Ze onderbouwt de hoofdstukken met inzichten uit de neurowetenschappen, psychologie en aanverwante wetenschappen. Tegen het einde komt ze met adviezen, al kun je het in mijn ogen geen zelfhulpboek noemen. Met Je luistert niet doet Kate Murphy een krachtige oproep tot meer aandacht, verstilling en reflectie. Diep van binnen weten we immers ook dat luisteren een van de waardevolste activiteiten in het leven is. Luisteren scherpt je bewustzijn, en met die wijsheid sluit Murphy haar betoog af.