De zorgwereld verandert snel en in deze wereld neemt de toepassing van digitale zorg een nieuwe en uitdagende plaats in. In Beter met eHealth in 60 minuten schetst Liesbeth Meijnckens een overzicht van de mogelijkheden, de kansen en uitdagingen van het gebruik van digitale toepassingen in de zorg.

Beter met eHealth in 60 minuten van Liesbeth Meijnckens schetst een beeld van de vernieuwing die gaande is in de zorgsector. Ze richt zich tot de ontdekkingsreiziger die kennis wil hebben van de staat van het gebruik van eHealth en die zich wil oriënteren op de toepassing van eHealth. Daartoe geeft ze een compleet overzicht ‘in de breedte’ zonder daarbij op de verschillende onderwerpen te veel ‘de diepte’ in te duiken. Dit complete overzicht geeft de ontdekkende zorgverlener overzicht over aspecten van buiten het traditionele zorgveld en het geeft de ict-er een beeld van niet-technische implementatiestappen.

De opbouw van het boek is prettig overzichtelijk doordat ze eerst orde schept in de chaos van ideeën, aannames, fabels en werkelijkheid. Daarna geeft ze een duidelijke uiteenzetting van de verschillende soorten eHealth. Hierin wordt een mooie categorisering van eHealth gepresenteerd waarin e-informatie, e-preventie, e-service, e-zorg en e-wonen van elkaar worden onderscheiden. Het helpt om het grote aanbod van rijp en groen in digitale zorgtoepassingen in te delen. Het grote aanbod varieert binnen iedere categorie van bekende en reeds toegepaste vormen van eHealth tot aan nieuwe of zelfs experimentele vormen van eHealth. Vervolgens besteedt ze kort aandacht aan de kansen en bedreigingen rondom het thema digitale zorg. Ten slotte staat ze uitgebreid stil bij de methode om eHealth toe te passen. Hoe begin je? Hoe veranker je het gebruik van eHealth in het zorgproces? Hoe zorg je ervoor dat eHealth een verbetering gaat opleveren voor de zorgverlener en voor de zorgvrager (de patiënt of de mantel van de patiënt)?

De vorm die de auteur heeft gekozen is gericht op ‘toepassen’. Het boek biedt door de vele tips en de praktijkverhalen waarbij de lessons learned van de praktijkverhalen zijn opgenomen veel inspiratie voor de lezer die nog niet veel idee heeft van eHealth. Het onderwerp wordt daardoor heel concreet gemaakt. De variatie is zo groot doordat Meijnckens haar ervaring in de toepassing van eHealth en het netwerk dat zij heeft om op te steunen ten volle benut.

Het boek heeft veel weg van een transcript van een lezing zoals Meijnckens die zou kunnen geven. Het is zeer summier voorzien van illustraties, terwijl het onderwerp zich uitstekend leent om beeldende ondersteuning te geven aan de verkennende doelgroep. Dat zou het onderwerp voor die doelgroep meer kracht geven, want soms zegt één plaatje meer dan duizend woorden.

De schrijfstijl van het boek is actiegericht. Er is gekozen voor een bijna instructieve schrijfstijl, waarbij argumentatie voor de stellingen ontbreekt. De doelstelling om dit onderwerp in de ’60 minuten’-reeks te willen beschrijven zal daar zeker debet aan zijn. Dat maakt dat dit boek een uitstekend hulpmiddel is om snel inzicht te krijgen in wat er op het gebied van eHealth te koop is en waar bij het gebruik van eHealth aan gedacht moet worden. Het tweede, verdiepende inzicht dient de lezer uit ander materiaal te halen. De auteur geeft daarvoor in haar boek een uitgebreide lijst met verwijzingen naar verdiepende literatuur en websites. 

Het was Confucius die zei ‘Het is beter een mijl te reizen dan om duizend boeken te lezen’, maar om te weten welke kant je wil kiezen om de ontdekkingsreis van eHealth te maken is het niet verkeerd om in elk geval dit boek te lezen voordat je die eerste mijl gaat maken. Dat is ook precies wat Liesbeth Meijnckens in Beter met eHealth in 60 minuten bepleit: eHealth – Just do it.

Daan Koot is adviseur eHealth en informatiebeveiliging bij Redmax en bij SafeHarbour.

eHealth is iets waar veel mensen over praten, maar weinig nog doen. In de serie ‘digitale trends en tools in 60 minuten’ is het boek Beter met eHealth in 60 minuten verschenen. Het boek, dat in een uur uit te lezen is, geeft een handzaam overzicht over wat eHealth nu eigenlijk is, wat de problemen qua implementatie zijn en hoe een organisatie een implementatie aan kan pakken.

