Maar zoals elke innovatie zijn keerzijde kent bleek ook dat kleine hoeveelheden dynamiet, in handen van mensen met verkeerde intenties, een machtig wapen is. Steven Johnson beschrijft wat dit betekent heeft voor Europa, maar met name de VS als het gaat om misdaadbestrijding en preventie. Hij noemt dynamiet de helse machine, The Infernal Machine. Johnson is bekend van diepgaande onderzoeksboeken, bijvoorbeeld over The Ghost Map, maar ook over ideevorming en innovatie.
durfallen
In handen van durfallen (er zijn wat mensen omgekomen zowel bij het maken als plaatsen van dynamiet) werd een staaf dynamiet een machtig wapen vanaf het einde van de 19de eeuw. In begin 1881 lukte het anarchisten om tsaar Alexander II met een aanval van dynamiet van het leven te beroven. Het zou de eerste van een reeks van koningen in Europa zijn die slachtoffer werd van zo’n gerichte aanval. De daders van de aanslag in Sint-Petersburg werden snel opgepakt en veroordeeld met de doodstraf. Een furieuze jacht op leden van deze beweging was aanstaande. Voor de jonge anarchisten Emma Goldman en Alexander Berkman werd onafhankelijk van elkaar de grond te heet onder hun voeten en zij vertrokken richting New York. Hier bouwden ze vanaf de jaren ’90 aan en anarchistische beweging tegen gevestigde machten als de democratie, het kapitalisme en de katholieke kerk. Berkman werd een aantal jaren opgesloten na een mislukte aanslag op industrialist Henry Frick. Maar samen zouden via publicaties, stakingen en toespraken generaties jonge mensen inspireren tot (gewapend) verzet.
Innovatie
In New York werd het gebruik van dynamiet tussen 1910 en 1920 een ware, maar dodelijke rage. Het werd gebruikt tegen financiële machthebbers, de politie, de kerk, elk instituut waar een anarchistische groep maar tegen kon zijn.
Aan de kant van de politie leidde het ook tot innovaties als het gebruik van vingerafdrukken. Deze Europese uitvinding werd door de Amerikaanse detective Joseph Faurot vanaf de jaren ’10 succesvol toegepast in onderzoek, opsporing en veroordelingen. Een golf van aanslagen in 1915 door de Italiaanse anarchistengroep The Black Hand leidde tot de oprichting van een speciale Italiaanse bom NYPD-eenheid. Deze zou de voorloper worden van de FBI. De jonge bibliothecaris Edgar Hoover zou hier vanaf de jaren ’20 zijn loopbaan in vinden.
Zijn eerste grote overwinning zou het arresteren en uitwijzen naar Rusland zijn van Berkman en Goldman in 1919. Na een reeks van aanslagen op politici en industriëlen met bombrieven (de nieuwste dynamiet uitvinding) en aanvallen op woningen, kantoren en kerken in New York en omgeving, werden beide Russen opgepakt en met nieuwe wetgeving uitgewezen. Samen met meer dan 200 andere Russen werden ze teruggestuurd naar Europa om daar met de gevolgen van de Russische revolutie geconfronteerd te worden. Goldman zou daar in 1936 overlijden. Berkman overleed in 1940 en werd in Moskou begraven.
Met de systematiek van een bibliothecaris, ondersteund door een landelijk netwerk van detectives zou Edgar Hoover tot zijn dood in 1972 informatie inzetten voor zijn strijd tegen misdaad, maar ook tegen onder meer communisme.
The Infernal Machine is een heerlijk, machtig en explosief boek. Actueel tot de dag van vandaag.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
