Die vragen kunnen worden beantwoord door terug te gaan naar de essentie van veiligheid. Ofwel, door veiligheid wortels te geven en stevig te verankeren in gedrag. Het boek Geef veiligheid wortels gaat hierover. Een wijs boek over de zin van veiligheid.
Annemarie Timmermans heeft dertig jaar praktijkervaring met het organiseren van veiligheid in organisaties. En dat is te merken. Haar boek Geef veiligheid wortels ademt praktijk. Het gaat dan ook niet over veiligheidssystemen, veiligheidsladders, procedures en protocollen, nogal eens samengevat als ‘de papieren tijger'. Het gaat ook niet over alle mogelijke soorten persoonlijke beschermingsmiddelen. Het gaat over iets anders, een fenomeen dat uiteindelijk veel belangrijker is dan systemen en middelen: het gedrag van de individuele mens, in de hectiek van het dagelijkse werk. Ons gedrag bepaalt uiteindelijk immers onze veiligheid, en die van anderen.
Interessant is dat Annemarie veiligheid in een breed perspectief plaatst. Zij richt zich met het boek met name op het MKB, met als uitgangspunt dat je wilt dat het op alle fronten goed gaat met je bedrijf. Dingen die misgaan, risico's die optreden, hebben immers altijd impact op de bedrijfsresultaten. Dit geldt voor grote ongevallen, en net zo goed voor kleine incidenten. Wat dat betreft zou de titel van het boek ook Geef kwaliteit wortels kunnen zijn. Het biedt een overkoepelende en samenbindende benadering voor het boeken van resultaat, met specifieke aandacht voor het gedrag van de mensen die het doen.
Het boek bevat drie delen met in totaal achttien compacte hoofdstukken. Er worden nogal wat heilige huisjes omver gekegeld, met hoofdstukken als ‘100 % veiligheid bestaat niet' en ‘Regels maken het niet veiliger, mensen wel'. Ook een slogan die ik wel eens op kartonnen koffiebekertjes gedrukt zie krijgt het zwaar te verduren: ‘We werken veilig of we werken niet'. Dit is een goedbedoelde en (te) makkelijke uitspraak, die medewerkers in de praktijk vaak niet helpt. Veiligheid is immers niet zwart-wit.
Naast de praktijkgerichte theorie bevat het boek veel praktijkvoorbeelden, hier en daar aangevuld met interviews van mensen die veiligheid in de praktijk brengen. Hierbij staat één spannende vraag centraal: Wanneer doe je het - lees veiligheid - goed genoeg? Dit is uiteindelijk de vraag waar het om draait en waarop het antwoord steeds weer net wat anders zal zijn.
De tip is wat mij betreft tough love tonen. Dit is in de woorden van Annemarie ‘ ... iemand onverschrokken eerlijk een spiegel voorhouden, juist omdat je om die persoon geeft en hem of haar het beste gunt.' Met andere woorden harde én invoelende confrontaties niet uit de weg gaan, voor de goede zaak. Daarom volgt nu een punt van kritiek op het boek, in de geest van de ondertitel: Wie zich veilig voelt durft alles.
Het taboe op het bespreken van het financiële rendement van veiligheid wordt terecht doorbroken. Veiligheid brengt immers kosten of investeringen met zich mee. Alleen vind ik de cijfers van de Britse Arbeidsinspectie uit 1994 om dit te onderbouwen na 25 jaar over de datum. Hier zijn vast wel recentere en Nederlandse cijfers over te vinden. En zo niet, dan is dat ook het vermelden waard. Mijn tip voor de volgende druk is hiermee gedaan. Want wat mij betreft raakt Geef veiligheid wortels diep geworteld in de Nederlandse veiligheidscultuur.
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Hij is de auteur van Risicogestuurd werken in de praktijk en van Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