In mijn gesprekken met zorgorganisaties komt vaak aan de orde dat ze meer willen digitaliseren (Digital Health), ze willen meer buiten de grenzen van hun instellingen informatie delen en willen de patiënt/cliënt beter van dienst zijn. Het laatste staat bekend als eHealth. Waarbij mijn perceptie is dat er veel over gepraat wordt (al enkele jaren), maar nog relatief weinig wordt toegepast. In het boek Beter met eHealth in 60 minuten worden enkele leuke en interessante voorbeelden van eHealth gegeven, maar wordt ook geconstateerd dat eHealth nog een weg te gaan heeft.

Liesbeth Meijnckens, auteur van het boek Beter met eHealth in 60 minuten, werkt in de praktijk als zelfstandig adviseur op het gebied van eHealth. Haar kennis en ervaring is daarmee terug te vinden in dit boek, dat een mooi overzicht geeft van wat eHealth is, verschillende soorten van eHealth, valkuilen voor implementatie en manieren om een implementatie aan te pakken.

In hoofdstuk 1 wordt eHealth beschreven, als het gebruik van ICT en internet in de gezondheidszorg. Dat is wel een brede definitie, maar volgens mij ook weer te smal. Niet voor alle eHealth toepassingen heb je internet nodig.. Vervolgens wordt het gebruik van eHealth bij zowel zorggebruikers als bij zorgverleners toegelicht. Hierbij wordt geconstateerd dat zorginstellingen zich veelal gefocust hebben op het implementeren van een elektronisch patiëntendossier. De overheid stelt geen financiering hiervoor beschikbaar. Recent, na publicatie van het boek, is echter bekend geworden dat de overheid 20 miljoen euro extra gaat steken in eHealth, waardoor wellicht de volgende stap genomen kan worden.

EHealth is eigenlijk een verzamelnaam voor toepassingen, in hoofdstuk 2 wordt de rijkdom aan toepassingen toegelicht. Feitelijk zijn er 5 velden van eHealth-toepassingen:

-         e-informatie: verstrekken relevante, betrouwbare en vindbare informatie over gezondheidszaken. Een mooi voorbeeld dat hier genoemd wordt is thuisarts.nl.

-         e-preventie: toepassingen die je helpen om je gezondheid te verbeteren, zoals online zelfhulpcursussen.

-         e-services: toepassingen die dienstverlenend zijn voor de client zoals via internet maken van afspraken of een reminder voorafgaand aan je afspraak in het ziekenhuis.

-         e-zorg: gebruik van alle digitale mogelijkheden die direct ten goede komen aan behandeling, hulp en/of begeleiding in het primaire zorgproces, met name in de contacten tussen cliënten en zorgverleners. Voorbeelden zijn internettherapie, beeldbellen en medicatiebegeleiding op afstand. Dit is in mijn ogen de pure vorm van eHealth.

-         e-wonen: technieken om zo lang mogelijk de zelfstandigheid te bewaren en thuis te kunnen blijven wonen, zoals personenalarmering en bewegingsdetectoren.

eHealth biedt voor- en nadelen (o.a. verminderd contact patiënt-zorgverlener wordt vaak genoemd). In hoofdstuk 3 worden deze beschreven vanuit perspectief van zorggebruiker en zorgverlener. Daarnaast wordt een aantal onderzoeken gepresenteerd naar het effect van eHealth. Helaas zijn er nog relatief weinig onderzoeken gedaan. De wel verrichte onderzoeken geven een positief beeld van het effect van de inzet van eHealth.

Bezint voor ge begint is het uitgangspunt voor veel projecten. Voor eHealth is dit niet anders, de schrijver definieert dit als ‘Weten wat je wilt en waarom’. Hoofdstuk 4 geeft aan hoe eHealth geïmplementeerd kan worden en waar je rekening mee moet houden (strategie van de organisatie, verandermanagement et cetera).

Elk hoofdstuk wordt afgesloten met praktijkvoorbeelden, deze zijn erg interessant om te lezen. Hoewel ik bekend ben met ICT in de zorg, gaf dit boek me een mooi overzicht en bevestigde het mijn beeld van het gebruik van eHealth in de zorgsector. Het boek is daarmee zeker een aanrader voor mensen die te maken hebben met ICT in de zorg, van zorgverleners tot ICT-ers.

Jan Hoogstra is zelfstandige, IT-consultant. Hij voert opdrachten uit op het gebied van beoordeling en advisering over IT-gerelateerde onderwerpen in de zorgbranche. Zo is hij programmamanager, projectmanager en adviseur op het gebied van bijvoorbeeld IT-strategie en pakketselecties.

eHealth is een veelbesproken onderwerp. Er zijn hoge verwachtingen van het gebruik van digitale toepassingen door zorggebruikers en zorgverleners. Beter met eHealth in 60 minuten biedt een mooie inleiding.

De voorhoede gebruikt al lange tijd digitale toepassingen, maar hoe gaan we zorgen voor ‘grootverbruik’ en vooral: hoe komen we tot eigentijdse zorg, preventie en welzijn met inzet van digitale toepassingen? Om dat te bereiken, schreef Liesbeth Meijnckens Beter met eHealth in 60 minuten. Als inleiding in de eHealth. Voor iedereen die recent met eHealth in aanraking is gekomen. Voor zorgverleners, bestuurders, managers, staf-en beleidsmedewerkers, communicatieadviseurs, zorginkopers, patiëntvertegenwoordigers, docenten en studenten, maar ook externen’, zoals ICT-ers, ontwerpers en (junior) consultants.

Liesbeth Meijnckens, auteur van Beter met eHealth in 60 minuten, is al meer dan twintig jaar actief op het terrein van innovatie, internet en gezondheidszorg. Al die ervaring bundelt zij in dit boek met een actueel overzicht van de stand van zaken rond eHealth. Helaas, zo schrijft ze, zijn pogingen om een Nederlandse naamgeving in te voeren – ‘digitale zorg’- niet gelukt. eHealth blijft de meest gangbare naam. Ondanks dat een klein land als Nederland wereldwijd koploper is als het gaat om de ontwikkeling van eHealth voor de geestelijke gezondheidszorg (therapie en zelfhulp via internet). Het is goed om te realiseren dat de inzet van eHealth veelal een samenspel is van digitale toepassingen met reguliere behandel -en begeleidingscontacten (face to face). Dit wordt aangeduid met de term ‘blended’ of ‘hybride’. Daarmee een misverstand uit de weg ruimend dat eHealth voor honderd procent om digitale zorg zou gaan.

Hoewel zorgorganisaties veel plannen hebben voor toepassing van technologieën, constateert Meijnckens, op basis van tal van rapporten, dat de feitelijke inzet van eHealth door zorgverleners nog in de kinderschoenen staat en geen integraal onderdeel is van informatie, service, behandeling en begeleiding. De komende vijf tot tien jaar verwacht ze, evenals andere deskundigen, echter grote vooruitgang op het terrein van zorgrobots, quantified Self (de zelf metende mens), Big Data, supercomputers, serious games en Internet of Things (alledaagse voorwerpen en apparaten verbonden met het internet om gegevens snel uit te wisselen).

Meijnckens vindt het opmerkelijk dat bijvoorbeeld reminders (berichtjes voorafgaande aan een afspraak met je hulpverlener) die al jarenlang gebruikt worden in de wereld van de tandartsen en orthodontisten slechts mondjesmaat hun weg vinden naar andere zorgsectoren. Het Spaarne Ziekenhuis liet enkele jaren geleden zien dat met een relatief eenvoudige inzet van een sms-service het aantal no-show (patiënten die niet komen opdagen voor hun afspraak) reduceerde tot bijna nul procent, waarmee het tot een grote kostenbesparing leidde. Meer geslaagde voorbeelden van eHealth-toepassingen zijn door het hele boek heen te lezen. Dat werkt inspirerend, vooral ook vanwege de praktische tips die deze ‘koplopers’ geven. Verder voorziet Beter met eHealth in 60 minuten u van een reeks actuele publicaties over eHealth. Van lessen en ervaringen hoe de verandering te organiseren. En nog veel meer. En dat alles in 60 minuten. Die kans moet u uzelf en uw organisatie niet onthouden: lezen dat boek. Het kost u maar een uurtje!

Arie Buvens is als adviseur verbonden aan Interim adviespraktijk Buvens Bv. Na een carrière in de vakbeweging was hij twintig jaar werkzaam in directionele en bestuurlijke functies in de (geestelijke) gezondheidszorg.